|
Қумрихонга
соч попук бўлармикан, Сатримдан
ҚумрихоннингҚумрихонга
соч попук бўлармикан, Сатримдан
Қумрихоннинг
оқ кўнгли тўлармикан
(Ғ.Ғулом). 2.
Эрталаб
Ҳасанхон
акамлар кириб
келдилар
(Газетадан).
Хотин-қиз исмига қўшилган -
хон
аффиксоидидан сўнг I шахс эгалик
қўшимчаси қўшилса, эркалаш маъносининг бўртиброқ ифодаланишига
ёрдамлашади. Мисол: 1.
Ҳожархоним
тирикчилик учун зарур бўлган ҳеч
қандай маблағга эга бўлмаган ҳолда... бева қолган... эди
(Ў.Камол). 2.
Хайрли тонг,
Соҳибахоним
!
(Ё.Шукуров).
-хон (-хоним)
кишининг исмидан бошқа сўзга қўшилганда ҳам
сўзловчининг тингловчи шахсга муносабати ифодаланади. Бунда кўпинча
киноя маъно муносабати англашилади: 1.
Ҳа-ҳа, шундай
пошшохон
!
Билиб қўйинг, сиз ҳозир фақат валиаҳднинг онасисиз
(Ж.Икромий). 2.
-
Пошшохоним
ранжимасинлар,-дея гап бошлади титроқ овозда
Шарвон...
(З.Самаадий).
-
хон
қўшимчаси эркаклик жинсидаги қавм-қариндошлик атамасига
қўшилганда эркалаш, ижобий ҳис-ҳаяжон билдириш учун хизмат қилади:
-
Аскияларингизни яхши кўраман-да,
акахон
(Х.Тўхтабоев).
–
Отахон
, мен
мулла эмасман
(Ч.Айтматов).
Кўринадики, -хон аффиксоиди асосан аёл исмига қўшилади, шу билан
бирга эркакнинг атоқли отига ҳам қўшилади қўшилади. Бу хусусияти
билан -
жон
аффиксоидига ўхшаб кетади.
Эркалаш шаклини ҳосил қилувчи -
хон
аффиксоидини
китобхон,
газетхон, ваъзхон, бедилхон(лик), навоийхон(лик)
кабидаги сўз ясовчи -
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
