75
май, құрт, ірімшік т.б. осы сйырдың берген берекесі болған. Сйырды кейде көіпке де,
егіске де пайдаланып отырған. Жалпы, қазақтар сиырды киімге жаратпаған, қонакка
сыйға тартпаған. тіпті түске кірсе де
ауыртпалық деп жорыған, тіпті қазақта ебедейсіз,
икемсіз әрі денелі адамды «сиырдай» деп, сөйлемейтін адамды «аузын буған егіздей»,
«мыңқыған бұзау сияқты» деп мазактайтын тіркестер қолданылады. Сиыры жоқ үй ас-
ауқаты жұтаң үй болып есептелген. Сиырды жасына қаран: бұзау, торпақ, тана,
тайынша, қашар, құнажын, дөнежін, сныр, огіз. бұқа деп атаған. Түйе мен жылқыны,
өгізді көлік ретінде пайдалапады, шанаға, арбага, мапға жегсді, салт та мінеді.
4.
Қой - төрт тұлік малдың ішіндегі қазақтың ең сүйіктісі десе де болады. «Қойдың сүті -
қорғасын, қойды құртқан оңбасын» дейтін қазақтың қой өсіруге ынта-ықыласы мол-
ақ. ешкі де қазақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан қайрлы. Ешкінің
еті жеңіл
әрі сіңімді, сүті аса
Ешкінін бүкіл отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін өзіндік өзіндік ерекшелігі
бар.Дегенмен ешкіні қонаққа бөрте шыбын серке бөледі.
5.
Ырымшыл қазақтар өзі қадірлейтін төрт түлік малдың басын басқаға бермеген, онда
мал көбеймей калады деп есептеген. Еңбекқор қазақ халқы мал өнімдерін өте орынды
пайдаланып отырган. Шаруашылықта қолданылатын
заттар - жылқынын жалынан,
кұйрығынан жасалатын арқан сиыр мүйізінен жасалатын тарақ, қой жүнінен
жасалатын киіз, текемет, тоқылған сырт киім, түйе жүнінен тоқылған шекпен т.б. аса
жоғары бағаланған. Тіпті түйенің шудасын да қайнатып. емге пайдаланған. Мал
осындай аса кұнды болғандықтан, қазақтар өз перзенттерін де «қүлыным, қозым,
қошаканым, ботам» деп, айналып-толғанып, еркелетіп отырған.
Достарыңызбен бөлісу: 
