Сыны мен теориялары туралы

7
ҚАБЫЛ ХАЛЫҚОВ 
1 
1
Т. Қ. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық
өнер академиясы (Алматы, Қазақстан)
МРНТИ 02.61.31 
УДК 18:7.01; 7.01
DOI 10.47940/cajas.v5i4.286
PHIL
O
SOPHY
«ӨНЕР ФИЛОСОФИЯСЫНА КІРІСПЕ»: Р. ЭЛДРИДЖ ЖӘНЕ АВТОРЛАР ӨНЕР 
СЫНЫ МЕН ТЕОРИЯЛАРЫ ТУРАЛЫ
«ӨНЕР 
ФИЛОСОФИЯСЫНА 
КІРІСПЕ»: 
Р. ЭЛДРИДЖ 
ЖӘНЕ АВТОРЛАР 
ӨНЕР СЫНЫ МЕН 
ТЕОРИЯЛАРЫ 
ТУРАЛЫ
Аңдатпа
Қазіргі заманғы өнер философиясы мен өнертану өнер теориясы мен сыны ғылыми зерттеу 
объективтілігі туралы бірнеше қарама-қайшылықты мәселелерге ие, олар зерттеу пәнінде әр түрлі 
жолдармен анықталады. Мақаланың мақсаты – Р. Эдридждің «Өнер философиясына кіріспе» кітабы 
негізінде заманауи өнер философиясы, эстетика және өнертану саласындағы бірқатар даулы 
мәселелерге негізделген өнер теориясы мен әдіснамасына, қақтығысты және сыни көзқарастарына 
дискурстық талдау жүргізу. Міндеттері: әлемдік өнер теорияларының қазіргі тенденцияларына сәйкес 
өнер философиясының шарттарын анықтау; сыни ойлау жүйесі мен көркем сынды анықтау; көркемдік 
артикуляцияны – белгілі бір адам тәжірибесі түріндегі табиғаттың мәні мен құндылығы ретінде қарастыру; 
әр түрлі авторлардың өнер философиясының бастаулары туралы көзқарастарын салыстырмалы түрде 
зерттеу; табиғи әлеуметтік тәжірибе ретіндегі өнерге деген көзқарастың ерекшеліктерін анықтау; пәннің 
ерекшеліктерін және қазіргі өнер тарихындағы эстетика мен өнер философиясының өзара байланысын 
пайымдау. Әдістемелік негіз ретінде өнер тарихының эстетикалық және семиотикалық әдістерін, өнер 
философиясының астрактылы және спекулятивті ойлау жүйесі алынады.
Зерттеу әдістемесі әр түрлі шығармалардағы тақырыптар мен идеялардың сәйкес келмеуі өнерінің 
теориясы бойынша негізгі мақалалардан және тұрақты тақырыптық құрылымы бар өнер түрлерінен 
тұрады. Қазіргі бейнелеу теорияларында бейне репрезентациясын Р. Элдриж шамамен үш түрде: 
феноменологиялық объективті, объективті және ақпараттық теориялық ретінде ажыратады. Зерттеу 
нәтижелерінде «Өнер философиясының міндеттері мен жағдаяттары» атты 1-тарауда Өнер теориясы 
кімдерге қажет және өнер шығармаларындағы эмоцияның маңызы туралы, сонылық пен елестету 
«Гений және Жаңаға ұмтылыс атты бөлімдегі Кант пікірі және Гегельдің субъективизм туралы сындары 
ерекше талданады. «Неліктен сонылық маңызды: Адорно еркін ойлау туралы», «Түсіндірмедегі плюрализм 
және шектеулер: Абрам, Фиш және Деррида», «Өнер және қоғам: қазіргі заманғы өнер тәжірибелері», 

8
Central Asian J
ournal of Ar
t Studie
s V
olume 5.Issue 4. 2020
«Қазіргі заманғы өнердің кейбір тәжірибелері: примитивизм, вернакуляризм, авангардизм және 
конструктивизм» тақырыптарында Р. Элдриждің сыни пікірталастарына мәдени-философиялық, 
өнертанулық талдаулар жасалынды. Нәтижесінде талдау сынына арналған перспективалар пайда 
болғанмен, өнердің қалыптасқан анықтамасын анық басшылыққа алатын бағыттар гуманитарлық 
білімдер теориясымен ортақ екені айқындалды.