api6ip  бастыра алмайтынын бшген Мухтар Магауин Асан Кайгы  бабамызга басыбайлы erin бергенше де кумэн келйрген ешюм болган жок осы  6ip

Шби сын тарихы
549
Айналып келгенде, бэршен бурын оньщ (аудармашыдан Д.Ы.) суреткер болтаны мацызды». 
Зерттеу mi аударма енершдеп 6ip шыгарманыц кайта-кайта аударылу жагдайына уцшедк 
)рыс поэзиясыньщ казак тшне, атап айтканда Пушкиннщ казакшалану тэяарибелерше суйе- 
ге отырып, кызгылыкты байкаулар жасаган. Мысалы, акын Тайыр Жароков А.С.Пушкиннщ 
<Сыгандар» поэмасьш терт рет (1935, 1936, 1949, 1953) аударган. Орыс акыныныц «А.П.Керн- 
,е» деген елещн Е.Орманов, К-Шангьгтбаев, К.Салыков, М.Акынбеков, Ф.Оцгарсынова ка- 
икшалапты. Автор осы нускаларды салыстыра отырып, «Кайталама аударманы уакыттыц ез 
(ажетпп тугызады дейм1з. Сонымен 6ipre тэрж1ме енершщ таза шыгармашылык тургыдагы 
галабьша орай, эдеш жасалатын кайталама аудармалар да болады. Олар аударма енершщ кэ- 
лби тургыдан шыцдалуына, тэрж1ме тануга накты ыкпал ете алуымен де багалы...
Кайталама аударма - кай эдебиетпц де толыскандыгыныц, кемелше келгеншщ 6ip белгкп... 
Керкем аудармага, acipece поэзия аудармасына кайталамалык феномеш тэн. Мундай аудар- 
иа эр акынныц ез ойын эр аудармашыныц ез ерекш елт аркылы ашуымен багалы. Тупнус- 
канын эрб1р жаца байыптамасы тэрж1мелк тэж1рибеш байыта тусед1 де, дэстурд1 калып- 
гастырады, келес! буынныц аудармашылары ещц сол дэстурге арка суйейтш болады... Бул 
жалпы аударманьщ киындыгын керсетумен 6ipre эр шыгарманыц эр аударма барысында сан 
гурл! интерпретацияга тусу аркылы тыцнан тулеуше мумю ндк те ашады» («Эдебиет айды- 
ны», 20.09.2001) - деген ой туйедг
Акын, Халыкаральщ «Алаш» эдеби сыйлыгыныц nerepi Оразакын Аскар А.С.Пушкиншн 
казакша аудармалары хакында сез козгап, казак акындары оныц «елендерш аудару аркылы 
оны казакша сейлетувд гана максат етш коймай, Пушкиннщ поэтикалык аса жогары сапа- 
даты нэзж те керкем туындылары аркылы ез акындык ш ебер лтн уштай тусу;н кездейтш- 
дптне» назар аударган. ¥лы Абай «Евгений Онегин» романын «Жерше жетюзе аударуды гана 
алдына максат eTin коймай, жарыса, бэсекелесе, талантын тайталастыра, артылдыра ауда­
рады» («Эдебиет айдыны», 08.06.2006) - дейдь 
«Жас журек жайып саусагын,
Талпынган шыгар айга алые» - деп, Абай казак, орыс поэзиясында гана емес, 
букш элем эдебиетше тандай кактырар соны метафора жасады» (сонда) - деп, казак акыны- 
нын аудармашылык ш еберлтне тэнп болады.
Кешнп аудармашылардыц imiHeH Мукагали Макатаевтыц Пушкиншц «Ескертюш» еле- 
цше жасаган тэрж1месш аса жогары багалаган.
Философ Еарифолла EciM Абайдыц аудармашылыгы туралы «¥лт жэне галам ундесттгш» 
(«Эдебиет айдыны», 13.04.2006) жазды. Эцпмеш «Аудармашыга eKi касиет кажет. Bipi -
талгампаздык, eKiHmici - ой терендш» - деп бастаган ол «Абай бас салып и м кершгещц 
аудармаган, ол аудармакшы болган автормен 631 бэсекеге тускен. Абайдыц аудармалары -
шын мэншде, ой жарыстыру» екендкше, оныц орыстыц улы акындары А.С.Пушкин мен 
М.Ю.Лермонтовты деп басып, танып аударуы тектен-тек ем есткш е баса назар аударады. 
Автор А.С.Пушкиншц «Евгений Онегинге», М.Ю.Лермонтовтан аударган 27 елецнщ imiHeH 
6ipHeuieyiHe, «Шайтан» поэмасына элеуметпк тургыдан талдаулар жасай отырып, Абай 
поэзиясыныц элемдк децгейдеп б и к шоктыгына, ой терендкше, e3i аударып отырган орыс- 
тьщ улы акындарынан 
6ip 
ел! де кем емес, 
Kepicimiie 
кей тустарда ой жарыстырып, шыганга 
шыккан улылык касиетше кез жеткведк
Белгш аудармашы Нургазы Шакеев соцгы жылдардагы аударма ахуалына кез ж1бередь 
Т.Иманбековтщ B.Acтaфьeвтiц «Килы-килы киямет», К-Мухаметжановтыц «Мыц 6ip тун», 
К-Муханбеткалиевпц А.Скалонныц «Бакыттыц алтай тулюсЬ> атты туындыларынан жа­
саган аудармаларын сэтп шыккан деп багалаган. Сондай-ак кейб1р тэрж1мелерде мулт кет­
кен жерлерд1, шеберлктщ желепеушшктерш нактылы мысалдармен ортага салган («Эде­
биет айдыны», 16.02.2006).
Н.Шэкеев «Керкем аударма керкем эдебиеттщ егей баласындай куй кешуде... Тупнуска- 
ньщ рухын езге халыктыц рухына жетюзу жолындагы ецбекге даналык та кеп. Жаксы аудар­
ма - даналык, жаман аударма - шалалык» (сонда) - деген ойлар туйедг
Аударматанушы Алдажар Эбшов керкем проза тэрж1масындагы ыргак мэселесш арнайы 
сез етп. Ж.Сименонныц, Майн Ридтщ, А.Дюманыц, Л.Толстойдыц, О.Гурьянныц, А.Гриннщ, 
И.Тургеневтщ, К.Паустовскийдщ, Л.Гумилевпц, т.б. туьшдыларын казакша «сейлеткен» кэшп 
тэрж1машы Эбишэжш Жумабаевтьщ шыгармашылык тэж1рибесше суйене, талдай отырып,

550

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: