бар безді тін бөлшектерінен және майлы тіннен құралады. Жолдар бір-бірімен байланыса отырып, сүт безінің емшек ұшына ашылатын шығу түтіктерін құрайды. Етеккір циклы, овуляция мен ұрық жасушаларының ұрықтануы. Етеккір циклы – бұл бала көтеру мен жүкітілікке дайындайтын әйелдің жыныстық
жүйесінің жалғасып отыратын циклдік өзгерістері. Ол өзіне бірнеше процесстерді
жатқызады: фолликулдың жетілуі, овуляция – ұрық жасушаларының анабезден шығуы,
оның жатыр қуысына өтуі, эндометрияның жуандауы және оның ажыратылуы, сырт көзге
жатрдың қан ағуы болып көрінетін етеккір ( жай сөзбен – айлық деп те атайды).
Алғашқы етеккір (менархе) әдетте, қыз балалардың жыныстық жетілу кезеңінде 10-15
жас аралығында көрінеді. Алғашқы уақытта етеккір ереже бойынша ретсіз, 2 айдан 3-6
айға дейін жоғалып кетіп қайта пайда болады. Тұрақты етеккір циклы бойжеткеннің
жыныстық жетілу шамасына байланысты 1-1,5 жылда реттеледі.
15 жастан кейін етеккірдің болмауы физикалық өсудің бұзылуының белгісі, сондықтан
бұл жағдай гинекологке көрінуі үшін нақты себеп болады.
Етеккір циклының ұзақтығы етеккірдің келген бірінші күнінен бастап келесі
етеккірдің бірінші дейінгі аралық болып есептелінеді, қалыпта 28±7 күн, әдетте 28 күн –
бір ай болып есептеледі. Жатырдағы қан ағу процессі 3 күннен 6 күнге дейін созылады.
Шартты түрде етеккір циклы 14±3 күн деп ортасын анықтайды, ал оның екі жартысын
немесе фазаларын бірінші және екінші деп белгілейді.
Бірінші фаза кезінде фолликулынталандырушы гормон гипофиза – ФЫГ-ның (ФСГ) әсерінен анабезде ұрық жасушалары бар ондаған фолликулдар (жетіліп келе жатқан ұрық жасушасы бар қалташа) жетіле бастайды. Кей біреуінің ұзындығы 14 мм-ге жеткенде, қалғандарының өсуі тоқтайды да, біреуі ғана өсуін жалғастырады. Ол доминантты фолликул деп аталады. Бірінші фаза кезеңінде ана без эстрогендерді (әйелдердің жыныстық гормондары) бөліп
шығарады. Олардың әсерінен жатыр қуысындағы ішкі қабаты жуандап ол ұрықтанған
ұрық жасушаларын қабылдауға дайындалады.
Анабез жатырда өтіп жататын процесстерді есептеп етеккір циклінің бірінші фазасын
