Вестник КазНУ. Серия востоковедения. №4(57). 2011 77 Ж. Керімова
Вестник КазНУ. Серия востоковедения. №4(57). 2011
жүктеу/скачать 1,28 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНУ. Серия востоковедения. №4(57). 2011 79
кітабынан басталды. Ол еңбегінде структура- лизмнің тілдің іргелі сипаттамаларын есепке алудағы қабілетсіздігін анық түсіндірді. Жағ- дайлық әдістеме (Situational method) Британдық қолданбалы лингвистер тарапынан сынға түсті, себебі ол тілдің функционалды – коммуни- кативті потенциалын қамтымаған болатын. Қолданбалы лингвистер британдық функ- ционалды лингвистиканы (Firth, Halliday), аме- рикалық әлеуметтік лингвистиканы (Hymes, Gumperz, Labov) және де философияны (Austin, Searle) пайдаланды. Осы сыни пікірлер мен жаңа тұжырымда- малар толқыны тіл құрылымы мен грамматика- лық қалыптарды басқару шеберлігіне екпін жа- салғанына қатысты шет тілін оқыту профессор- ларының арасында өсіп жатқан қанағаттанбау- шылықпен қатар жүрді. Осы бағыт бойынша шет тілін оқыту құрылымдық жағынан білетін, бірақ коммуникативті жағынан білмейтін, сы- ныптан тыс жағдайда сыныптағы қайталанбалы әдетке айналған жаттығулар сияқты жұмыстар жиынтығын жеткізе алмайтын студенттерді шы- ғаруға талпынды. Еуропа Консулдығы шындыққа қарай бет- теуге бел буды және кейбір сарапшылардан сту- денттердің қажетсінулерін зерттеуді сұрады. Бұл тұста «бастау ретінде қалаулы коммуни- кативті қабілетті ұстанатын» Уилкинстің құжа- ты құнды үлес қосты... «Біз тілдік қалыптарда емес, мазмұны жағынан оқытуды ұйымдасты- руға шамамыз келеді». Осы себептен жасап шы- ғарылған силлабус мағыналы силлабус (1976) деп аталады. Алдыңғы әдістемелерде қолданыс- та болған грамматикалық қалыптар немесе тіл- дік құрылымдардан бастаудың орнына Уилкинс тілдің коммуникативті қолданылуының негізін- де жатқан функционалды мағынаның сарапта- уын дамытты. Ол мағынаның екі түрін сипаттап берді: бірі мағыналы категорияға (уақыты, саны, мекені, жиілігі сияқты ұғымдар) және екіншісі коммуникативті функция категориясына (ресми түрде мақұлдау, жорамал ) жатады. Бұл жұмыс Еуропа Консулдығының Thres- hold Level (босағалы деңгей) деп аталатын құ- жатта топиктер, жалпы және ерекше пікірлер мен бірдей тілдік қалыптар, сонымен қатар кей- бір методологиялық мағыналар тізімі енгізілген. Threshold Level бірқатар қолданбалы лингвис- тер, оқулық авторлары, педагог – методистер және т.б. қосқан үлесімен бірге «коммуникатив- ті» атпен белгілі жаңа бағыттың бекінуіне негіз болды. Дегенмен бұл үдеріс коммуникативті бағыт- қа негізделген үйлесімді қауымдастықты білдір- мейді, онда белгіленген бір мәтін не бір модель жоқ. Бағытты қабылдауы әр авторда ерекше- ленеді және силлабусты әрлеу модельдері орта- лық етіп түрлі элементтерді дамытқан (Richards & Rodgers, 1986). 1. құрылымдар мен функциялар Wilkins (1976) 2. құрылымдық ядроның айналасындағы функ- ционалды спиралі Brumfit (1980) 3. функционалды Jupp & Hodlin (1975) 4. мағыналы Wilkins (1976) 5. интерактивті Widdowson (1979) 6. тапсырмаларға негізделген Prabhu (1983) 7. оқушы жасап шығарған Candlin (1976) Модельдер арасындағы айырмашылықтар- дың маңыздылығы соншалық, кейбір авторлар (Breen, 1987) жаңа шет тілін оқыту парадигма- сын нұсқаулықтарға (формалдық және функцио- налды ) балама ретінде даму үстіндегі – проце- дуралы бағыт деп түсінеді. Канэйл мен Суэйн (1980) коммуникативті ептілікті 4 бөлшектен дамиды деп сипаттаған: – лингвистикалық ептілік – грамматикалық, лексикалық семантикалық және фонологиялық ептілік; – әңгімелік ептілік - әңгіме ішіндегі лингвис- тикалық және мағыналық қарым-қатынас (бай- ланыс, келісімділік, ым-ишара); – әлеуметтік-лингвистикалық ептілік немесе қатынастың функционалды аспектілерін түсіну (рөл қарым-қатынастары, жеке тұлға фактор- лары, әлеуметтік және мәдени контекст); – стратегиялық ептілік – автономды болу мен проблемалар зерттеуін шешу үшін дамыған стратегияларды көшіруге қатысты. Коммуникативті бағыт тіл теориясының деңгейінде бай әрі еклектикалық болып есеп- телінеді, себебі ол өзінің келесі басты белгілерін қорғайды (Ричардс пен Роджерс, 1986): 1. Тіл – мағынаны жеткізудегі жүйе. 2. Тілдің бастапқы функциясы өзара әрекет пен қатынас үшін. 3. Тілдің құрылымы оның функционалды және коммуникативті қолданысын бейнелейді. 4. Тілдің бастапқы тараулары тек оның грам- матикалық және құрылымдық белгілері емес, әңгімеде мысал ретінде келтіргендегідей функционалды және коммуникативті мағына- ның категориясы болып табылады. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|