Зат есімдердің септелуі (Склонение существительных)

жүктеу/скачать 66,66 Kb.

Дата	23.01.2023
өлшемі	66,66 Kb.
	#62414
түрі	Дерексіз

Септік жалғау
Падежные окончания
Сөздіктер Уақыт – время
Сейсенбі - вторник
1 тапсырма. Сөздерге сұрақ қойыңыз. Поставьте вопросы к этим словам

Зат есім. Зат есімдердің септелуі (Склонение существительных)

Зат есім — заттың атын білдіріп Кім? Не? сұрақтарына жауап береді. Имя существительное — часть речи, которая обозначает предмет и отвечает на вопросы кто? что?

Құрамына қарай	Тұлғасына қарай	Мағынасына қарай
Дара (Простое – один корень) Мысалы: дала, бас, қалам.	Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: мектеп, мысық.	Жалпы (Нарицательное) Мысалы: теледидар, үстел. Жалқы (Собственное) Мысалы: Алматы, Татьяна, Қазақстан.
Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: мекен+жай, бала+бақша.	Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: ән+ші, ас+паз.	Деректі (Конкретное) Мысалы: үй, өзен, сиыр. Дерексіз (Абстрактное) Мысалы: ақыл, ой, күн.
		Жанды (Одушевленное) Мысалы: оқушы, мұғалім, адам. Жансыз (Неодушевленное) Мысалы: кілем, тақта, қарындаш.

Септік жалғау арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.

Падежные окончания — окончания в казахском языке, которые являются следствием склонения существительных.

Зат есімдердің септелуі (Склонение существительных)

Падеж	Септік	Сұрақтар (вопросы)	Жалғаулар (окончания)	Мысал (пример)
Именительный	Атау	кiм? (кто?), не? (что?)	Жалғауы жоқ (Нет окончания)	мектеп (школа)
Родительный	Ілік	кiмнiң? (кого?), ненiң? (чего?)	-ның/–нің, -дың/-дің, -тың/-тің	мектептің* (школы)*
Дательный	Барыс	кiмге? (кому?), неге? (чему?), қайда? (куда?)	-ға/-ге, -қа/-ке, -на/-не, -а/-е	мектепке (школе, в школу)
Винительный	Табыс	кiмдi? (кого?), ненi? (что?)	-ды/-ді, -ты/-ті, -ны/-ні, -н	мектепті (школу)
Местный	Жатыс	кiмде? (у кого?), неде? (на чём? в чём?), қайда? (где?), қашан? (когда?)	-да/-де, -та/-те, -нда/-нде	мектепте (в школе)
Исходный	Шығыс	кiмнен? (от кого?), неден? (от чего?), қайдан? (от куда?)	-дан/-ден, -тан/-тен, -нан/-нен	мектептен* (из школы)*
Творительный	Көмектес	кiммен? (с кем?), немен? (с чем?)	-мен, -бен, -пен	мектеппен* (школой)*

Сөздіктер

Уақыт – время,

Сағат – часы, час

Тәулік – сутки,

Ай – месяц

жыл - год

Ғасыр - век

Дүйсенбі - понедельник

Сейсенбі - вторник

Сәрсенбі – среда

Бас – голова

Шаш- волосы

Көз –глаз

Мұрын – нос

Құлақ – ухо

Аяқ -ноги

Бейсенбі- четверг
Жұма - пятница
Сенбі - суббота
Жексенбі - воскресенье
Күз – осень
Қыс - зима
Көктем - весна
Жаз - лето
Ауа райы – погода
Ауыз- рот
Қас – бровь
Төс –грудь
Қол –рука

1 тапсырма. Сөздерге сұрақ қойыңыз. Поставьте вопросы к этим словам

Қалам, мектеп, Татьяна, әнші, бала, оқушы, үстел

жүктеу/скачать 66,66 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: