|
Байланысты: 9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397Б.М.
). Демак, (
-
ган)
шакли оралиқ грамматик
маъносини фарқлашда феълнинг ўзига хос гуруҳланишига таянилади.
Аниқроғи, луғавий омил чегарали ва чегарасиз феъл оралиқ грамматик
маъноини фарқловчи омил бўлиб хизмат қилади. (-
ган)
шакли умумий
грамматик маъносининг «тугалланганлик» оралиқ грамматик маъносини
чегарали феъл юзага чиқаради. С.Н.Иванов чегарали феълнинг қуйидаги
кўринишини фарқлайди:
1.
Ҳаракат феълининг кўпгина қисми:
Синфдан
чиққан
Холмурод
Э
ргашни қучоқлаб деди.
(П.Турс.)
2.
Ўтимли феълнинг кўпгина қисми:
Бу вақтда қизнинг Қутбияга
берган
баҳоси менинг назаримда тўғри кўринди.
(Айн.)
3.
Ҳаракатнинг ҳолатга ўтишини ифодаловчи феъл:
Чўлда
қолган
одам қандай тирикчилик қилади.
(П.Турс.)
4.
Мажҳул нисбатдаги феъл:
Холмурод икки кундан бери касал
болалар учун
ажратилган
хонада ётар эд
и. (П.Турс.)
Чегарасиз феъл гуруҳи шаклнинг «ҳолат-давомийлик» оралиқ
грамматик маъносини воқелантиради. Олим бу феъл сирасига қуйидагини
киритади:
5.
Узлуксиз ҳаракат феъли:1.
Шу вақт у қизнинг
жовдираган
кўзларида бахтли, улуғ, қувончли туйғуни кўрди. 2. Холмурод юлдузлар
милтиллаган бўз осмонга қаради
(П. Турс.).
6.
-ёт, -тур, ўтир
феъли: 1.
Мулла Бурҳон
ётган
жойидан
қўрғоннинг шарқ томонидаги пастқам эшигини ҳам кўрипти
(Айн.). 2.
Назми қурилиш участкасида
турган
бир йигитни чақирди
. (А.Мух). 3.
Сиддиқжоннинг ёнида
ўтирган
киши ҳўплаган чойини тўкиб юборди
(А.Қаҳ.).
7.
Ёт, тур, ўтир
сўзли мураккаб феъл: 1.
Йигитча уни лойи атала
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
