АЙМАУЫТОВ ЖҮСІПБЕК (1889-

гиясы  мен  педагогикасының  негізін 

салушы. Туған халқымен 60 жылдан 

кейін қайтадан көрісіп, біртуар қазақ 

зиялыларының  ішінде  тәлім-тәрбие, 

оқу-ағарту мәселелері саласында сын- 

дарлы,  терең  мағыналы  ғылыми  ең- 

бектерді  өндіре  жазған  адамдардың 

бірі.  Бас-аяғы  5-6  жылдың  ішінде 

оның осы салада 6 кітап жазуы – бұл 

айтқанымыздың жақсы айғағы. 1924 

жылы мектеп мұғалімдері мен педа- 

гогикалық оқу орындарында оқитын- 

дарға арнап «Тәрбиеге жетекші» (Орын- 

бор,  госиздат,  186-бет),  1926  жылы 

екі  кітап,  бірі  –  «Психология»  (Қы- 

зылорда – Ташкент), екіншісі – «Жан 

жүйесі  және  өнер  таңдау»  (М.  Цен- 

триздат,  81-бет),  1929  жылы  «Ком- 

плекспен оқыту жолдары» (Қызылор- 

да,  Казгосиздат,  129-бет),  мектеп 

оқушыларына арналған «Жаңа ауыл» 

(екінші сыныпқа арналған оқу кітабы, 

Алматы, 1929-30 жж.), «Сауатсыздықты 

қалай жою керек?», т.б. жариялады.

Мәселен,  оның  «Тәрбиеге  жетекші- 

сінде» дидактика мен педагогикалық 

психологияның  ғылыми  астарлары, 

ұлт тіліндегі тәлім-тәрбиелік термин- 

дер  жүйесі  сөз  болады.  Еңбек  төрт 

бөлімнен, 29 параграфтан тұрады. Осы 

кітаптың «Дидактика» бөлімінде оның 

психологиялық  негіздері  (ынталы 

оқыту, үйрету әдістері, машықтану жол- 

дары,  оқытудағы  көрнекілік,  оқыту 

түрлері, т.б.) жиырмасыншы жылдар- 

дағы  қазақ  мектептерінің  өмірінен 

алынған  нақтылы  мысалдармен  те- 

рең  талданады.  Еңбектің  төртінші 

бөлімінде де педагогикалық психоло- 

гияның  кейбір  мәселелері  сөз  бола- 

ды. Олар: ұстазбен шәкірт ынтымақ- 

тастығының  басты  белгілері,  қазақ 

мектебінде  сабақ  өткізудің  өзіндік 

ерекшеліктері сөз болады.

Ж.Аймауытовтың  психологиялық 

мұрасы туралы айтқанда, оның «Пси- 

хология» атты төл оқу құралы толы- 

ғырақ сөз етуді қажет етеді. Өйткені 

бұл  психология  саласында  төл  тілі- 

мізде  жазылған  ғылыми  мәнін  күні 

бүгінге  дейін  жоймаған  тұңғыш  дү- 

ние екендігі даусыз. «Психология, – 

деп жазды автор осы кітаптың «Бет- 

ашарында,  –  терең  ой,  терең  білім, 

терең  пәлсапаға  соғатын  пән...  өзге 

білімдер затшылдыққа табанын тіре- 

се де, психология әлі тіреп, яғни нық 

басқан жоқ... Қарапайым адамға жұм- 

бақ  сықылды  көрінетін  талай  нәр- 

селер  психологияда  қаралады...  Се- 

бептері,  сырлары  айқындалады,  бұ- 

лардан хабары болу, ақыл-ойына ерік 

беру кімге де болса, керекті. Бұл кі- 

тапты  алдымен  бала  оқытушыларға