Транспорттық телекоммуникациялық желілер

1 
ТРАНСПОРТТЫҚ ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ЖЕЛІЛЕР 
 
5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар 
мамандығының студенттеріне арналған
дәрістер жинағы 
Алматы 2014 
Автоматты
электрбайланыс 
кафедрасы
Коммерциялық емес
акционерлік
қоғамы 
АЛМАТЫ 
ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ 
БАЙЛАНЫС 
УНИВЕРСИТЕТІ 

2 
ҚҰРАСТЫРУШЫ: Чежимбаева К.С., Байкенов А.С. Транспорттық 
телекоммуникацилық желілер. 5В071900-Радиотехника, электроника және 
телекоммуникациялар мамандығының студенттеріне арналған дәрістер 
жинағы – Алматы: АЭжБУ, 2014.
– 50б. 
Дәрістер жинағында «Транспорттық телекоммуникациялық желілер» 
пәнінің он бір дәрісі берілген. Оларда заманауи транспорттық цифрлық 
байланыс жүйелерін құрастыру және олардың сипаттау әдістемелер 
негіздері көрсетілген . Сонымен қатар мультиплексирлеу және олардың бір 
бірімен қатынау ерекшеліктері. 
Без. 29, кесте - 6, әдебиет көрсеткіші-7 атау 
Пікір беруші: АЭжБУ доценті Агатаева Б.Б. 
«Алматы энергетика және байланыс университетінің» коммерциялық 
емес акционерлік қоғамының 2014 ж. баспа жоспары бойынша басылды. 
© «Алматы энергетика және байланыс университеті» КЕАҚ, 2014 ж. 
 

3 
Кіріспе 
 
Көп жағдайда ақпарат электрбайланыс сигналдары электромагнитті 
тербелістер түрінде таратылып өңделеді, олардың параметрлерінің өзгеруінде 
таратылатын ақпарат беріледі. Мысалы, дыбыс қысымының өзгеруімен 
берілетін сөздік хабар микрофонның көмегімен сәйкес түрде өзгерілетін электр 
кернеуге түрлендіріледі. Бұл өзгерістерде бастапқы хабарда болған ақпарат 
сақталады. Берілген жағдайда кернеу уақыт бойынша үздіксіз өзгереді – мұндай 
сигналдар үздіксіз деп аталады. 
Әртүрлі таратылатын ақпараттың унификациясы, бұл өз кезегінде 
ақпаратты тарату, өңдеу және сақтау қондырғыларын унификациялауға 
мүмкіндік береді. 
Телекоммуникациялық қондырғының компьютеризациялау ол аналогты 
сигналды қолданған кезде принципиалды мүмкін болмайды. Ақпараттық 
алмасудың тез өсімі жағдайында компьютеризация болмаса, ақпараттың таралуы 
мен өңделуі қажетті жоғары сапамен қамтамасыз етілмейді. 
Ақпаратты тарату жүйелерін және коммутация жүйелерін интеграциялау 
– толығымен цифрлық телекоммуникациялық желілерді құру. Мұндай жүйелер 
жоғары сапалы және тиімді болады, олар таратудың альтернативті 
маршруттарын ұйымдастыруға және желілік трафикті түзетуге мүмкіндік 
береді. 
Цифрлық тарату жүйелері оптикалық желілер бойынша жұмыс 
кезінде аса тиімді болады, олар аралық станциялардың салыстырмалы 
сирек орналасуымен жоғары жылдамдықты ақпараттар ағынын 
таратылуын ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Цифрлық 
пішіндегі 
сигналдың 
таратылуы, 
өңделуі 
және 
коммутациясы – цифрлық интегралды сұлбаларда кең қолданумен цифрлық 
желінің барлық аппараттық кешенін іске асыруға мүмкіндік береді. Бұл 
қондырғының құнын тұтынатын энергиясын және габариттік өлшемдерін 
айтарлықтай төмендетеді. Бұдан басқа, телекоммуникациялық жүйелердің 
пайдалануы оңайлатылып, қондырғының сенімділігі арттырылады. 
Қазіргі замаңғы біріншілік – көліктік цифрлық байланыс жолдарын 
құру қағидалары, оларды беру әдістері, ақпаратты таратудың цифрлық 
әдістері, цифрлық тарату жүйелерін, негізінен мультиплексирлеу жүйелері; 
құру қағидалары және олардың өзара әрекет етуі қарастырылған. 
Бұл пәнді оқытудың жоспарына 3 кредит бөлінген, барлығы – 135 
сағат, оның ішінде аудиториялық сабақ – 52, өзіндік жұмыстар - 15 сағат.
Курс 
Семестр 
Аудит.сабақ 
Дәрістер 
Практикалық 
сабақ/Зерт. 
жұмыс 
Курстық 
жұмыс 
Емтихан 
4 
7 
52 
22 
15/15 
7 
7 

4