ҚҰЛЖАНОВА  НӘзИПА  (1887-

жылдарында  өзінің  тәлім-тәрбиелік 

ойларымен  қазақ  әйелдерінің  ара- 

сынан тұңғыш әлеумет өмірінде кө- 

рінген  кісінің  бірі.  Ол  өткір  журна- 

лист, педагог-тәлімгер, екі тілде бір- 

дей жазатын аудармашы, Шығыс ең- 

бекші әйелдерінің І-съезін ұйымдас- 

тырушылардың бірі, Орыс география 

қоғамының Семей бөлімшесінің мү- 

шесі  еді.  Ол  1902  жылы  Қостанай- 

дағы  қыздар  гимназиясын  бітірген 

соң  Торғайдағы  қыз  балалар  учили- 

щесіне мұғалімдікке тағайындалады. 

Н.Құлжанова 1904-1919 жылдар ара- 

сында Семейдің мұғалімдер семина- 

риясында оқытушы болып жұмыс іс- 

тейді, 1920-22 жылдары Ақмолада әуелі 

мұғалім,  кейіннен  уездік  комитетте 

жауапты қызмет атқарады, одан соң 

Орынборда, 1923-1925 жылдары «Қы- 

зыл Қазақстан» журналының жауап- 

ты хатшысы, ал 1925-1929 жылдары 

республикалық  «Еңбекші  қазақ»  га- 

зетінде редколлегия мүшелерінің бірі, 

«Әйел  теңдігі»  журналының  бөлім 

меңгерушісі,  кейіннен  жауапты  хат- 

шысы  қызметтерін  атқарады.  Оның 

тәлім-тәрбиелік  пікірлерi  медицина 

ғылымымен сабақтасып жатады. Бұл 

жәйт «Бала күтімі», «Баланың өмірі- 

не  күн  сәулесінің  әсері»,  «Таза  ауа 

аса  қажет»,  «Баланың  аурулары»,  

т.б.  мақалаларынан  жақсы  байқала- 

ды.  Автор  жаңа  қоғамның  белсенді 

құрылысшыларын  тәрбиелеуді  жөр- 

гекте жатқаннан бастауды ұсына ке- 

ліп, өзі түйіндеген тұжырымның түп 

негізі «Тәні саудың – жаны сау» дей- 

тін халық даналығына саяды.

Құлжанованың ұстаздық, тәлімгерлік 

тұлғасын  таныта  түсетін  екі  еңбегі  

бар. Оның бірі – 1923 жылы Орынбор- 

да шыққан «Мектептен бұрынғы тәр- 

бие»,  екіншісі  «Ана  мен  бала  тәр- 

биесі» (Қызылорда, 1927). 

Қазақ  қоғамы  жағдайында  жас  ұр- 

пақты  тәрбиелеудің  ғылыми  астар- 

лары әлі де болса айқындала қойма- 

ған  кезде  Н.Құлжанованың  осынау 

тың  жатқан  істі  өзіне  зор  міндет, 

басты проблема етіп көтеруі – оның 

асқан  батылдығы  да,  бала  тәрбиесі- 

нің  сан-салалы  шараларын  көрсете 

алатын  біліктілігінде  еді.  Аталмыш 

еңбектерінде автор мектепке дейінгі 

балалар мекемелерінің тарихын, олар- 

дың  отандық  және  шетелдік  үлгі- 

лерін сөз етумен бірге қоғамдық орта- 

дан тәрбие алатын баланың жас ерек- 

шелігіне  қарай,  оның  қоршаған  ор- 

тасының  ықпал-әсерінен  туындай- 

тын  психологиялық  өзгерістерді  ке- 

ңінен баяндайды.

Ғалым-педагог баланың жан тәрбие- 

сіне әр жас кезеңінде әртүрлі тәрбие 

беру керек екенін айта келіп, үш жа-