Нашар еститін балаларды еңбекке баулу
жүктеу/скачать 28,08 Kb.
|
|
НАШАР ЕСТИТІН БАЛАЛАРДЫ ЕҢБЕККЕ БАУЛУ Оспанова Ж. К, Еркін А.С, Перне З.Ш. «Мирас» уиверситеті Шымкент қаласы. Қазақстан Резюме: Формы организации трудового обучения глухих старшеклассников разнообразны. К ним относятся различные типы уроков, лабораторно практические и практические занятия, учебно производственные работы, экскурсии. Symmary: The forms of organization of labor education for deaf high school students are varied. These include various types of lessons, laboratory and practical classes, educational production work, excursions. Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептерде кәсіптік оқыту мәселелеріне әрқашан үлкен көңіл бөлінеді. Арнайы мектепте оқу пәні ретінде кәсіптік оқыту дайындықтан 10-ға дейінгі барлық сыныптарды қамтиды. Нашар еститіндер мектебінде ол үш кезеңде жүзеге асырылады: I-кезең Пәндік оқыту және өсімдіктерді өсіру дайындық, 1-4 сыныптар. II-кезең Ұлдар мен қыздарды саралап оқытумен 5-8 сыныптарда жалпы еңбекке дайындық: а) техникалық жұмыс – ұлдарға; б) қызмет көрсету жұмысы – қыздарға. Бұл оқыту 8-10 сыныптарда кейінгі бейіндік және кәсіптік оқытудың негізі болып табылады. III-кезең 8-10 сыныптарда жалпы еңбек, бейіндік және кәсіптік оқыту. Бірінші кезеңнің міндеттері - балаларды әртүрлі аспектілерде дамыту. Политехникалық қағидаға негізделген ЖҚҚ сабақтарында саңырау балалар жобалау, жобалау, тігу, желімдеу, іс-әрекетті ұйымдастыру және т.б. дағдыларын меңгеріп қана қоймайды, олар қарапайым құралдармен, қарапайым жабдықтармен (қағаз, картон, мата, ағаш, пластилин, сым), практикалық маңызды заттар мен жасайды, сонымен қатар ауызша нұсқаулар бойынша еңбек тапсырмаларын орындауға және ауызша сөйлеумен орындалатын жұмысты сүйемелдеуге үйренеді, арнайы техникалық терминдердің сөздігін қарқынды жинақтайды, байытады, жоспарлау дағдыларын меңгереді. ППО сабақтары саңырауларды ортаңғы және жоғары сыныптарда одан әрі жалпы және еңбекке тәрбиелеу үшін политехникалық база жасайды. II кезеңде оқу жоспарында теориялық материалды, технологияны меңгеру, сызу және графикалық сауаттылықты дамыту, техникалық және технологиялық құжаттамаларды оқу қарастырылған. Бұл кезең ұлдарды техникалық жұмысқа, қыздарды қызмет көрсету жұмыстарына бөлек оқытуды қарастырады. Еңбекке баулудың бұл кезеңінде жалпы міндеттермен қатар арнайы тапсырмалар да шешіледі. Оларға мектеп оқушыларын материалды өңдеудің қарапайым әдістеріне үйрету, технология элементтерін оқу, еңбекті ұйымдастыру элементтерімен және өндіріс негіздерімен таныстыру жатады. Ұлдарға арналған техникалық жұмыс бағдарламасына машина жасау элементтері, графикалық сауаттылық, ағаш және ағаш материалдарын, металдар мен қорытпаларды өңдеу технологиясы, электр жұмыстары кіреді. Ең үлкен бөлім материалды өңдеу технологиясы болып табылады. Әрбір тақырыпты оқу барысында оқушылар белгілі бір техникалық ақпаратты алып, мазмұнына бөлшектерді жасау немесе оларды тұтас бұйымға әртүрлі тәсілдермен қосу кіретін практикалық жұмыстарды орындайды. Қыздарға қызмет көрсету еңбегіне аспаздық және тоқыма технологиясы, сондай-ақ электр жұмыстары кіреді. Негізгі бөлім материалтану элементтерін, модельдеу және графикалық сауаттылықты, тігін машиналарында жұмыс істеу техникасын және тігін бұйымдарын дайындауды қамтитын маталарды өңдеу технологиясы болып табылады. Іс-Іс-тәжірбиелік іс-әрекет барысында мектеп оқушылары сызбаларды, құралдарды пайдалануды, сызбаларды оқуды және салуды, үлгілерді әзірлеуді, бұйымның эскизін салуды үйренеді. Материалтану пәнін оқу арқылы оқушылар талшықтар мен маталардың әртүрлі түрлерімен танысады. I және II кезеңде еңбекке баулудың негізгі ұйымдастыру формасы сабақ болып табылады. Бірақ БПО сабақтарын сынып жетекшісі жүргізсе, еңбекке үйрету сабақтарын еңбек мұғалімі жүргізеді. Олар мектептегі оқу шеберханаларында және қызмет көрсету кабинетінде өткізіледі. Жаңа бағдарламалардың негізгі мазмұны іс-тәжірбиелік жұмыстарға арналған, бұл оқу уақытының шамамен 50-75% құрайды. Еңбекке баулудың үшінші кезеңінде – 8-10 сыныптарда – жалпы еңбекке оқыту жүзеге асырылады, ол саңырау мектеп оқушыларының өз жұмысын жоспарлауда, ұйымдастыруда және өзін-өзі бақылауда барлық профильдер бойынша жалпы білімдері, дағдыларын бар меңгеруін қамтамасыз етеді. Еңбекке баулу әдісінде еңбектің әртүрлі салалары кеңінен қолданылады: топтық және жеке. Еңбекке баулудың әрбір кезеңі мектеп оқушыларының дербестігі мен белсенділігін, шығармашылық қабілеттерін дамытуды, танымдық қабілеттерін белсендіруді, сөйлеу қарым-қатынасын дамытуды және жалпы білім беру білімін іс-тәжірбиелік іс-әрекетте қолдануды қамтамасыз етеді. Бірінші типтегі арнайы мектепте кәсіптік оқытудың түзету бағытын ерекше атап өту керек. Ол қабілеттердің дамуына ықпал етеді, оқушылардың тәжірибесін байытады, іс-әрекет әдісінде сөйлеудің қалыптасуына жағдай жасайды, сөздік қорын белсендіреді, сөйлеуде техникалық және технологиялық терминологияны меңгеруге және белсенді қолдануға ықпал етеді. Еңбекке баулу сабақтарында, қоғамдық пайдалы еңбек, сыныптан тыс жұмыстар әдісінде техникалық шығармашылық бойынша, оқушылардың еңбек қауіпсіздігін, жеке бас тазалығын қамтамасыз ету шаралары қарастырылған. Осы мақсатта іс-тәжірбиелік жұмыстарды орындамас бұрын, қоғамдық пайдалы жұмыстарды бастамас бұрын оқушыларға қосымша нұсқау жүргізу қажет. Саңырауларды еңбекке оқытудың барлық кезеңдерінде үздіксіздігін қамтамасыз ету өте маңызды. Ол арнайы мектеп оқушыларында бастапқы кезеңде, 1-4 сыныптарда қалыптасатын берік еңбек базасын орта және жоғары сыныптарда қолдануды болжайды. Еңбекке оқыту мен жұмыстың жалпы білім беретін пәндермен: физика, химия, биология, математика және сызу пәндерімен әртүрлі пәнаралық байланыстарының үлкен маңызы бар. Бұл байланыстардың дидактикалық мәні мектеп оқушыларының еңбек операцияларын саналы түрде меңгеруінде, әртүрлі еңбек құралдарының әрекетінің теориялық негіздерін түсінуде, жалпы ғылыми және арнайы білімдерді нақтылауда. Пәнаралық байланыстардың әсерінен есту қабілеті бұзылған мектеп оқушыларының политехникалық еңбегі мен кәсіби дағдылары икемділікке, ұтқырлыққа, жүйелілікке, танымдық және оқу-өндірістік іс-әрекеттің әртүрлі салаларына ауысу қабілетіне ие болады. Мектептер мен кәсіпорындар арасында іскерлік қарым-қатынас орнатуда, оқу-материалдық базаны жақсартуда, еңбекке баулуды ұйымдастырудың жаңа формаларын тәжірибеге енгізуде, мектеп оқушыларының кәсіптік-техникалық дамуын қамтамасыз етуде жетекші рөл еңбек тәрбиесі мұғаліміне тиесілі. Қазіргі арнайы мектепте «әмбебап» мұғалім қажет: өнімді еңбек саласындағы дефектолог-маман, кәсіптік бағдар беру, ұйымдастырушы-әдіскер. Мұғалім жоғары жалпы және кәсіптік педагогикалық мәдениеті болған жағдайда ғана оқушыларда жүйелі, саналы, терең политехникалық білімді қалыптастыра алады, оларға кең политехникалық және арнайы іскерліктер мен дағдылар береді, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, олардың танымдық және кәсіби қызығушылықтарын дамыта алады. Осыған байланысты саңырауларға арналған мектептерде ыңғайлы жұмыс орындары, оқу және көрнекі материалдар, құралдар мен жабдықтары бар арнайы көп мақсатты ППО кабинеттерін құру қажет. Сондай-ақ әртүрлі шығармашылық үйірмелерге, балалар жұмыстарының тұрақты көрмелерінің жұмыс істеуіне арналған кабинеттер болуы қажет. Есту қабілеті бұзылған жоғары сынып оқушыларын еңбекке тәрбиелеудің оқу, кәсіптік және политехникалық, шығармашылық функцияларын да айтарлықтай арттыруға болады. Еңбекке баулу оқушылардың тілектеріне, олардың қажеттіліктері мен қызығушылықтарын болжауға байланысты белгілі бір басшылықпен жүргізілуі керек. Мектеп оқушылары неғұрлым үлкен болса, соғұрлым олар тек физикалық күш салуды қажет ететін жұмысқа қанағаттанбайды. Олардың еңбек іс-әрекетіне зерттеу элементтерін қосу, өнімді еңбек объектілерінің конструкциясын, бұйымдарды дайындау технологиясын жетілдіру бойынша шығармашылық ізденістерге тарту қажет. Сабақтардың мұндай мазмұны балалардың тұлғалық қалыптасуына үлкен әсер етеді, олардың физикалық және ақыл-ой қабілеттерін, еңбек және кәсіби қызығушылықтары мен бейімділігін дамытады. Қазіргі қоғам мүгедектерге, соның ішінде саңырау және нашар еститін адамдарға әлеуметтік қолдау көрсетуге, олардың шығармашылық қабілеттерін ашуға және өмір жолын саналы түрде таңдауға көмектесуге шақырылады. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ Қазақстандағы инклюзивті білім берудің тұжырымдамалық негіздері (қолданылған 25.05.2019). Рубиконнан өтті: саңыраулар мен мылқауларды жеке тәрбиелеудегі алғашқы әрекеттер (қолданылған күні 12/06/2019ж) Еронко Ж.В. Есту қабілеті нашар балалардың әлеуметтік бейімделуі (қолданылған күні 14.06.2019ж) Брокан Л., Зайсева И. (2011) Арнайы бастауыш мектеп мекемесіндегі есту қабілеті нашар балалардың әлеуметтену проблемалары 2018ж. Әлеуметтік және мінез-құлық ғылымдары 2015ж, Қаткенов Қ.А. Мүмкіндігі шектеулі балалардың әлеуметтік-педагогикалық бейімделуін басқару арнайы оқу орны жағдайында педагогика ғылымдарының кандидаты – Қостанай, – 2014ж. жүктеу/скачать 28,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|