С. А. Алиева, Г. С. Шамшиева

© 2021 Al-Farabi Kazakh National University 
ISSN 1563-0269, еISSN 2617-8893 Bulletin of history. №3 (102). 2021 https://bulletin-history.kaznu.kz 
151
ҒТАМР 03.20.00 
https://doi.org/10.26577/JH.2021.v102.i3.15
С.А. Алиева , Г.С. Шамшиева*
М. Тынышпаев атындағы Логистика және
Көлік академиясы, Қазақстан, Алматы қ.
*e-mail: goha_hanum@mail.ru
АНТРОПОЦЕНТРЛІК МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРДІҢ
ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ
Мақалада дала тарихының куәсі болып табылатын қазақ және орыс тілдеріндегі мақал-
мәтелдердің зерттелуі туралы, дала тарихы мен мәдениетін кешенді қарастыру мақсатында қазақ 
халқының ғасырлар бойы жинақталған рухани мұрасы болып табылатын мақал-мәтелдерінің 
жинақталып зерттелуіне талдау жасалды. Мақалада халықтың өзімен бірге жасап, екшеліп, 
бірден-бірге мұра болып келе жатқан ауыз әдебиетінің бай саласының бірі – қазақтың мақал-
мәтелдері тарихи дерек көз ретінде қарастырылған. Мақал мен мәтелдің шығу себебіне назар 
аударылып, халықтың тұрмыс-тіршілігіне, шаруашылығына, мәдениетіне қатысты айтылған 
сөздердің мағынасы ашылған. Қазақ мақал-мәтелдері өте көп және тақырыптары да әр алуан: 
отан, еңбек, шаруашылық, төрт түлік мал, егіншілік, денсаулық, салт-дәстүр, ерлік, батырлық, 
жақсы адам мен жаман адам т.б. Мақал-мәтелді зерттеу барысында олардың бір-бірімен 
байланысы мен өзгешелігіне де мән берілді. Сонымен қатар, мақал мен мәтелдің ғасырлар бойы 
толығып немесе өзгеріске ұшырап отыратынына да назар аударылды. Жарияланған, сондай-ақ 
қолжазба қорлардан мақал-мәтелдер жинақталып, даналық сөздердің қалыптасуына белгілі бір 
тарихи кезеңдердегі түрлі оқиғалардың әсері анықталған.
Түйін сөздер: қазақ қоғамы, қазақ халқы, мақал-мәтел, зерттелу барысы, тарих, шаруашылық, 
салт-дәстүр.
S.A. Alieva, G.S. Shamshieva* 
M. Tynyshpayev Academy of Logistics and Transport, Kazakhstan, Almaty 
*e-mail: goha_hanum@mail.ru