ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті
Қазақ тілі мен әдебиет кафедрасы
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы:қазақ фольклорының зерттелу тарихы
Орындаған:Алиев Б
Тобы:Фи-18-1к1
Қабылдаған:Елтаева Ж
1.Фольклорға жалпы түсінік
2.Фольклордың бөліну кестесі
3.Қазақ фольклоры
4.Фольклордың мазмұны
5.Пайдаланған әдебиеттер
фольклор
Халық шығармашылығы
Аңыздар
Қиссалар
Ертегілір
мақал-мәтел
жұмбақтар
Жаңылтпаштар
Қазақ фольклоры
Миф,аңыздар
Бақташылық
Эпостық жыр
Батырлар жыры
Әлеуметтік тұрмыс эпос
Тарихи жырлар
Миф,аңыз
Көшпелілер мәдениетінің ең бір көне нұсқалары — ол миф пен әпсаналар. Миф — фольклордың ең көне жанры. Оның тұп-тамырлары сонау алғашқы қауымдық құрылыстан басталады. Адам баласы өзін қоршаған орта, табиғат, жан-жануарлар, өмір, өлім, өсіп-өну туралы ерте заманнан-ақ өз түсініктерін қалыптастырған.
бақташылқ
көне аңыз- әңгімелерінде мал түліктерінің жебеушісі, пірі бар. Мысалы, қойдың иесі — Шопан ата, жылқының иесі — Қамбар ата, түйенің иесі — Ойсыл қара, сиырдың қолдаушысы — Зеңгі баба деп түсінген. Қазақ "Ойсыл қара, оңдай гөр", "Қамбар ата, қолдай гөр", "Шопан ата байыта гөр"," Зеңгі баба, жарылқай гөр", — деп, малдың жебеушілерінен көмек сұраған.
Эпостық жыр
Түркі мәдениетінің, одан бері қазақ мәдениетінің керемет құнды дүниелерінің бірі — эпостық жырлар.
Архаикалық кезең
Оғыз кыпшақ дәурі
Ноғай дәуірі
Қалмақ шабуыл дәуірі
Кейінгі дәуір
Әлеуметтік тұрмыс эпос
Тарихи жырлар
Батырлар жыры
Қазақтың эпостық мұрасының қомақты бір бөлігі — әлеуметтік-тұрмыс эпосы, оны кейде лиро-эпостық поэмалар дейді. Бұл шығармаларда ерлік, батырлық, ел қорғау мақсаты емес, жеке бастың мүддесі — махаббат еркіндігі мәселесі алға шығады. Кезеңдік дамуы жағынан алып қарағанда, ғашықтық жырлар архаикалық, қаһармандық эпостан кейін туындаған шығармалар.
Қазақ фольклорының тағы бір қомақты бөлігін тарихи жырлар құрайды. Тарихи жырларда кейде оқиғалар жазба тарих сарынына сәйкес баяндалса, екінші бір тұста қиялдау, көркемдік жинақтау түрінде беріледі.
Қазақ халқының көне эпостық жырларына батырлар жыры жатады. Батырлық эпос халықтың сан ғасырлар бастан кешкен тарихын, елін, жерін қорғауды дәріптейді.
Фольклор — халық шығармашылығы, яғни аңыздар, қиссалар, ертектер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар және т.б.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде пайда болған фольклор дамыған қоғамның этностарында да сақталған. Ол нақты тарихи фактілер мен тұлғаларды бейнелеуге ғана арналмай, өткен тарихтың басты-басты мән - мазмұнын көркемдік-бейнесі тұрғыдан білдіруге саяды. Фольклор рухани мәдениеттің маңызды құрамдас бөлігі, халық бұқарасының, этностардың көркемдік ой-толғамының неғұрлым пәрменді нысаны, олардың эстетикалық дарыны мен талғамының, адамгершілік ереже - қағидаларыныңшоғырлы көрінісі мен топтамасы болып табылады. Фольклордағы көркемдік жинақтама бейнелер арқылы халық қоғамдық өмірдің әр түрлі құбылыстарына көзқарас тұрғысын білдірген.
Пайдаланған әдебиеттер:
1.
Ә. Төлеубаев, Ж. Қасымбаев, М. Қойгелдиев, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. — 232 бет
2.
Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ж.
3.
А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет.
Достарыңызбен бөлісу: |
