Өлшеу дегіміз
Өлшеу кезінде қолданатын және нормаланған метрологиялық сипаттамалары
бар
техникалық құрал
Өлшеу түріне қарай
Тікелей өлшеу
– ізделінді физикалық шаманың мәнін тікелей тыс
шамалардың қатысынсыз алынатын өлшеу.
Жанама өлшеу
– бұл ізделінді физикалық шаманыңмәнін басқа физикалық
шамаларды өлшеу арқылы алынатын өлшеу.
Жиынтық өлшеу
– бір уақытта жүргізілетін ізделінді өлшем шамасы
теңдеулер жүйесін шешу арқылы анықталатын
бірнеше өлшеу шамаларын
өлшеу (Мысалы үшбүрышты жалганган кедергілерді өлшеу кезінде
колданылады
Өлшеу дәлдігі
Өлшеу нәтижелерінің физикалық шаманың кейбір нақты мәніне жақындау
дәрежесі.Дәлдік неғұрлым аз болса, өлшеу қателігі соғұрлым үлкен
болады
және сәйкесінше қателік неғұрлым аз болса, дәлдік соғұрлым жоғары болады.
Өлшеу дұрыстығы
нәтижелердің жүйелік қателіктерінің нөлге жуықтығын көрсететін өлшеудің
сапасы ретінде анықталады.
Өлшеу дәлдігін келесідей көрсетуге болады
I.
Белгіленген ықтималдықпен өлшеудің
жиынтық қателігі болатын
интервал;
II.
Өлшеу қателігінің жүйелі компоненті белгіленген ықтималдықпен
болатын интервал
Өлшеммен салыстыру әдісі
Бұл әдісте өлшенген шаманы өлшем арқылы өзгертілген шамамен салыстыру
арқылы (массаны теңестіру гірлерімен тұтқыш таразы арқылы өлшеу)
анықтайды.
Нөлдік өлшеу әдісі
Екі шаманы салыстырудың нәтижелі әсері нөлге дейін келтіріледі. (электр
кедергісін көпірді толық тепетеңдікпен өлшеу, салмақты рычагты таразымен
өлшеу
Абсолютті өлшеу
Бір немесе бірнеше шамаларды тікелей өлшеу және физикалық коснтант
мәндерін
қолдануға негізделген өлшеу
Салыстырмалы өлшеу
Шаманың бірлік қызметін атқаратын бір аттас немесе бір шаманың екінші
шамадан өзгеруін есептеу
Өлшеулердің біртұтастығы деп
Өлшеулердің нәтижелері заңдастырылған бірліктермен өрнектелген және
өлшеулердің
нәтижелерінің
қателіктері
белгілі
немесе
берілген
ықтималдықпен белгілі болатын күйін
айтады
СГС жүйесінде қуаттылықты өлшеу үшін не қолданылады
эрг секундына қолданылады
СГС жүйесінде кинетикалық тұтқырлықты өлшеу үшін
Стокс
СГС жүйесінде динамикалық тұтқырлық өлшеу үшін
–
пуаз қолданылады
Шамаларды 2 түрге бөлуге болады
нақты және идеалды
Физикалық шамалардың құбылыс түрлері бойынша келесі топтарға
бөлінеді
Заттық, Энергетикалық,Уақыт бойынша үрдістер ағымын сипаттайтын
Энергия
өзара әрекет етудің әртүрлі процесстері мен түрлердің жалпы өлшемі болып
табылады. Бұл ретте қозғалыстың барлық
формалары қатаң белгіленген
мөлшерде бір-біріне айланады шамалар.
