се.
- Проверим ваши ребусы. (Каждая группа по-
ция.Слайд 12).
-Прочитайте задачу и решите её. (Презен-
Взаимопроверка. (Презентация. Слайд 18)
лись.
VI. Подведение итогов урока, оценивание, до-
машнее задание.
нику домашнее задание….
ными словами о математике.
Ж.ҚАРБОЗИН.
Ж.ҚАРБОЗИН.
Ж.ҚАРБОЗИН.
Ж.ҚАРБОЗИН.
Ж.ҚАРБОЗИН.
2.Назовите лекарственные растения.
3.Назовите растения Казахстана.
тему.
креативно.
2.Все мнения учитываются.
3.Каждый вносит посильный вклад.
ние постера.
Помстер (англ. poster — «афиша, объявле-
Мы изготовим постеры с растениями.
1.Содержание постера (полнота).
сочность – не более 3 цветов).
3.Защита проекта(рассказ).
ная физминутка.
хлопка).
тений.
на дерево.
30 маусым 2016 жыл
17
АШЫҚ САБАҚ
ОТКРЫТЫЕ УРОКИ
Музыка
Айдашева Самал Сағынбайқызы
№48 орта мектебінің
музыка пәні мұғалімі
Сабақтың мақсаты: Ахмет Жұба-
нов туралы мағлұмат беру.
Дамытушылық: Музыка тыңдау
және орындау барысында оған шығар-
машылықпен қарауға тәрбиелеу, қызы-
ғушылығы мен қиялын өмір құбылыс-
тары және музыканың өзара тығыз
байланысын түсіндіру негізінде дамы-
ту.
Т ә р б и е л і к : А з а м а т т ы қ ,
Отансүйгіштік, абыройлық, адам-
гершілік сияқты қасиеттерді жетілдіру.
Білімділік: Ахмет Жұбанов туралы
білімдерін тереңдете отырып, оркес-
трімен таныстыру
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Сабақта қолданылатын әдіс-
тәсілдер: Баяндау, жинақтау, салыс-
тыру, ой қозғау.
Көрнекіліктер: Музыка аспабы, оқу-
лықтар, электрондық тақта, үнтаспа,
слайд т.б
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру бөлімі:
Оқушылар музыка әуенімен класқа
кіреді. (Көңілді күн әні)
Мұгалім:
Оқушылар:
Мен күштімін
Мен мықтымын
Мен әншімін
Мен суретшімін
Мен қиыншылықтың бәрін былай
жеңемін! (Бас бармағын көрсетеді)
Уй тапсырмасы:Оқушылар жасы-
рын сурақтарға үй тапсырмасы бой-
ынша жауап береді.
(бірінші мұңайған күн оның шуақта-
рын үй тапсырмасының сурақтары
арқылы көңілдендіреміз)
Мағнаны тану:Тақырыпты сурет ар-
қылы ашу:
Алпысбаева Гүлбақыт
Жанұзаққызы
№5 орта мектебінің
музыка пәнінің мұғалімі
Сабақтың мақсаты:Рамазан Еле-
баевтің музыка саласына сіңірген
еңбегі жайлы мағлұмат беру.
а)Білімділік:Рамазан Елебаев салғ-
ан әндермен танысу;
ә)Тәрбиелік:музыканы тыңдай білу-
ге және өнерді сүюге,құрметтеуге
тәрбиелеу;
б)Дамытушылық:әнге қызығушылы-
ғын дамыту,музыкалық сауаттылығын
арттыру.
Сабақтың типі:жаңа материалды
игеру.
Сабақтың түрі:аралас сабақ.
Әдісі:баяндау,түсіндіру,сұрақ-жауап
Көрнекілігі:үнтаспалар,музыкалық
аспаптар баян,домбыра
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру бөлімі.
-Сабақ мақсаты түсіндіріледі.
Үй тапсырмасы тексеріледі.
-Жаңа сабақты түсндіру.
Әндер тыңдау:
Рамазан Елебаев (1910,Ақмола
облысы Еңбекшілер ауданы Құдықағаш
ауылы-4.11.1943,Ресей,Ново-Соколь-
ники қаласының маңы)-компози-
тор.1928-29 жылдары Орынбор қала-
сында жұмысшылар факультетінде
оқыған.1930 жылы Алматыда құрылғ-
ан Қазақ атты әскер полкінде әскери
борышын өтеді.Осы полктің маршына
айналған «Жолдастар»әнін шығарғ-
ан.1931 жылы Қазақ драма театрының
актері болады.1933 жылы қысқы
мерзімді сақшылар курсын бітіріп,Лепсі
шекара күзетіне қызметке жіберіледі.
-Владимир Гаврилович Харитонов
1920-1981 жылдардың аралығында
өмір сүрген.Орыстың танымал ақыны,-
мыңдаған әндердің авторы.1973 Ре-
сейдің еңбек сіңірген қайраткері. «День
Победы» әнімен өте танымал.В.Хари-
тоновтың өлеңдеріне Д.Тухманов,Стас
Намин және Анатолий Новиковтар ән
Батргалиева Майра Саматовна
№33 қазақ орта жалпы білім
беру мектебінің
музыка пәнінің мұғалімі.
1. Тәтімбет «Саржайлау» күйі - тың-
дау.
2. Құрманғазы «Бұқтым-бұқтым» күйі -
тыңдау.
3. Домбыра орындау – оң қолдың қой-
ылымы.
4. Музыкалық сауат – төңпе күй, шерт-
пе күй.
Сабақтың мақсаты: Тәттімбет Қаза-
нғапұлының өмірін әңгімелеу арқылы
күйші-композитормен таныстыру.
Сабақтың міндеті:
1) күй түрлерімен таныстыру; шертпе,
төкпе күйлердің орындалу ерекшелігін та-
ныстыру;
2) музыкалық қабілеттерін ашу, есте
сақтау қабілеттерін таныстыру;
3) оқушыларды мейірімділікке, адам-
гершілікке, туған жердің табиғатын сүю-
ге халық композиторының күйлері арқы-
лы тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі:музыка тыңдау,
түсіндіру, сұрақ-жауап, т.б.
Сабақтың
көрнекілігі:пианино,
оқулық, домбыра, үнтаспа.
Қолданылған технология:дамыта
оқыту.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру.
1. Оқушылармен амандасу.
2. Сабаққа қатысымын, дайындығын
тексеру.
ІІ. Үй тапсырмасы
ІІІ. Жаңа тақырып:Оқулықпен жұмыс
(өз бетінше оқу).
Тәттімбет Қазанғапұлы – Қазақстан-
ның орталық шығыс, оңтүстік өңірлеріне
кеңінен танылған, шертпе күй өнеріндегі
ең ірі, көрнекті күйші – композитор.
Тәттімбет – ұлы күйші болуымен бірге,
өз дәуірінің көкірек көзі ашық азаматы
ретінде әлеуметтік өмірге өз көзқарасын
білдіріп, музыка тілімен үн қатып отырған
композитор.
Тәттімбеттің қазақ күй өнеріндегі шоқ-
тығы биік: «Бес төре», «Былқылдақ»,
КЛАССИКАЛЫҚ МУЗЫКА.
КОМПОЗИТОР И.С.БАХ
.
Ажар Кунакова
№ 12 орта мектебінің
музыка пәнінің мұғалімі.
Сабақтың мақсаты:Окушыларға клас-
сикалық жанр туралы түсінік беру.
Білімділік:Оқушылардың музыкалық
мәдениетің қалыптастыру.
Дамыту:Жаңаша әдіс- тәсілдерді қол-
дану арқылы есте сақтау қабілеттерін
дамыту.
Тәрбиелік: Ұлтжанды,елжанды мәде-
ниетті ұрпақ тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Көрнекілігі:Композиторлар портретте-
рі.Слайд.Интерактивті тақта. Сурет ил-
люстрациямузыкалық орган аспабы, дом-
быра,СД-диск,минусовка,компьютер,
оқулық,музыкалық сызықтар,скрипка
кілті, ноталар.
Сабақтың барысы:
1.Үйымдастыру бөлімі.
2.Дауыс жаттығулары C-dur - гамма.
3. Өткен тақырыпқа шолу.Бес сызық,-
ноталар арқылы Сұрақ- жауап.
4. Жаңа сабақты менгеру. И.С.Бах
шығармаларын тыңдау.
№2 балаларға арналған оркестрлік
сюйта «Әзіл».
«Лунная соната», «Органға арналған
музыка» «Аве Мария».
5. Сергіту сәті П.И.Чайковский «Аққу
көлі» балетінен. Кішкене аққулар биі.
6.Ән үйрену. «Мектебім» әні.
7.Сабақты бекіту.
8.Бағалау.
9.Үйге тапсырма.
I-Ұйымдастыру бөлімі:
Музықалық Амандасу.
Сыныпта
жоқ
оқушыларды
аңықтау.Оқу-құралдарын тексеру.
II.Қызығушылықты ояту.
Балалар, қазақ тілінде әріптер бола-
ды, математика әлемінде сандар бола-
ды, ал музыка тілінде нелер болады? (но-
талар).
Музыка әлемінде қандай ноталар
болады екен? (до - ре - ми - фа - соль - ля
- си – до-си-ля-соль,фа,ми,ре,до) Дауыс
жаттығулары C-dur гамассын орындай-
ды.
III.Өткен тақырыпқа шолу.
Балалар біз өткен сабағымызды еске
түсіріп музыкалық лото ойыны арқылы
қайталап жіберейік.
Балалар, енді шағын сканворд шешіп
жаңа такырыпты жариялайық!
Сұрақтар:
1)Елді,жерді сыртқы жаудан қорғай-
тын кім? - БАТЫР
2)Балаға ең жақын адам кім? - АНА
3)Көп адамның қосылып ән орындауы?
- ХОР
Сонда басты әріптерді құрастырған-
да қандай есім шығады?
Дұрыс, жауабы композитор Бах есімі
шығады.
IV-Жаңа тақырыпты меңгеру.
Халық арасынан дарынды музыкант-
тар мен композиторлар шыға бастады.-
Солардің бірі Еуропалық кәсіби компози-
тор –Иоганн Себастьян Бах. (1685-
1750).И.С.Бах- немістің ұлы композиторы.
Композитор артына1000 нан астам түрлі
жанрдағы музыкалық шығарма қалдыр-
ды.Солардыңбірі: «Страсти по Матвею»,
«Страсти по Иоганну», «Лунная соната»,
«Органная токатто фуга ре минор».
5.Балаларға арналған «Шутка».
И.С.Бах әлемдік музыка тарихында
өшпес орын қалдырған.1750 жылы 28
шілдеде Ұлы композитор 65 жасында
дүниеден озған.Лейпциг қаласындағы
Святой Фома шіркеуінде жерленген.
Музыка тыңдау И.С.Бах балаларға
арналған № 2 оркестрлік сюйта «Әзіл»
V-Сергіт сәті:П.Чайковский «Аққу көлі»
кішкене аққулар биі.
VI.Ән үйрету
«Мектебім» әні.Музыка-
сы мен сөзін жазған А.Меңжанова.
1.Кеспе қағаздарға жазылған әннің
сөзін оқушыларға таратып беру.
2.Әннің сөзімен жұмыс
3.Әнді хормен үйрету.
4.Кейін жеке оқушыларға орындату.
5.Әнді әуенімен үйреніп болған соң
минусовкамен орындатамын.
VII. Ой толғаныс. Оқушылар әлемде
ортақ бір тіл бар,ол кай тіл?-
Жауабы: - Музыка. Неге десен әлем-
де нота тілі бір.
Дидактикалық ойын.
-Жоғалған
ноталар.
До,ми,-
соль..............................................?
-Сөйлемді аяқта. «До»
-нотасы баста-
ған орындалсын.........................?
Сабақты бекіту:Классикалық музыка
дегеніміз не?Классик композиторды ата.
Елімізде қандай музыкалық жанр клас-
сикаға жатады?
VIII. Бағалау. Оқушылардың сабаққа
деген қызығушылығына, белсенділігіне
қарай мадақтай отырып нотамен баға-
лау.
Бүтін нота – 5-тік, Жартылық нота– 4-
тік Төртік нота-3-тік. Баға.
IХ.Үйге тапсырма:Оқушылар!
«Гер-
маниядағы
Эйзенах
қаласын-
да.................» деп басталатын сөйлемді
жалғастырып өз ойларыңнан ертегі
әнгіме жазып келіңдер.
«Мектебім» әнін жаттау.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
ОРКЕСТРМЕН ТІЛДЕСКЕН ДИРИЖЕР
Бүкіл әлемде дирижерге аса құрмет-
пен қарайды. Оркестрді табысқа жетк-
ізетін – дирижер. Қазақстанда тұңғыш
рет оркестр құрып, оған дирижерлік
еткен әйгілі
композитор, ел мақтанышы Ахмет
Жұбанов болды. Ахмет Жұбанов
(1906-1968) – композитор, музыката-
нушы-ғалым, дирижер. Ақтөбе облы-
сы, Темір ауданында дүниеге келген.
Қазақстанның халық әртісі. Ахмет
Жұбановтың «Құрманғазы», «Қазақ
халық композиторларының өмірі мен
шығармашылығы», «Ғасырлар пер-
несі», «Замана бұлбұлдары», «Ән-
күйсапары», т.б.музыкалық ғылыми-
зерттеу еңбектері бар.
Музыка тыңдау: Ахмет Ж шығар-
малары
Сергіту сәті: Балалар орынымыз-
дан тұрып қазақтың «Қаражорға» биін
нақышына келтіріп билеп берейік
Ән үйрену:«Елге сәлем» Алтынбек
Қоразбаев
Дауысқа арналған жаттығулар:
Бра-бре
-бри
-бро–бру
М а - м е - м и - м о - м у
Е-е-е-е-е, тіл ұртқа арналған жаттығу.
Білгенгемаржан!
Дирижер ( dіrіger – бағыттау, басқа-
ру) – музыкалық шығармаларды орын-
даушылар тобын басқаратын жетекші.
Ол музыкалық шығармалардың екпіні-
не, динамикалық ырғағына бет құбы-
лысы, қас-қабақ, көзқарасы мен ым, қол
қимылдары, яғни қалыптасқан дири-
жерлік тіл арқылы жетекшілік жасайды.
Есіңе сақта!
1.Қазақтың ұлттық музыкалық.
аспаптарында орындалатын музы-
ка күй деп аталады.
2. Оркестр- әр түрлі музыкалық ас-
паптарында орындайтын музыканттар
тобы.
Сабақты қортындылау:
Дирижер дегеніміз кім?
Ахмет Жұбанов кім?
Шығармаларын ата?
Қазақ мәдениетіне үлес қосқан
адамдар?
Бағалау:
Үйге тапсырма: Композитор шығар-
машылығын оқу, әнді жаттау.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
жазды.
-«Жас қазақ» Бородино түбіндегі
шайқас кезінде Төлеген Тоқтаров ер-
лікпен қаза тапқан.Өзінің майдандас
досының қазасын Рамазан осы әнімен
жо қтап,оның ерлігін бізге жеткізді.
Панфилов атқыштар дивизиясынан
аттанғалы тұрған бригадаға түнде-
леті баян арқалаған,аяғына шаңғы
таққан Рамазан Едебаев келеді. Май-
дандас досы Төлегеннің ерлігі ұмытыл-
мас үшін,кейінгі ұрпақ жырлап жүрсін
деген мақсатта «Жас қазақ» әнін елге
жеткізіңдер деген аманатын айтады.
Жүсіпбек әуенді домбыраға салып ала-
ды. Елге аман-есен жеткен соң «Ама-
натқа қиянат»жасамайын деп әуенді
Ғабиден Мұстафинге тартып береді.
Жүректен жүрекке дәл жеткен бұл
әуеннің сөзі осылайша туған екен.
-Өлеңнің мәтінімен таныстыру
1.Қар жамылған кең дала қанға
бөгіп,
Күрілдейді сұр аспан өлім төгіп.
Жас қазақ мұрттай ұшты уралап.
2.Жанын қиып кете алмай жас
өмірден,
Асқақтаған арманға өрмелеумен.
Жас қазақ атылды оқтай көре сап.
-Музыка тыңдау
-Давид Тухманов «День Победы»
-Ж.Елебеков «Жас қазақ»
-Дауыс жаттығулары
-Ән үйрену
-«Бақытты балалық шақ»
Бекіту
-Рамазан Елебаев кім?
- Ол халыққа қандай жігер берді?
-«Жас қазақ» әні қалай туды?
-«Жас қазақ» әнінің өлеңін кім жаз-
ды?
-Рамазан Елебаев қайда оқиды?
-«День Победы» кімнің әні?
III.Қорытынды
-Бағалау
-Үйге тапсырма
-Рамазан Елебаев туралы мәлімет
жинау.
-Әннің өлеңін жаттау.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
«ЖАС ҚАЗАҚ» ДЕП ЖЫРЛАҒАН
РАМАЗАН ЕЛЕБАЕВ
Табылдиева Салтанат
Жоламановна
преподаватель музыкально-
теоретических дисциплин ДМШ №1
Возрождение традиций народной
культуры,исследование возможностей и
поиск различных методов их освоения
являются актуальными в системе совре-
менного музыкального образования.
Казахский народ создал непреходя-
щие ценности духовной культуры-заме-
чательное народное устное профессио-
нальное музыкальное искусство.В нем
складывались свои традиционные фор-
мы,одна из которых-искусство импрови-
зации.
Будучи по своей природе искусством
народным,импровизация своими корня-
ми тесно связана с фольклором. Поэто-
му передача ее основ из поколения в по-
коление сопряжена с тем богатейшим
опытом,что принято сегодня называть
этнопедагогикой.Как известно,типичным
свойством народного творчества явля-
лись стихийность и импровизационность
бытования.Благодаря именно этому им-
провизационному началу уникальные
шедевры устной музыкальной культуры
казахов-кюй,жыр,терме,айтысы до наше-
го времени.Однако функциональное зна-
чение искусства импровизации не только
в сохранении и передачи устного насле-
дия художественной культуры. Выдающи-
еся исследователи народного творчества
Б.Асафьев,В.Беляев,А.Затаевич подчер-
кивали его значимость в творческом раз-
витии личности.Неслучайно видные пре-
подаватели музыкального образования
и воспитания Б.Барток,Э-Ж.Далькроз,
З.Кодай, К.Орф используя в своей дея-
тельности живительную силу народно-
го творчества, придавали огромное зна-
чение импровизации в музыкальном вос-
питании подрастающего поколения. В
свете вышеизложенного становится оче-
видной необходимость реконструкции
традиционных форм творческого разви-
тия личности и связанная с этим пробле-
ма обучения импровизации является ак-
туальной.
Анализ современного состояния ака-
демического музыкального образования
показал в целом тенденцию спада искус-
ства импровизации.Учитывая многообра-
зие подходов в развитии импровизаци-
онных умений заслуживает внимания
методика музыкально- творческого раз-
вития детей,разработанная С.М.Мальце-
вым.Ставя во главу угла раннее и систе-
матическое обучение детей гармонии,о-
на призвана формировать опережаю-
щее развитие слуха,являющееся одним
из главных условий функционирования
процесса импровизации в музыке. Безус-
ловно,что обучение взрослого континген-
та умению импровизировать имеет в от-
«Қосбасар», «Көкейкесті», «Саржайлау»,
«Сарқылдақ», «Тепеңкөк», «Терісқақпай»
сияқты күйлері ғасырлар бойына сн ұрпақ-
тың таңдаулы рухани азығына айналып
келеді.
ІV. Музыкалық сауат. Төкпе және
шертпе күйлер.
Күйлер орындалу мәнері мен құрылым-
дық ерекшеліктеріне қарай төкпе және
шертпе деп аталатын екі үлкен түрге
бөлінеді. Төкпе күйлер оң қолдың тұстса
сілтенуімен, тұрақты екпінде орындала-
ды. Біз танитын Құрманғазы күйші – төкпе
күй иесі болса, бүгінгі танысып отырған
күйші – композиторымыз Тәттімбет –
шертпе күйдің шебері.
V. Музыка тыңдау.
- енді осы Құрманғазының күйі «Бұқтым-
бұқтым» және Тәттімбеттің күйі «Саржай-
лауды» тыңдайық.
«Бұқтым-бұқтым» төкпе күй.
- «Саржайлау» күйі шертпе күй.
- Кәне, тыңдайық.
VІ. Домбыра ойнау.
- Балалар, біз бүгін оң қолдың қойы-
лымын қойып үйренеміз. Оң қол қойылы-
мының өзіндік ерекшеліктері бар. Төкпе
күй дәстүрінде бас бармақ сұқ саусаққа
жақын тұрса, шертпе күй дәстүрінде кер-
сінше, алшақтау болады. Бірақ екі орын-
даушылық дәстүрде де төрт саусақ жар-
тылай бүгулі күйінде бір-біріне жақын
тұрып, алақан домбыраның бет қақпа-
ғына қарай орналасады. Дыбыстың са-
палы шығуы үшін оң қолдың осылай
қалыптасуының мәні өте зор.
VІІ. Шығармашылық тапсырма.
- Тәттімбеттің «Саржайлау» күйін тың-
дай отырып, сурет салайық.
- кәне, кім салып болды?
Сабақты қорытындылау:
- Бүгін біз қандай күйшімен таныстық?
-Тәттімбеттің күйлерін ата.
- Күйдің қандай түрлерін білесің?
- Сабақ ұнады ма?
- Шертпе күй қалай орындалады?
- Төкпе күй ше?
VІІІ. Үйге тапсырма:
VІІІ. Бағалау.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
личие от детского свои особенности.-
Большую роль здесь играют данные ус-
тоявшегося,то есть уже сформированно-
го слухового развития, ряд психолого-
возрастных отличий, влекущие за собой
иные подходы в обучении.
Важнейшим этапом в обучении имп-
ровизационным умениям является под-
бор по слуху, так как при этом активно
развиваются слухо-зрительно-моторные
взаимосвязи и слуховой самоконтроль,
необходимые как базовые компоненты в
процессе импровизации.
На сегодняшний день развитие имп-
ровизационных умений включает прак-
тическую, развивающую, воспитатель-
ную и образовательные цели. В принци-
пах и методах развития импровизацион-
ных умений можно выделить следующие
моменты:
1.Отработка определенных ритмофор-
мул-стереотипов, из которых выстроена
поэтическая конструкция .Например,
можно предложить учащимся подобрать
на определенное ключевое слово набор
рифмующихся с ним предложений, в ко-
нечном счете вырастающих в стихотвор-
ную композицию. В поэтическую гирлян-
ду, созданную воображением вплетают-
ся новые и новые метафоры, аллегории,
эпитеты, сравнения, аллитерирующие
или рифмующиеся с ключевым поняти-
ем.
2.
Анализ импровизаций современных
исполнителей и,в связи с этим, выработ-
ка собственного подхода в решении ху-
дожественных задач, собственной моде-
ли. Учитель подробно анализирует сти-
левые особенности того или иного имп-
ровизатора. Для этого с дидактической
целью подбирается материал разных
авторов на одну тему и очень подробно
рассматривается специфика прочтения
каждого варианта. После тщательного
анализа преподаватель предлагает ана-
логичным образом либо самим сочинить
оригинальную композицию на заданную
тему, либо симитировать уже известные
модели. В дальшейшем, в творческой
аудитории разворачивается детальная
политика по поводу удачных решений той
или иной импровизации, композиции уча-
щихся.
3.Непосредственное участие молодых
музыкантов в творческих состязаниях,
ритуально-обрядовых мероприятиях,
празднествах и так далее, является обя-
зательным условием воспитания импро-
визатора.
В заключении можно подчеркнуть, что
импровизация-дело творческое, и руко-
водство этим процессом обязательно
требует творческого подхода, постоянно-
го изобретения новых норм и методов
занятий.
ГОРОД АКТОБЕ
ИМПРОВИЗАЦИЯ КАК ФОРМА РАБОТЫ
НА УРОКАХ СОЛЬФЕДЖИО
ШЕРТПЕ КҮЙДІҢ ШЕБЕРІ