Терминология ф р а з е о л о г и з м д е р

Терминология
Ф Р А З Е О Л О Г И З М Д Е Р
С Ө З Д І Г І
| Амангелдиева М. |Асылбек С. | Әбдіқалық Т. | Басымбек Д. | Демесинова А. |

Сөздіктің құрылысы мен жасалу тәсілдері;
Сөздіктегі тақырыпшаларға шолу;
Фразеологизмдер туралы қызықты ақпараттар;
Қорытынды.
1.
2.
3.
4.
Ж О С П А Р Ы :

Бұл еңбектен бөлек Г. Смағұлованың, Қ. Сарбасованың еңбектерін атап өтсек
болады:
Г.Смағұлова. Қазақ фразеологиясы лингвистикалық парадигмаларда: монография.
—Алматы: Елтаным баспасы. 2020. — 256 б. 
Г.Смағұлова. Мағыналас фразеологизмдер сөздігі. —Алматы: Елтаным баспасы.
2010. — 252 б. 

Фразеологизмдердің қолдану тиянақтылығы - сөйлемде, айтылуда
бұрыннан қалыптасқан даяр қалпында жұмсалатынынан еркін сөз
тіркесімен салыстырғанда айқын байқалады. Әдетте синтаксистік сөз
тіркесі белгілі бір үлгілер, тіл заңдылықтары бойынша сөйлеу кезінде
жасалады. Мысалы: Аузымен орақ орған, өңшең қыртың (Абай)
Фразеологизмдердің екінші белгісі - мағына тұтастығы. ФТ-ның
барлығының өзіне тән мағынасы болады. Ол мағына тұрақты тіркесті
құрастырушы сөздердің мағыналарына үнемі сәйкес келе бермейді,
тіркес ішіндегі сыңарлар тұтасып барып, бір мағынаны білдіреді.
Мысалы: қадалған жерден қан алу дегеннен айтканын істетпей
қоймайды, қайтсе де орындатады дегенді түсі неміз.
Фразеологизмдер сөздігі 

Фразеологизмдердің негізгі белгілерінің бірі - тіркес тиянақтылығы.
Тұрақты тіркес тізбегіндегі сөздер айтушының қалауынша емес,
қалыптасқан белгілі жүйемен орналасады. Сол себепті де сөздердің жігі
ажыратылмай тұрады. Оларды басқа сөзбен алмастыруға, сөздердің
тұрақты орын тәртібін ішінара өзгертуге келмейді, сөздердің орын
тәртібі нық келеді. Мәселен, пендешілік жасады дегеннің орнына
адамшылық жасады десек, мағынасын бүтіндей өзгертіп жібереміз.
Сөздікте қазақ фразеологиясының мағыналас топтары тілдегі
адамдық фактор тұрғысынан жалпы ұғымдық қатыста түсіндірілетін
фраза-семантикалық топтарға бөлініп, олар 14 тақырып қамтылған.