Ўзбекистон республикаси


хон қўшимчасидан, шунингдек,  Қорахон, Тўрахон, Ойхон, Бобохон кабида шу  атоқли таркибига сингиб кетган - хон



Pdf көрінісі
бет141/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   303
хон
қўшимчасидан, шунингдек, 
Қорахон, Тўрахон, Ойхон, Бобохон
кабида шу 
атоқли таркибига сингиб кетган -
хон
элементидан фарқлаш лозим. 
2. 
-
ой
қўшимчаси. Бу аффиксоид аёллик жинсини билдирувчи атоқли 
отга қўшилганда эркалаш маъносини юзага елтиради. Қиёслайлик: 
Адолат 


261 
– Адолатой, Офтоб – Офтобой, Асал – Асалой, Чўлпон – Чўлпоной, 
Барчин – Барчиной, Кумуш – Кумушой
каби.
Шахсий муносабат шакли -
ой
эркалаш маъносида атоқли таркибида 
-
хон, -бека, -биби, -нисо
аффиксоиди билан синоним бўла олади. Кўп 
ўринда унинг бири ўрнида иккинчисини ишлатиш мумкин: 
Адолатой-
Адолатхон-Адолатбиби, 
Кумушой-Кумушхон-Кумушбиби-Кумушбека, 
Хуриой-Хурихон-Хуриниса, Қутлихон-Қутлибека-Қутлибиби
каби. Бунда 
диалектал хосланиш ҳам кўзга ташланади. 
3. 
-
бека
қўшимчаси. Бу аффиксоид хотин-қиз атоқли отига қўшилиб 
эркалаш маъносини ифодалаш учун хизмат қилади: 
Тўйбека, Марямбека, 
Қутлибека, Рисолатбека
каби.
-
бека
ҳозирги ўзбек тилида қўшимчани қабул қилганда -
бек(-бег)
шаклига киради: 
Нодирабегим, Хадичабегим, Зулфиябегим
каби.
4. 
-
биби
қўшимчаси. Бу аффиксоид атоқли отга қўшилганда эркалаш, 
иззат қилиш, ҳурматлаш каби маъно оттенкасини ҳосил қилади: 
Кумушбиби, Ҳожарбиби, Саодатбиби, Хушрўйбиби, Норбуви, Камолабуви, 
Раънобиби
каби. Мисол: 1. 
Сиз ўзингизни тупроқ билан тенглаштирмоқчи 
бўлсангиз, мен сизни Кумушга ҳам қаноат қилмай, 
Олтинбиби
деб 
аташга тушдим
(А.Қод.). 2. С
инглимиз 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет