Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

512

өкілдерінің барлық қуат-қабілеттері- 

нің бірдей шарықтайтын кездері бо- 

лады.  Мұндайда  олардың  санасы 

барынша  өткірленіп,  мейлінше  ай- 

қындалады,  байқағыштағы  онан 

сайын  арта  түседі,  жазатын  нәрсесі 

мұқият әрі тез дайындалумен қабат, 

іште жетіліп піседі.

Бұл – адам талантының шарықтауы- 

ның  тамаша  бір  көрінісі.  М.Әуезов 

«Абай жолының» кейінгі үш кітабын 

машинкаға  жатқа  айтып  бастырған. 

Тек зор талантты адамның ғана осын-

дай  «керемет»  қасиеттері  болады. 

Жазушы  Ә.  Нұрпейісов  Мұхтардың 

талант  ерекшелігін  былайша  сипат- 

тайды: Бірде үйіне бардым. Кабине- 

тінің  есігі  ашық  қалыпты.  Мұқаң 

«Ақын  аға»  аталған  үшінші  кітап- 

ты жатқа айтып тұр... Оның жү- 

рексіне,  толқи  шығатын  қоңыр  да- 

уысы шалқар шабыт тұсында шал- 

қи төгілген аса білімді, көл-көсір кө- 

ріністерді, адам жанын аламан-асыр 

қылатын ащы-тәтті шындықтарды, 

өлмес-өшпес  көркем  сөзге  айналды- 

рып жатты. Дес бермей бара жат- 

қан  ой  тасқынын  іріккісі  келгендей 

ара-тұра  бір  жөтеліп  алады  да, 

қайтадан  сөз  маржанын  толас-

сыз  тоғыта  береді.

1

  Осы  сәт  бізге 

үлкен  талант  иелерінің  шығармала- 

ры  оп-оңай  өзінен-өзі  жазыла  сала-

тындай  етіп  көрсетуі  мүмкін.  Ал, 

шындығында  бұлар  «инемен  құдық 

қазғандай»  еңбектенеді.  Аты-шулы 

ақын-жазушылардың,  ғалымдардың 

қолжазбаларын көрсек, олардың бір 

жазғанын  қайта-қайта  өңдейтінін, 

сан рет көшіріп жазатынын, бір сөз- 

бен айтқанда, қажымай-талмай, ерен 

еңбек  ететіндігін  байқатады.  Т.  деп 

қандай да бір іс-әрекеттің, әсіресе та- 

бысты, дербес түрде шешілуіне жағ- 

дай жасайтын аса үздік қабілеттілік- 

тердің ұштасуын атайды.

ТАЛҒАМ  –  жеке  адамның  немесе 

әлеуметтік  топтардың  көркем  шы- 

ғарманы,  сұлулықты  кейіпсіздіктен 

ажырата білу қабілеті. Талғам – эсте- 

тикалық  сананың  саласы.  Өмірдегі 

сұлулықты, табиғат көріністерін, ең- 

бек пен әлеуметтік қарым-қатынаста- 

ғы,  жеке  адам  бойындағы  әсемдік 

көріністерді  бағалай,  қабылдай  білу 

қасиетін  талғампаздық  қасиет  деп 

бағалайды. Талғам адамның дүниеге, 

қоршаған  ортаға  деген  көзқарасын 

білдіреді.  Талғамға  адамның  көзқа- 

расы мен білім деңгейі, өскен ортасы-

нан жеке тәжірибесі елеулі әсер етеді. 

Мәселен,  кейбіреулердің  сәнқойлы- 

ғы,  модаға  әуестігі,  ала-құла  қызға 

қарап  күйінуі  (жұрт  оларды  стиля- 

га  деп  атайды),  талғамы  дұрыс  қа- 

лыптасқан адам деп айту қиын. Өйт- 

кені  жақсы  талғам,  жүйелі  жақсы 

тәрбиенің нәтижесі.

ТАНУ – естің бұрынғы қабылдаған-

дарға  кезіккенде  (кездескенде)  кө- 

рінетін қайта жаңғыртудағы қарапа- 

йым түрі. Т. қабылдау дәрежесіне орай 

түрліше болады. Мысалы, кейбіреу- 

лер  бұрынғы  көргенін  бірден  айны-

тпай  таниды,  еңді  біреулер  тіптен 

тани  алмай  қиналады.  Т.  ұқсатумен 

де  байланысты.  Мысалы,  адам  бір 

жерге келгенде, бұрын көрген сондай 

бір  жерді  есіне  түсіріп,  айналадағы 

нәрселерді соған ұқсатады.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: