Ўзбекистон республикаси

тақсиржон, Фақат ҳеч ким билмасин деб ялинди (Ҳ.Олимжон). 3. Эй, ўзларими, лаббай, хўжайинжон

жүктеу/скачать 3,07 Mb.

Pdf көрінісі

бет	138/303
Дата	03.12.2023
өлшемі	3,07 Mb.
	#133510
түрі	Монография

1 ... 134 135 136 137 138 139 140 141 ... 303

Жоним , онам , тўхтагил!-деди (Ҳ.Олижон). 2. -бой, -бек, -қул, -той

тақсиржон,
Фақат ҳеч ким билмасин деб ялинди
(Ҳ.Олимжон). 3.
Эй, ўзларими, лаббай,
хўжайинжон
, Гаплаша олмайман,
афсуски, шу он
(С.АбдуҚаҳ.).
-
жон
шаклидан сўнг баъзан эгалик қўшимчаси қўшилади ва бунда
эркалаш маъноси кучаяди:
-Болам,
болажоним
! Бу сўзни қандай топдинг?
Қайси қаландар?..
(О.Ёқубов).
Баъзан -
жон
қавм-қариндошлик билдирувчи сўздан олдинга
ўтказилади, у мустақил сўз сифатида кўринади. Эгалик қўшимчаси эса
қавм-қариндошликни билдирувчи сўзга қўшилади: 1.
-Қаёққа борасиз,
жон

болам
, мен сизни ҳеч қаёққа юбормайман
(Шуҳрат). 2.
Салом, дейди -
жон
қ
изим
, Ерга эгилади чол
(Ҳ.Олимжон).
Эгалик қўшимчасининг ҳар икки сўзга қўшилиб келиш ҳолати ҳам
кузатилади. Бунда эркалаш маъноси кузатилади: 1.
Тез ўсиб катта бўлсин,
жоним

болам
, алла, Менинг тилак мақсадим шунинг ўзи, алла
(Ҳ.Наз.). 2.
Зайнаб мунда қалбига бирдан Яшин урган каби санчилди, Ва бошини
кўтариб ердан
Жоним
,
онам
, тўхтагил!-деди
(Ҳ.Олижон).
2.
-бой, -бек, -қул, -той
қўшимчаси. Бу аффиксоид ҳам баъзан
эркалаш маъносига эга бўлади. Аслида бу қўшимча киши ўртасидаги амал
ва ижтимоий мансаб билан боғлиқ бўлган фарқни кўрсатиш учун

259
ишлатилган. Лекин ҳозирги ўзбек тили нуқтаи назаридан бундай
маъносини йўқотган.
Бу аффиксоиднинг кишига атаб қўйилган исмда учрашини шу исм
таркибидаги ажралмас компонент сифатида тушуниш керак, у эркалаш
маъносини ифодаламайди. Мисол: 1.

жүктеу/скачать 3,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 134 135 136 137 138 139 140 141 ... 303