Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

446

Диагностика  –  зерттелетін  объект 

немесе  үрдіс  турады  алдын  ала  ақ- 

парат  алудың  жалпы  тәсілі.  Жеке 

тұлғаның  психологиялық  даму  са- 

ласында  диагностиканың  мәні  ме- 

дицинадағы аура сипаты туралы дұ- 

рыс  қойылған  диагноздың  мәнімен 

бірдей:  егер  оның  белгілері,  шығу 

себептері  уақытында  және  дұрыс 

анықталған  болса,  емдеу  нәтижесі 

оң болатындығына сенім мол.

Дұрыс қойылмаған диагноз аурудың 

жазылуына  деген  үміттің  үзілуіне 

әкеп соқтырады. Осы аталғандардың 

барлығы тән денсаулығы саласы пси-

хикасына қатысы бар, сондықтан да 

диагностика даму саласында ерекше 

мәні бар іс, жоғары біліктілікті және 

жауапкершілікті қажет етеді.

Күнделікті педагогикалық тәжірибе- 

де мектеп психологтары және мұға- 

лімдер жеке тұлғаның жекелеген са- 

паларын  зерттейді,  бірақ  осы  зерт- 

теулердің нәтижесіне қарап, дамудың 

салаларына  жалпы  баға  беруге  бол-

майды.

Мектеп  мұғалімдері  мен  тәрбиеші- 

лер үшін ең бастысы – оқушылардың 

ақыл-ой  әрекетінің  диагностикасы, 

мінез-құлық ерекшеліктері, әлеумет- 

тік  сипаттарының  мінез-құлық  да-

муы және тағы басқа да осы секілді 

мәселелер болып табылады.

ПСИХОДИНАМИКА (психо... және 

грек. dynamis – күш) – қарама-қарсы 

бағыттағы  мотивациялық  ықпалдан 

туындайтын  ойлану,  сезіну,  мінез-

құлық  құбылыстарын  түсіндіретін 

психикалық  талдаулық,  теорияның 

маңызды саласы. Негізінде, П. әр түрлі 

қоздырғыштардың  өзара  ықпалын 

зерттеуге, психикалық процестің мә- 

нісін  айқындауға,  психикалық  қыз- 

меттің процесті, жағымды және рег- 

ресті, жағымсыз өзгерістерін айқын- 

дайды.  П.  қағидасы  психикалық  ап- 

параттың  үштік  құрылымдылық  тұ- 

жырымдамасына сүйенеді: «Ол нәр- 

се»  –  инстинктілік  құмарлылықтың 

аясы, «Мен» – тоқтау салатын мүше, 

«Жоғары Мен» – ар мен ойлану ық- 

палының аясы. Дегенмен, әрбір пси- 

хикалық құбылыста психикалық ап- 

параттың  осы  үш  бірдей  ерекшелігі 

бір-біріне  тоғысып  жатады.  «Ол 

нәрсе»  және  «Меннің»  бір-біріне 

үйлеспей, қайшы келуі адамды ішкі 

қайшылыққа  ұшыратады  да,  оны 

ойланбай  шешпек  әрекеттер  санада 

жүйкенің  жұқарып  тозуын  қоздыра 

түседі. Ұшқалақ шыдамсыздыққа іш- 

кі  факторлармен  қатар  тұқым  қуа- 

лайтын  ауытқушылық  пен  сыртқы 

әсерлер де ықпал етеді. Шиеленістің 

дәрежесі мен оны шешетін мүмкінші- 

лік  іштей  тоқыраудың,  күйзелістің 

деңгейін  анықтауға  жол  ашады.  Де-

генмен, психодинамикалық талдауға 

генетикалық және эволюциялық көз- 

қарастардың өзінше ықпал ететіні де 

анықталды.

ПСИХОДРАМА (психо... және грек. 

drama  –  іс-әрекет)  –  топтық  психо- 

терапияның  бір  түрі;  П.  ұғымын, 

оның  процедурасын  АҚШ  психо-

логі  Д.Морено  оны  әлеуметтік  про-

блемаларды  шешудің  бір  құралы 

деп  түсіндіреді.  Адамдардың  топ- 

тарындағы қақтығыстарды жою әді- 

сі  дегенді  білдіретін  псхологияда 

«социодрама»  деген  термин  де  қол- 

данылады. Бұл мінез-құлықтың ырық- 

тылығы мен белсенділігін, жағдайға 

оралымдылығын көрсететін термин. 

П. невроздар, әсіресе бала неврозда- 

ры  мен  психосоматикалық  аурулар 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: