ФРЕЙД  зИГМУНД  (1856-1939)

574

профессоры,  сана  түкпіріндегі  құ- 

былыстардың  алғашқы  зерттеушісі 

(1938  ж.  Ұлыбританияға  қоныс  ау- 

дарды).

ХІХ ғ. соңында невроздарды емдеу- 

дің  ерекші  әдісін  –  психоанализді  – 

еркін ассоциациялар, қате әрекеттер, 

ескертулер мен түс көрудің анализін 

ойлап тапты. Кейінірек Ф. оны сана 

түкпіріне  ену  тәсілі  ретінде  интер-

претациялап, содан кейін осы негіз- 

де өзінің жалпыпсихологиялық пси- 

хиканың сананың үздіксіз конфликті- 

лі  өзара  әрекеттестік  сана  түкпірін- 

дегі  елігу  теориясын  ұсынды  («Түс 

жору», 1900).

Ф.  бойынша  сана  түрлі  сөздерде, 

әзілде, жаңылыс сөзде, жаңылыс жазу-

ларда көрінетін сана түкпіріндегі елігу-

лерді үздіксіз басып отырады (әсіресе 

сексуалдық)  (Күнделікті  өмірдің 

психопатологиясы»,1901).  Кейірінек 

Ф. ойы әлеуметтік мәдени мәселелер 

айналасына  шоғырланды  («Бұқара 

психологиясы және адами «Меннің» 

дамуы»,  1924;  «Өркениет  және оған 

көңілі толмайтындар», 1939).

ФРЕЙДИзМ  –  австриялық  ғалым 

Зигмуңд Фрейдтің (1856-1939) есімі-

мен аталатын психологиядағы бағыт. 

Зерттеу  ілімі  психоанализ  деп  ата-

лады.  Ф.  XX  ғасырда  психологияда 

кең таралған ағым. З.Фрейдтің зерт-

теуі бойынша, адам мінез-құлқының 

қозғаушы  күші  мен  шешуші  факто-

ры,  жыныстық  елігу  болып  табы- 

лады.  Мұндай  елігу  мен  сезім  әре- 

кетін ол санадан тыс табиғи қажетті- 

лік  деп  санады.  Бұл  адам  тірші- 

лігіндегі биологиялық процесс болса, 

психиканың  дамуы  мен  оны  бас- 

қару  әлеуметтік  фактормен  де  ай- 

қындалатыны ескерілмеді. Адам бо- 

йындағы  белсенділік  әрекет  табиғи 

әрі биологиялық құбылыс деп сана- 

лады. Шетелдік психологтар Фрейд- 

тің  көзқарасын  орынсыз  деп  сана- 

ғанымен,  кемшілігін  ашып  көрсете 

алмады.  Олар  фрейдизмді  ғылым 

жетістіктеріне  бейімдемек  болып, 

«жаңа  фрейдизм»  деген  ағым  шы- 

ғарды. Бұл ағым бойынша: адам тір-

шілік еткен ортасына тәуелді болып, 

сол ортаға бейімделгіш келеді. 

ФРУСТРАЦИЯ  (лат.  frustatio  –  ал- 

дау) – межелі істің жүзеге аспай қа- 

луы дегенді білдіреді. Жоспарланған 

ісі мен мүдделі мақсаты түрлі себеп- 

тер мен кедергілерге ұшырап, адам- 

ның көңілі құлазып, бойын ашу-ыза 

кернейді, қайғырып, күйзеледі. Қана- 

ғаттанбаушылық  сезіммен  жан  дү- 

ниесі қиналады, адамның сезімі мен 

эмоциясы жағымсыз күйге ұшырай- 

ды.  Ф.-лық  жағдайдағы  көңіл  күй 

өшпенділік, қаһар, ыза тудырады. Ф. 

адамның  көңіл  күйінің  кейпін  біл-

діретін жайттың бірі.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: