«Валеология» пәніне репродуктивті және сексуалды денсаулықты қорғау жөніндегі

19 
Сур. Эндокринді реттелудің гипоталамо-гипофиздік жүйесі: 
ТТГ-тиреотропты гормон; 
АКГТ-адренокортикотропты гормон; 
ФШГ-фолликулоширатушы гормон; 
ЛГ-лютендендіруші гормон; 
СТГ-соматропты гормон; 
ЛТГ-лютеотропты гормон (пролактин); 
АДГ-антидиуретикалық гормон (вазопрессин) 
Эндокриндік жүйе орталық жүйке жүйесінің бақылауымен жұмыс атқарады және 
ағзаның функцияларын бірлесе отырып реттейді. Реттеу факторларын жасау жүйке 
және эндокриндік жүйе үшін ортақ болып табылады. 
Гормондарды шығару көмегімен эндокриндік жүйе, жүйке жүйесімен бірлесе 
отырып, ағзаның жеке дара тіршілік етуін қамтамасыз етеді. Эндокриндік жүйе 
болмағанда ағза өздерін шексіз шатасқан «сымдар» қатарын елестетін еді. Осы 
тұста сымдардың көптігіне байланысты «радиомен» хабарлағандай, бірден 
көптеген жасушаларға рет-ретімен жеткізілетін жалғыз ғана «бұйрық» болар еді. 
Эндокриндік жасушалар гормондар шығарып, оларды қанға бөліп шығарады, ал 
жүйке жүйесінің жасушалары (нейрондар) синаптикалық саңлауларға 
(нейромедиаторлар өтетін нейрондар арасындағы кішкентай кеңістік) бөлініп 
шығарылатын биологиялық белсенді заттектер (нейромедиаторлар) жасап 
шығарады. 
Эндокриндік және жүйке жүйесін байланыстыратын үзбе бір мезетте жүйке құрылу 
мен эндокриндік без болатын гипоталамус бола алады. Ол эндокриндік 
механизмдердің реттеулерін жүйке реттеулерімен байланыстырады, бақылайды, 
сонымен қатар зат алмасу және қан айналым, тыныс алу, ас қорыту, шығару, көбею 
органдарының қызметін бақылайтын вегетативті жүйке жүйесінің орталығы 
болып табылады. Гипоталамуста гормондардың шығарылуын басқа эндокриндік 
бездермен реттейтін нейрогормон деген ерекше заттекті шығару мүмкіндігі бар 
нейрондар орналасқан. Эндокриндік жүйенің орталық органы сонымен қатар 
гипофизде жатады. Басқа эндокриндік бездерді эндокриндік жүйенің 
перифериялық органдарына жатқызады. 
Сызбада көрсетілгендей орталық және вегетативті жүйке жүйесінен түскен 
сигналдарға жауап ретінде, гипоталамус гипофизге ынталандырушы (ширатушы) 
гормондардың шығарылуын үдету немесе тежеу «бұйрықтарын» беруші 
нейрогормондар бөледі. 
Сонымен қатар, гипоталамус гипофиздің қатысуынсыз перифериялық бездерге 
тікелей сигналдар жібере алады. 
Гипофиздің 
негізгі 
ынталандырушы 
гормондарына 
тиреотропты, 
адренокортикотропты, 
фолликулынталандырушы, 
лютеиндендіруші 
және 
соматропты гормондар жатады. 

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: