Түсінде ашыққа қасиетті «баде суы» ішкізіледі

15 

 

Мехмет  ол  кісілердің  артынша  ермек  болады  бірақ  кілтті  үйіне  бермекші  болып 

«Мен  кілтті  үйге апарып  келемін» деп  үйіне қарай  жүгіре шығады. Кейін  пірлер кеткен 

жаққа іздеп барып  қанша жүрсе де оларды таппай  шаршап  қаланың  сыртындағы бақтан 

келіп қалың ұйқыға кетеді. Мехмет сол кезден бастап есінен айрылады. Бір аптадан кейін 

Мехметті  жақындары  Девели  қаласының  жүзім  бақтарынан  ес­түссіз  жатқан  күйінде 

табады.  Шешесі  “оған  серуендеуге    шықтың  ба?”  мағынасында  «сейрана  ма  шықтың 

балам?»  дегенде  түсінде  біреу:  «Анаң  сенің  есіміңді  атады,  бұдан  былай  сол  есіммен 

жырлай  бер»  дегенді  айтады.  Есін  жиғанда  бір  түрлі  кейіпте  болады.  Кейін  оны  «хақ 

ашығы» болғаны белгілі болады. Осыдан кейін ол «Сейрани» деген есімді қолданады. [6, 

266­267],  [7]. 

Сейранидің  жалпы  түсі  басқа  «ашықтарға»  ұқсағанмен  ғашық  болатын  сұлуды 

көрмеуі  жағынан  ерекшеленеді.  Ол  осы  түсін  балалықтан  балиғат  жасына  өтерде  он 

бесінде  көріпті.  Түсінде  пірлері  сұлуды  көрсетепегендіктен  оның  өлеңдерінде  басқа 

ашықтардағыдай сұлуға арнаған өлеңдері кездеспейді [6, 267]. 

2. Түсінде ашыққа «алма» беріледі:  

 

 Ашық Ер Мұстафа: Ашық Ер Мұстафа да түс көріп, түсінде алма жеп «ашық» болады. 

Бір  күні  ол  Қыдырға  кездеседі.  Қыдыр  пайғамбар  қойнынан  бір  алма  шығарып  Ер 

Мұстафаға беріп айтады: “Мұның жарымын өзің же, жарымын əйеліңе жегіз. Екеуіңіз де 

ерекше  «ашықтардан»  боласыздар» дейді.  Ол  «əйел  адамнан  ашық  бола ма екен?» жəне 

одан да бəрін жеп өзім елден ерек ашық болайын деп ойлайды да алманың екі бөлігін өзі 

жеп  қояды.  Осы  оқиғадан  кейін  «ашықтық»  қасиеті  бойына қонып,  тоқтамай  өлең,  жыр 

айта бастапты. Ол осы түсін 40 жасында көріпті. [5].  

 

3. Түсінде ашыққа «саз» беріледі:  

Конялы Мехмет Яқыджы: Өткен ғасырдың атақты түрік ашықтарынан Конялы Мехмет 

Яқыджы баделі ашықтардан екенін айтып оның қалай болғанын былай деп айтып беріпті: 

Соғыстан  бұрын  түс көрдім.  Нақты  айтқанда  бес  жыл  бұрын  еді.  Бір  күні  ұйықтағанда 

түсімде бір ашықты көрдім. Мойнына сазын іліп қойыпты. Кейін оның пір екенін ұқтым. 

Мен ол ашықтың артынан бардым да сазын мойнынан жұлып алып көтеріп жерге бір­ақ 

ұрдым. Кейін осы ісіме қатты өкіндім. Басымды екі алақаныммен ұстап алып бір бұрышқа 

барып  отырып  алдым.  Сол  кезде  есік  ашылып  пір  бөлмеге  кіріп  келді.  Сазын 

сындырғаныма  өкініп  одан  кешірім  сұрағым  келді.  Ол  маған  сонда  «Сазымды 

сындырмағанда  саған  бір  кесе  «баде  суын»  бермекші  едім.  Содан  бастап  сен  бейне 

кітаптан  оқығандай жыр айтушы едің.  Бірақ  енді  жартылай  кем боласың»  ­ деді. Кейін 

тұрып  мен  жер  жыртуға  барып  едім.  Сонда  аузымнан  тоқтамай  өлең  жырлар  төгіле 

бастағанын байқадым[5]. 

4.  Түсінде  ашыққа    «сорпа»  ішкізіледі:    Шын  аты  Фатма  болған  əйел  ашық  Ашық 

Дердимендке  пірлері  сорпа  ішкізеді.  Ол  көрген  түсін  былай  айтып  беріпті:  “Бір  кезде 

қатты ауырып жатыр едім. Түсімде ақ  сақалды, қарт кісілер жақындап  келіп оң  жағыма 

отырды. Алдыма бір кесе сорпа əкеп қойды. Олар «Жеп ал жазылып кетесің» дегенді ғана 

айтты.  Олардың  айтқанын  істейін  деп  орнымнан  түрегелгенім  сол  қарт    кісілер  ғайып 

болды. Сорпаны ішпей оянып кетсем де сол кезден бастап бар ауруымнан айықтым. Осы 

оқидан үш­төрт жыл өткен соң ғана көрген түсімнің əсерін өзімде байқадым. Жəне содан 

бастап өлең, жыр айта бастадым[5]. 

5. Түсінде ашыққа жұмақтың суы ішікізіледі, пайғамбарымыз көрсетіледі: 

16 

 

Ашық Шенлик: Атақты ашық Шенликтің көрген түсі былай: Ашықтың шын есімі 

Хасан.  Ол  1850  жылы  Қарс  облысы,  Чылдыр  ауданына  қарайтын  Сухара  ауылында 

дүниеге  келіпті.  Ауылдың  басқа  балаларына  ұқсап  ол  да  күнде  бақташы  болып  қой 

бағады.  Кешкі  уақытта  ауылдағы  үлкендер  басқосқан  жиындарда  айтылған  аңыз­

əңгімелерді жəне ауылдағы молда оқыған Ахмедие, Сейітбаттал, Сирет, Хазрети Ғалидің 

ғазауаттары  мен  ауылының  ашықтары  айтатын  батырлық  жырларды  жəне  жоқтауларды 

тыңдап  өседі.  Хасан  бір  күні  кейде  істейтін  əдеті  бойынша  мылтығын  алып  ауылының 

маңайындағы  Қаракөлге  үйрек  аулауға  барады.  Мылтығын  ұстап  үйректерді  аңдып 

отырғанда көзі ілініп кеткендей болады да ұйқылы­ояу түс көреді.  

Түсінде  қасына  келген  пір  оны  жұмаққа  пайғамбарымыздың  қасына  апарып  оны 

көрсетеді. Сонда оған жұмақтың суын ішкізіп «Салатын» есімді сұлуды да көрсетеді. Оған 

сонда араб, иврит жəне парсы тілін үйретеді. Кейін оған «Шенлик» деген есім беріледі. Ол 

ұйқысынан  өз  бетімен    тұра  алмайды.  Əкесі  мен  ауылдағы  азаматтар  оны  іздеп  келіп 

табады  да  оятады.  Ол  көз  жасын  көл  қылады  бірақ  аузын  ашып  «лəм»  деп  бір  сөз  айта 

алмай бір түрлі кейіппен төңірегіне қарай береді. Келгендер оны ауылға апарады. Ол əлі 

де сөйлей алмайды. Оның осы түрін барлығыда жатырқайды. Ауылдың молдасы Хасаннан 

басынан  қандай  іс  өткенін  сұрағанда  ол  көрген  түсін  басынан  аяғына  шейін  жырмен 

баяндап береді[6, 147­148]. 

Қорыта келе Анадолы түріктері халық ашықтарында түс көріп,  осы көрген түсінен 

кейін суырып­салма өлең айтатын  ашық болу дəстүрі қалыптасқан. Осы түсінде болашақ 

ашыққа  аян  берген  Қызыр,  Иляс  пайғамбарлар,  үштер­жетілер­қырықтар  деп  аталатын 

пірлер, үш дəруіш, халифа Хазрети Ғали, қарт бір ата не қарт бір кемпір  т.б. болып келеді 

жəне  осы  бабалары  «ашықты»  əрқашанда  қолдап,  жебеп  отырады. Көрген  түсінен  кейін 

ашық болған халық ашықтарын халық та ерекше құрметтеген. Ашықтарға түсінде «баде 

суы,  шербет  не  сорпа  ішкізіледі,  алма,  яки  саз  т.б.  беріледі.  Соған  қоса  ашықтарға  бір 

ерекше  сұлу  қыз  көрсетіледі  де  болашақ  ашық  оған  өлердей  ғашық  болып  қалады. 

Ашықтар  осы    ұйқысынан  тұрған  соң  алғашқы  айтқан  өлеңдерін  де  болсын  не  кейінгі 

өмірінде айтқан өлеңдерін де болсын осы түсінде көрген сұлу қыз туралы айтатын болған.   

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.  Erman Artun. Aşık Geleneği ve Aşık Edebiyatı. – Ankara: Akçağ Yayınları. 1.baskı, 2001. 

2.  Dr. Doğan Kaya. Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve terimleri 

Sözlüğü. – Ankara: Akçağ Yayınları.3.baskı, 2014 

3.  Fuat Köprülü. Saz Şairleri. – Ankara:Akçağ Yayınları. 3.baskı, 2004. 

4.  Şergiyye  Heziyeva.  Tarihi  Süreç  İçinde  Türkiye’de  Aşıklık  ve  Aşıklık  Geleneği.  –  İzmir: 

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. Cilt:X. Sayı 1.  s. 81­89, 2010 

5.  Mehmet yardımcı. Halk Şiirinde Mahlas Alma ve Bade İçme Gelenekleri. –  Kaynak: 

http://www.gulceedebiyat.net/konu-halk-siirinde-bade-icme-mahlas-alma-ve-usta-cirak-

gelenekleri-18506.html

 ulaşım tarihi 10.06.2016. 

6.  Umay Günay. Türkiye’de Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. –. Ankara: Akçağ 

Yayınları 5.baskı, 2008 

7.  Metin Turan. Seyrani. – Kaynak:  

http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/metin_turan_seyrani.pdf / ulaşım

 tarihi 

10.06.2016. 

 

 

17 

 

ƏОЖ 811.512.1.09 

Auelbekova Ş.A. 

S. Demirel Üniversitesi, Filoloji fakültesi, PhD. Assist.prof. 

Kaskelen/Razakistan, e-mail: 

auelbekova.shynar@maıl.ru

  

KAZAK DİLİ’NİNTARİHİ KAYNAĞI OLAN “MÜNYETÜ’L-

GUZAT”ESERİNDEN ÖRNEKLER 

 

Abstract. One of the oldest books written in the ancient language of Kipchak Mamluk is 

called  "Muniyat­ul­Guzat".Since  this  book  was  translated  into  the  Turkic  language,  it  used  

original Turkic words. The book is primarily intended to teach the art of war, so it  is written 

simply and without the use of artistic expression. The main stock of vocabulary consists of terms 

related to military equipment, names of weapons used at the time. The value of this book lies in 

the  fact  that  it  is  the  historical  source  of  information  about  conversational  style  of  that  time. 

There is every reason to consider the book as one of the primary sources of Kazakh language. 

The work can serve as the basis for the study of typological features of the Turkic languages, 

their  sound  structure,  evolutionary  history  of  their  development,      semantic  nature  and 

application in the language. This is an exhibit, which contains information about the nature of the 

root  words  inherent  in  Turkic  languages.  It  reveals  the  mystery  of  the  nature  of  the  basic 

vocabulary,  is  the  core  of  the  ancient  root  words  that  form  the  basis  of  all  the  wealth  of  the 

vocabulary used in the modern Kazakh language. This is one of the most important works, which 

is considered a mirror of the material and spiritual wealth of the people, the only witness to its 

long historical development. This book is valuable because it will help unlock the secrets of a 

long historical path of the Kazakh language. 

Keywords: Kipchak Mamluk, "Muniyat­ul­Guzat", Kazakh language, translated, 

 

Kazak halkının etnik tarihi ile  Kıpçakların tarihi doğrudan bağlantılı olduğundan, Kıpçak 

dönemine  ait  eserlerde  Kazak  dilinin  tarihi  kaynaklarına  kanıt  olabilecek  örneklere  sıkça 

rastlanıyor.  Kıpçak  dönemine  ait  bilgiler  az  olsa  da,  Mahmut  Kaşkari  “Divani  lügat­at  Türk” 

eserinde bulunuyor. Mısırda (XVy.), Siriya’da (XIVy) yazılan Memlük Kıpçak Türkçesi  devrine 

ait  eserler  dil  bakımından  farklı  özellikler  taşıyor.  Türkolog  bilim  adamlarının  bu  eserlerin 

Kıpçak, Oğuz, Kıpçak­Oğuz dil grubu özelliklerini taşıdığı yönündeki kanaatleri yaygındır.  

Sirya  (XIVy.),  Mısır  (XV.y.)  yazılmış  ve  “Memlük­Kıpçak  Türkçesi”  adıyla 

gruplaştırılan eserlerin ekseriyeti Arap dil bilgisi  bakımından hazırlanan lügatler.  Bir kısmı da  

Arap dilinden tercüme edilmiş eserlerdir. 

Türk  dilinin  Kıpçak  dönemine  ait  eserlerinde  kullanılan  dil  “Türkçe”,  “sade  Türkçe”, 

“Kıpçakça”,  “Türkmence”  yazıldı  diye  nitelendirilse  de,  onların  özellikleri  tam  olarak  ayırt  

edilememiştir.  

Eski Memlük­Kıpçak dönemine ait eserlerden biri “Münyetü’l­Güzat” 1446­47(H. 850) 

taihinde yazılmıştır. Eserin bilinen tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi III. Ahmed 

kısmında 3468 numarada kayıtlı bulunmaktadır, 115 yapraktır. 

Eser  askerlikle  ilgili  Türkçe  ele  alınan  eserlerden  en  eskisi  ve  dil  tarihi  bakımından 

kaynak niteliğin taşıyan önemli eserlerden biridir.   

Dil  doğasının  asırlar  ötesinden  devam  edegelen  sırrını  öğrenmeye  duyulan  istek,  farklı 

bilim  dalları  (psikoloji,  antropoloji,  kültüroloji,  mifoloji)  bir­biriyle  bağlantılı  incelendiğinde, 

çabuk  gerçekleşeceğine  inanıyoruz.  Çünkü  bütün  milletlerin  konuştukları  dillerinin  kaynağı  o 

milletin tarihi, günlük yaşantısı, kültürü ve yaşam tarzında korunan zihniyetidir. 

18 

 

Akraba  Türk  halklarının  tarihi,  dili  yönünden  ortak  kaynak  niteliğin  taşıyan  tarihi 

eserlerden biri de – “Münyetül – Guzat”. Eserde devrin önemli  meselelerinden  askerlikle ilgili 

konu ele alınmıştır.  

“...Türk tilinçe tercüme kılıp takı münyetü’l guzat tiyü ad 

Birdi küçi yitgençe körklü tertib 

Birip altı fen üzere tahrir kıldı ...“(s.34, 5/ a, 7­9)  

Kazakça tercümesi: 

...Türk tilinşe tercüme kılıp takı münyetü’l guzat dep at 

Berdi küşi şetkenşe körikti (tertip) 

Birip  altı (fen üzere tahrir kıldı)... Görüldüğü  gibi Türkçe kökenli bütün kelimeler aynı 

günümüz  Kazakçasında  sadece  ses  değişikliği  ile    kullanılıyor.  “Münyetü’l­  Guzat”  metninden 

Günümüz Kazakçasında da kullanılan benzer kelimeler ve kavramları tespit edip karşılaştırmaya 

çalışacağız.  

Metinde anlatılan bölümlerin adları: 

1.  ...at-ka minmekde. Günümüz Kazakça:   “atka minbekte” 

2.  ...süngü tutmakda...   Kazakça: ”süngü ustauda” 

...ok atmakda... Kazakça:  “ok atmakta” 

3.  Top atmakda... Kazakça “Dop atmakta”. 

Metinde kullanılan at araç gereçleri:”yüzengü”­ üzengi, “yügen”­ jügen, “kayış”­kayıs, “tizgin”­

tizgin(8/a,3); 

“Atın yalın”­ at jalı,” Üzengüni burgil”­ üzengini bür(9/b, 9), “tonungnı tüzetgil” ­tonun, 

(10/a, 8),“uyalmagıl”­ uyalmagın, “ağır bolmasun ting bolsun” (8/a, 8), ...”yüzengüge beraber 

ya azgına artkaru-rak tutıp mingil...” (üzengige azgana artkarırak ustap mingin...” 

; 

...atnı çapıp tartkanda yıkılmakdan imin bolmas takı at sekirgende iyerdin çıkmakdın... (8/b,3­

4); 

...”art kaşı sınmakdın”... Kazaklarda «eğerin art kaşı hakkında şöyle bir atasözü var: “Ayırılısar 

dost erdin artkı kasın suraydı” Türkçe anlamı “Ayırılmak isteyen dost eğerin art kısmını ister. ( 

Haydar A., Halık danalıgı, 181 s., 2004) 

...tuyagınıng  kırıgı  birle  yürür  sürünmekdin  ya  yangılmakdın.  (14  a,  9).  Kazakça  “tuyagının 

sınıgı  birge  jurer  sürinmekten  ya  şanılmaktan”.  Kazaklarda  atasöz  var  “Sürinbeytin  tuyak  jok, 

janılmaytın  jak  jok”.  Türkiye  Türkçesi’nde  anlamı:    (“Sürçmeyecek  toynak  yok,yanılmayacak  

ağız yok”).  

At çeşitleri:“yaydak at” ( 7 a, 7) ­ jaydak at, “başı katığ” (36/b,7) ­ bası kattı, “tişlegen at” (36/b, 

8) – tictegiş at, “ürkegen at” (36/b,9) – ürkek at. 

“Münyetül –Guzat” eserinde ata binmek, devrin önemli hünerlerinden sayılabilecek kadar 

değerlidir.  Eserde  ata  binme  hünerine  bir  bölüm  ayırılmıştır.  Bu  bölümde  at  üzerinde  doğru 

oturarak,  tutunabilmekten  bahsediyor.  Daha  sonra  ata  binme  türlerinden  söz  ediliyor.  Eğerle, 

eğersiz ata oturmak nasıl olacağı bahsedilmiştir. Atı sürmek nasıl yapılır, at koşturmak, sonra atı 

dinlendirmek konularıyla ilgili bilgi bulunmaktadır.  

Eserin  “Ata  binmek”  bölümünde  “At  yahşısı”­  atın  iyisi  nasıl  olduğunu  anlatan  yollar  vardır. 

Metinde  anlatılan  at  iyisi  vasıfları  ile  Kazaklarda  anlatılan  “at  iyisi  nitelikleri  bir­biriyle 

örtüşüyor.  

1.  Kim at-nıng yahşısın algay-sen kim ayakları kavi 

2.  Bolgay takı özi yogın bolgay takı tayi bolgay harun 

3.  Bolmagay takı haddü’n-nefes bolmagay takı yahşi yüğruk 

19 

 

4.  Bolgay ağzı katığ bolmağay anıng üçün bu sıfatlığ atlarga...(26/a, 1­4). 

Günümüz Türkçesiyle: 

At iyisi:  ayakları kuvvetli kalın olmalı; 

Huysuz olmamalı; 

hızlı koşmalı, başı sert olmamalı. 

Kazakça: 

Abay’ın “Attın sını” şiirinde “at iyisi nasıl olmalı” diye anlatan sözleri ile örtüşüyor. 

“At  sınama”  Kazaklarda  büyük  bir  ilim  dalı  gibidir.  Kazakların  kahramanlık  destanlarında, 

ozanların şiirlerinde, Abay şiirinde, Nurtugannın şiirlerinde iyi at nasıl olmalı inceliklerine kadar 

açıklanmıştır.  

“...Şiderliği juandau, bota tirsek, 

Beyne jel, tınıştı, ekpindi minip jursek.  

...Şapsa-jüyrik, minse – berik, juan, juas, 

Razı emen osınday at minbesem”. (Abay). 

Türkiye Türkçesinde: 

At iyisi demek, “... Ayakları kalın, yürüyüşü güzel, 

Koştuğunda hızlı koşan, binildiğinde  güçlü olmalıdır.  

 

Eserdeki  ifadelerden  hareketle  “Münyetü’l  Guzat”  metninde  rastlanan  kelimelerin  çoğu 

birebir Kazakçayla örtüştüğüne tanık oluyoruz.  

Kazakların tarihinde de askerlik, savaş hünerini, silah türlerini kullanmayı öğrenme çok önemli 

sayılmıştır.  

Bir  sonraki  bölüme  “süngü  “mızrak”  tutmak  denilmiştir.  Süngünün  türleri  onları 

kullanma teknikleri hakkında yazılmıştır. “Muhdisi”, “Sagri”, Şami”, “Horasani” denilen süngü 

türlerinin  kullanıldığını  bu  bölümden  öğreneceğiz.  “Süngü”  ­  Türklerde  orta  mesafede 

savaşıldığında kullanılan sançma türünden silah adıdır. Süngü silah türü olarak Kazakların yaşam 

hayatında da önemli yer tutmaktadır. Kazaklar hakkında birçok araştırma yapan Türk bilimci A. 

Yanuşkeviş  “Sapar  kündeliğinde”“Sefer  günlüğü”  yazılarında,  süngü  hakkında  “çadırın  dışına 

konulan  süngünün    bu  ev  sahibinin  sültan  veya  yönetici  olduğu  anlamına  geldiğini  yazmıştır. 

Kazaklarda  süngünün  birçok  türü  vardır.  Tanınmış  bilim  adamı  A.  Kaydarov  “  Dospehi  i 

voorujenye voyna – batıra b kazahskom epose i ih etnolingvistiçeskoe  obyasnenie”, (“Savaşçı 

kahramanın  silahları  ve  silah  türleri  kazakların  destanında  ve  onların  açıklaması”)  başlıklı 

makalesinde  süngü türlerini gösteriyor. Onlar: tolgamalı ak süngü,altı kulaş ak süngü,ırgay saptı 

süngü, tört kırlagan kök süngü, asıldan sokkan ak süngü.   

Erler ötti karasam, 

Kök süngüni öngergen, 

Azdı köpke tehgergen.  

Kök  süngüni  öngergen,  (Nurım  Şırşagululı,  Akberen,  66,  b).  Bütün  bunlar    Kazakların  yaşam 

hayatında “sungünun” önemli yer tuttuğunu gösteriyor.  

Eserin bir bölümü de “Kılıç kullanmak” adıyla nasıl kılıç kullanıldığını öğretmeyi amaçlıyor.  

Bu  bölümde  “Yemeni”,  “Kılai”,  “Hindi”,  “Firenci,  Mısri  gibi  kılıç  türlerinin  oluğu  hakkında 

bahsedilmiştir. Kılıç taşıma ve onu kullanma ile ilgili öğretici bilgiler verilmiştir.  

Kalkan tutmak 

Bölümbulunmamaktadır.  

 

Ok atmak 

20 

 

Bu bölümde iyi ok atabilme becerisinden bahsediliyor.Özellikle at üstünden ok atmanın 

usulleri öğretiliyor. Ok yapılabilecek ağaçlar hakkında da önemli bilgiler bulunmaktadır.  

 

Top vurmak  

Bu  bölümde  deyaşamda  kullanılabilecek  önemli  bilgiler  yer  almaktadır.Top  vurmanın 

kuralları  anlatılıyor.  Bu  bölümde  çevgan  ile  topa  vurarak  oynanan  “çevgan”  oyunu  hakkında 

bilgi bulunmaktadır. Kazaklarda da “şakan” denilen oyun türü vardır. “Şakan”­ “Çevgan” yüzü 

ince kesmek için kullanılan silah türü. 

 

Arapçadan  tercüme  olduğu  halde  Türkçe  kelimeler  çokça  bulunan  eserde  ortak  dil  ve 

kültür  özelliklerini  inceleme  bakımından  önemi  büyüktür.  Dönemin  konuşma  dili  hakkında 

bilgiler bulunabilir. Kazakçanın tarihi  grameri ve tarihi gelişimi  ile ilgili  de önemli  kaynaktan 

sayılmaktadır.   

Daha önce de yapılan “Münyetü’l Guzat” dil bakımından incelendiği araştırmalarda (3) 

Türk  lehçelerde  kullanılma  oranı  tespit  edilmiştir.  Türkçe  kelimelerin  çoğu  ortak  kullanılan 

kelimeler.  Onları  karşılaştırarak  incelediğimizde  Kazak  dilinde  kullanılan  aynı  kelimelere  de 

çokça rastladık. Türkçede kullanılan ortak kelimeleri incelemek, sözsüz onların zamanla uğradığı 

değişimleri  tespit  etmek  ortak  kültür  ve  manevi  destürü  canlandırmaya  hizmet  edecek.  Bu  tür 

çalışmalar Türk halklarının kültürü, edebiyatı, folkloru tarihinin incelemesinde önemi büyüktür.  

 

Kaynakçalar: 

1 Eckmann. J. “The Mamluk­Kıpchak Literature” Central AsiaticJournal 8:s. 35­41.  

2 Doerfer G. “Uğurlu 1987 Üzerine Tanıtma yazısı” Central AsiaticJournal33:s. 1­2. 

3 Münyetü’l – Guzat” Mustafa Uğurlu, Ankara, Başbakanlık Basımevi, 1987.  

4 Kaydarov A. Kazak tilinin özekti meseleleri,/ “Dospehi i voorujenie voyna­batıra v kazahskom 

i ih etnolingvişeskoe ob’yasneniye”, Almatı, Ana tili baspası, 1998, 304 s. 

5  Kuralulı  A.  Karu­jarakka,  ölşemge,  oyundarga  baylanıstı  terminder  men  söz  tirkesterinin 

tüsindirme sözdiği, Almatı, Oner baspası 2007.  

 

Kullanılan Sözlükler:  

1.  Akabirov, Ş. Özbek tilinin izohli lugati, T,1 ( 1981), Toşkent, Rus tili naşrioti. 

2.  Baskakov.  N.  A.  Nogaysko­russkii  slovar.  Moskva.  C.  1  “1958),  C.2  (1963), 

Gosudarstvennoe izdatelstvo inoctrannıh i nosionalnıx slovarey. 

3.  Eren H. Türkçe sözlük. Ankara. 1988. T. 1 

4.  Esmuratov.  R.  Karakalpak  tilinin  tüsindirme  sözdiği,  Nukus,  C.1.  (1982),  C.4.  (1992). 

Karakalpa baspası. 

5.  Kenesbayev, K. Kazak tilinin tüsindirme sözdiği, Almatı. T. 1 (1974), C.1 (1974), C.2 

(1976), C.3  (1978), C.4 (1979),Т. 5  (1980), C.  6 (1982), C. 7(1983), C.8 (1985), C.9 

(1986), Gılım baspası.   

 

 

 

 

 

 

 

 

21 

 

ƏОЖ 81  

жүктеу/скачать 7,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: