Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

100

мауы  саусақтардағы  ұсақ  бұлшық 

еттерге байланысты деп түсіндіреді. 

Байтұрсынов  орыс  ғалымының  пі- 

кiрлерін  былайша  жалғастарады: 

«Менің оған қосатыным – қарды жаю- 

дан жию жеңілірек. Солдан оңға қа- 

рай жазғанда қол қардың жайылатын 

жағына қарай жылжиды, жылжыған 

сайын  қиындайды...  Араб  әрпімен 

жазғанда  стенограф  жазуымен  жаз- 

ған сияқты қолдың қимылы көбінесе 

ұсақ болып келеді. Ирегінің ұсақты- 

ғы  жазуды  жеңілдетіп,  шапшаң  жа- 

зуға  қолайлы...  латын  жазуымен  са- 

лыстырғанда қол сермеуі бармақ нүк- 

телерін  қосып  есептегенде,  латын- 

дікінен 25-30 % кем болып шығады».

Халқымыздың осынау біртуар ғалы- 

мы  араб  грамматикасының  оқу,  жа- 

зуға  латын  харпінен  гөрі  әлдеқайда 

тиімділігін психологиялық тұрғыдан 

пайымдай  келіп,  өз  ойын  былайша 

тұжырымдайды: «араб әрпімен жаз- 

ғанда да, оқығанда да оңай, сауат ашу 

үшін  баспаханада  әрiп  теруге  де  ол 

латын  таңбасынан  әлде  қалай  тиім- 

ді, – дей келіп, латыншаға көшу ке- 

рек  деп  жүргендерді  «еріккен  адам- 

дардың ермегі есебіндегі құр қиял», – 

дейді.  А.Байтұрсынов  өмірiнiң  соң- 

ғы сәтіне дейін, өзі түрлеген, өзі ре- 

форма  жасап  жетілдірген  қазақтың 

жаңарған жазу үлгісін осылайша ғы- 

лыми  негізде  дәлелдеп,  қызғыштай 

қорғап  өтті.  Ғұлама  ғалымның  те- 

легей-теңіздей  рухани  мұрасында 

осы  айтылғандардан  басқа  да  пси- 

хологиялық мәні терең ой-тұжырым- 

дары  көптеп  кездеседі.  Бұларды  са- 

ралап,  зерттеп,  халық  игілігіне  ай- 

налдыру  –  қазақ  психологиясының 

келешектегі міндеті, парызы болмақ.

БАҚЫЛАУ  ЛОКУСЫ  –  адамның 

өзін,  өз  қылығын  немесе  айналада- 

ғылардың  жүріс-тұрыстарының  се- 

бептерін  субъективті  сипаттайтын 

түсінік.  Ішкі  бақылау  локусы  –  ол 

өз қылықтарының себептерін іздеуі, 

ал сыртқы бақылау локусы – ол қы- 

лық  себептерінің  адамнан  тыс  оны 

қоршаған ортада локализациялануы. 

Б.л. ұғымын енгізген американ пси- 

хологі Ю.Роттер.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: