Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi
жүктеу/скачать 11,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- СӨЗДЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫН ТАЛДАУДАҒЫ КОМПОНЕНТТІ АНАЛИЗ ӘДІСІ
| Б.Д. ТҰРЛЫБЕКОВ
1 , Ж.И.ИСАЕВА 2 Ә.ғ.к., Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ 1 , филол.ғ.к., Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ доценті 2 , Түркістан, Қазақстан СӨЗДЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫН ТАЛДАУДАҒЫ КОМПОНЕНТТІ АНАЛИЗ ӘДІСІ Бұл мақалада сөздерге талдау жасауда «Компонент талдау әдісінің» (КТӘ) қолданылып, сөздердің стилистикалық, экспрессивтік, эмоционалдық қызметі ажыратылатындығы қарастырылған. Тақырыптық шектің семантикалық құрылымын анықтауда міндетті түрде жалпылаушы сема (архисема), даралаушы сема (диф-ференциалды сема) секілді сема түрлері ажыратылатындығы, сөз мағынасын компонентті әдіспен, яғни семаларына қарай талдау сөздердің мағыналарын қарапайым жолмен түсіндіруге жол ашатындығы мысалдар арқылы талданған. Мұндай анализдердің белгілі шеңбері анықталып, яғни компонентті анализ әдісін қолдану арқылы лексикалық мағынаны зерттеу үшін біршама тиімді материал ретінде қандай да бір жабық лексика-семантикалық микро -система – тақырыптық топ бола алатындығы дәлелденген. Сонымен бірге сөз мағынасын құраушы семалардың дәрежелері бірдей еместігі айтылып, семалардың табиғатын зерттеуде, оған анықтама беруге арналған лингвистикалық еңбектерде бірізділік жоқтығы, осы саладағы зерттеуші М.Оразовтың еңбегінде лексикалық мағына түрлерінің құрылымы, саны, лексика - семантикалық (ЛСТ) және тематикалық топтары біршама көбірек қарастырылғаны айтылып, Г.Смағұлова, М.Ержанов, Қ.Байынқол, А.Жылқыбаева, Ғ.Хасанов еңбектері де осындай сипат алып, сондай мағынаның құрылымдық түрлерін ажыратуға бағытталғандығына тоқталған. Қазіргі заманғы семасиологияның үлкен жетістігі иеарархиялық ұйымдасқан компоненттерден тұратын сөздің лексикалық мағынасын күрделі жасам ретінде түсіндіру болып табылатындығы айтылған. Сөздің лексикалық мағынасының құрылымы туралы ой тілді жүйелі құрылымдық түсінуден шығатындығы және өте жемісті, перспективті болатындығы дәлелденген. жүктеу/скачать 11,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|