Тұрсынова Г. Т
Тұрлаулы мүшелер Бастауыш
жүктеу/скачать 1,72 Mb.
|
Қазақ тілі ережелері тапсырмакларымен
- Бұл бет үшін навигация:
- У қарағай
Тұрлаулы мүшелер БастауышБастауыш – сөйлемде атау септігінде тұрып, іс-оқиғаның иесін білдіретін тұрлаулы мүше. Сұрақтыры: Кім? Не? Кімдер? Нелер? Кімі? Несі? Бастауыш төмендегі сөз таптарынан жасалады:
Бастауыш құрылысына қарай 3-ке бөлінеді: Дара бастауыш – бір сөзден тұратын бастауыш. Мысалы: Біз алғашқыда өз көзімізге өзіміз сенбедік. Жігіттер аттарын жетектеп, бұлақ басына жақындай береді. Күрделі бастауыш – кемінде екі сөзден тұратын бастауыш. Мысалы: Кеншілер сарайы адамға лық толы. Ырыс алды – ынтымақ. Үйірлі бастауыш – үйірлі сөздерден тұратын бастауыш. Мысалы: Уайымы көптер тез қартаяды. 308-тапсырма. Мына сөздерді бастауыш етіп сөйлемдерді аяқтаңыздар. Ауылдың маңы ... Балалар шуы ... Асық ойнаған ... Жығылған ... Алтау ..., төртеу ... Оның айтып отырғаны ... Ол өзі ... 309-тапсырма. Мәтінді көшіріп жазыңыздар. Бастауыштарды тауып, қандай сөз таптарынан болып тұрғанын ажыратыңыздар. Бастауыштарды бөліп алып, мәтінді қалпына келтіріп көріңіздер. У қарағайУ қарағай – өте сирек өсетін ағаш. Ол жер жүзінде бірнеше ғана жерде – Кавказда, Қиыр Шығыста, Британ аралдарында қалды. У қарағай ұзақ өмір сүреді: мың жыдан да астам жасайды. Биіктігі сегіз метрге дейін жетеді. Қызғылт түсті, өте әдемі, мықты ағаш. Адамдар оны тақтай жасау үшін пайдаланады. У қарағайдың қалқаны қара көк, тіпті қап-қара, жылтырап тұрады. ол – улы. Егер жылқы жейтін болса, бірден құлап түсіп өледі. Ал бұғылар, еліктер орманда онымен қатар өмір сүріп, оған үйреніп кеткен. Олар үшін у қарағайдың қылқаны қауіпті емес.
Үлгі: Іздеген – жетер мұратқа. (мақал) Бастауыш есімшеден болып тұр.заттық мағынаға (адам, кісі) ие болып, кім? деген сұраққа жауап береді. Іздеген адам жетер мұратқа. – Іздеген – жетер мұратқа. Ұйымдасқан – ұтады. Сыпайы – сырын сақтар, әдепті – арын сақтар. Шешінген – судан тайынбас. Естімеген – елде көп. Қорқақ – көлеңкесінен де қорқады. Қорыққан – бұрын жұдырықтар. Көп – қорқытады, терең – батырады. Аянбаған – жауды алар, абайлаған – дауды алар. Жүйрік – бестіден шығар. Ел аралаған – сыншы болар, орман аралаған – үйші болар. жүктеу/скачать 1,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|