Дәріс № Скважина туралы ұғым. Скважина типтері
жүктеу/скачать 19,11 Kb.
|
|
Дәріс № 1. Скважина туралы ұғым. Скважина типтері Скважина – бұл радиусы қыртыстан мұнай-газ қоспасын алу үшін түтік болатын оның ұзындығынан аз тау-кен өндірімі. Скважина сағасы деп аталатын жер үсті бөлігінен, кенжар деп аталатын жер асты бөлігінен тұрады, ал оның бойлық ұзындығы скважина оқпаны деп аталады. Сондай-ақ скважинаны түрлі диаметр құбырынан тұратын телескопиялық құрылыс ретінде көрсетуге болады. Скважина құрылысын орындайтын күрделі технологиялық процесс деп мұнай жəне газ скважиналарын перфорциясы аталады. Перфорция келесі операцияларды орындайды: 1. Тау-кен жыныстарын жыныстарды бұзатын түрлі құралдармен бұзу арқылы скважиналарды перфорциялау. 2. Перфорция немесе жуатын ерітіндіні циркуляциялау жолымен жыныс қалдықтарын перфорцияланған скважиналардан жою. 3. Скважина оқпанын шегендеу бағанасымен бекіту. Перфорция процесі жəне өңдіру процесі сияқты одан əрі өткізу қауіпсіздігі мақсатында шегендеу бағанасын цементтеу. 4. Тау жыныстарын зерттеу жəне өнімді қабатын анықтау бойынша геологиялық-геофизикалық жұмыстар кешенін өткізу. 5. Жобалау тереңдігіне түсу жəне соңғы (пайдалану) бағананы цементтеу. Скважиналар тереңдігі бойынша перфорция 1500 м дейін – терең емес, 4500 м дейін – орташа тереңдікті, 6000 м дейін – терең жəне 6000 м терең – аса терең деп бөлінеді (Кольский скважинасы 12650 м). Тау-кен жұмыстарының бұзылу сипаты бойынша механикалық жəне механикалық емес перфорцияны ажыратады. Механикалық перфорцияға жыныстарды бұзу перфорция қашауы, соғу тəсілдері сияқты жыныстарды бұзатын құралды айналдыру жолымен жүзеге асырылатын айналдыру тəсілдері (роторлық, турбобұрғы, электр бұрғысы, бұрандалы кенжар қозғалтқышы) жатады. Механикалық емес перфорция тəсілдері (термиялық, электрлік, жарылғыш, гидравликалық жəне басқа) бүгінде кең қолданылмайды. Мұнай жəне газ скважиналарын перфорция кезінде жыныстар перфорция қашауымен бұзылады, ал перфорцияланған жыныстар перфорция ерітіндісін тоқтаусыз айналдырумен тазартылады, газ тəрізді агентпен үрлеу сирек қолданылады. Скважиналар тік (ауытқу 2-30) бұрғыланады, сондай-ақ көлбеубағытталған, шоқтық, көп кенжарлы, екі оқпанды сияқты көлбеу перфорция қолданылады. Скважиналар перфорция қондырғысының көмегімен құрлықта жəне теңізде бұрғыланады. Скважиналар барлық аудан бөлігінде (керн іріктеуінсіз) немесе перифериялық бөлік бойынша тереңдетіледі. Соңғы бөлігі жыныстар разрезін зерттеу үшін жыныс үлгілерін іріктеу үшін арналған. Скважиналар мақсаты жəне міндеті əр түрлі болады. Пайдалану скважиналары толығымен зерттелген жəне əзірлеуге дайын ауданы болады. Пайдалану скважинасының санатына тек өндіруші емес, сонымен біррге кен орынларын тиімді əзірлеуді ұйымдастыруға болатын скважиналар (бағалау, айдау, қадағалау скважиналары) кіреді. Бағалау скважиналары атауы кен учаскелерінің əзірленімдерін бағалауды түсіндіретін өнімді қорларды анықтау үшін бұрғыланады. Айдау скважиналар түрлі агенттердің (суды, газды немесе ауаны жəне басқаларын айдау) пайдалану қабатына əсер етуі кезінде қолданылады. Қадағалау скважиналары кен орындарын əзірлеу режимін жүйелік бақылау үшін жабдықталады. Стандартты құбыр ұзындығы 9 м-ден 12 м дейін құрайды, қабат жағдайына қарсы құрылымдардың тіршілік əрекетін жəне перфорция процесін жүргізу қауіпсіздігі мақсатында перфорциядың жобалау тереңдігіне дейін құбырлар жиынын өсіру қабылданған. Бағана деп бірнеге құбырлар жиыны деп аталады. Скважиналар құрылымы 3000 м артық аса терең интервалда перфорция кезінде ықтимал қиындықтардың алдын алу үшін (берік жыныстардың бір типті разрезді перфорция кезінде шегендеу бағанасы болмайды) - сағаның шайылуының алдын алу бағытынан, разрездің үстіңгі жоғары интервалдарын бекіту кондукторынан, топырақ суымен қабаттарды оқшаулауыштан, шығарындыға қарсы жабдықтар сағасындағы қондырғылардан, аралық шегендеу бағанасынан (бір немесе бірнеше), қабаттарды оқшаулау жəне мұнай мен газды қабаттан бетіне шығару үшін – пайдалану бағанасынан тұрады. Пайдалану бағанасын бағаналы жəне бағанаарты жабдықтарының элементтерімен (пакерлер, башмак, кері клапан, центратор, тірек сақинасы жəне т.б.) жабдықталады. Мұнай-сулы қабаттың қатты жыныстары болған кезде ашық кенжары бар скважиналар болады. Осы скважиналарда соңғы бағананы қабаттың мұнай қуаты (қалыңдығы) бойынша жібереді, одан əрі өнімді қабаттың барлық қуатын бұзады. Сондайақ құйырмен жабылған кенжар қолданады. Мұнда қаржы құралдарын үнемдеу мақсатында скважина сағасынан түсетін пайдалану бағанасының орнына ұзындығы бойынша қысқа құбыр аралық немесе шегендеу сияқты соңғы бағанаға бекітіледі. Ал скважина өнімін шығару үшін сораптықкомпессорлық құбыр жобалау тереңдігіне дейін құйыр арқылы түседі. Скважина сағасы бағаналар арасында кеңістікті ажырату, ондағы қысымды бақылау үшін арналған бағаналы бастиекпен, түтікті бастиекпен (бекіткішпен) жабдықталған. Түтіктер сынаға немесе муфтаға ілінеді. Бастиектер кондутордағы бұранда не дəнекерлеу көмегімен бағанаға қосылады. Скважинаға сұйық ағынын шақыру үшін соңғы пайдалану бағанасын іске қосқаннан кейін кенжар маңындағы аймақта коллекторды тесу жасалады, торпедалық, кумулятивті, оқ жəне құм ағынымен сияқты бір уақытта түрлі тəсілдермен бағана мен қабатты атуды жүзеге асырады. жүктеу/скачать 19,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|