Қ. Ш. Әлімғазинов

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
72 
17
–27 МАМЫР –
 
ҚАЗАҚ
 
МӘДЕНИЕТІ МЕН ӨНЕРІНІҢ МӘСКЕУ ҚАЛАСЫНДАҒЫ
 
1-
ШІ ОНКҮНДІГІНІҢ ӨТКЕНІНЕ 80 ЖЫЛ
 
Қазақстан
 
мәдениеті  мен  өнерінің  Мәскеудегі  онкүндігі  республиканың  мәдени 
өміріндегі атаулы оқиға болды.
 
Онкүндікті ұйымдастыру үшін Халық ағарту комиссары Темірбек Жүргенов басшылық 
еткен  және  құрамында  [А.]  Жұбанов,  [Ғ.]  Тоғжанов,  [?]  Қадырбаев,  [Т.]  Байбосынов,  [А.] 
Утекин, [А.] Ненашев бар арнайы комиссия құрылады.
 
Осы  комиссия  ұлттық  мәдениетіміз  бен  өнерімізді  Кеңес  мемлекетінің  астанасында 
көрсету үшін үш жүз адамды таңдалып алынып, олар 1936 ж. 4 мамырда арнайы пойыз-
бен Алматыдан Мәскеуге жолға шықты. Онкүндіктің алғашқы күндерінен бастап, «Правда» 
және «Известия» сынды орталық
 
газеттер шара барысын хабарлап отырды.
 
Онкүндік 1936 ж. 17 мамырда «Қыз Жібек» спектаклімен бастау алды және мерзімді 
басылымдар  жоспарланған  барлық  шаралардың  соңғы  күніне  дейін  жоғары  баға  беріп 
отырды, ал көрермен қазақ халқының өнері мен мәдениетіне тамсанумен болды.
 
Онкүндіктің қысқаша хроникасы:
 
10 мамыр –
 
қатысушылардың
 
Мәскеуге келуі.
 
16 мамыр –
 
Үлкен
 
академиялық театр филиалының ғимараттарында көрменің ашы-
луы.
 
17 мамыр –
 
Онкүндіктің ашылуы. «Қыз Жібек» спектаклінің көрсетілімі.
 
18  мамыр  –
 
«Жалбыр»  спектаклінің  көрсетілімі.  Қазақ  эпосы  мен  әдебиетіне 
арналған, С. Сейфуллин, І. Жансүгіров, С. Мұқанов, А. Тоқмағамбетов, Ә. Тәжібаев және 
т. б. шығармаларынан үзінді келтіріліген үлкен радиохабардың ұйымдастырылуы.
 
19 мамыр –
 
«Қыз Жібек» музыкалық пьесасының екінші рет көрсетілімі.
 
22 мамыр –
 
«Жалбыр» спектаклінің екінші рет көрсетілімі.
 
23 мамыр –
 
қазақ
 
халықтық музыкасы, әндері мен биінің қорытынды концерті.
 
24  мамыр  –
 
қазақ
 
әртістерінің
 
Мәскеудің  жұмысшы  клубтары  мен  саябақтарында 
өнер
 
көрсетуі.
 
25 мамыр –
 
Қазақстан
 
әртістерінің
 
мәскеулік өнер қайраткерлерімен кездесуі.
 
26 мамыр –Кеңестік жазушылар үйіндегі қазақ әдебиетінің кеші.
 
28  мамыр  –
 
онкүндік  қатысушылары  Жамбыл  Жабаев,  Күләш  Байсейітова,  Қанабек 
Байсейітов, Құрманбек Жандарбеков, Сәкен Сейфуллин және т. б. марапаттау.
 
31 мамыр –
 
онкүндік қатысушыларының Алматыға қайтуы.
 
Қазақстан
 
мәдениеті  мен  өнерін  жоғары  деңгейде  танытып  қайтқан  соң,  үкіметтің 
кеңейтілген мәжілісінде онкүндіктің нәтижелері талқыланды.
 
Қазақ
 
мәдениеті  мен  өнерінің  жаңа
 
келбетінің  мойындалуы  мен  құрметке  ие 
болғандығының  дәлелі  1936  ж.  26  мамырдағы  КСРО  Орталық  атқару  комитетінің 
 
Ж. Жабаевты, С. Сейфуллинді, К. Байсейітова мен Т. Жүргеновті Қызыл Ту орденімен ма-
рапаттау туралы қаулысы еді.
 
 
ҚР
 
ПА
. 141-
қ
. 1-
т. 10583
-
іс. 
190-
п.; 10596
-
іс. 184
-
п.; 10603
-
іс. 64
-
п.
 
 
 
17
–27 МАЯ –
 80-
ЛЕТИЕ
 
СО ДНЯ 1
-
Й ДЕКАДЫ КУЛЬТУРЫ И ИСКУССТВА КАЗАХСТАНА В Г. МОСКВЕ
 
Для организации декады была создана комиссия в составе А. Жубанова, [Г.] Тогжа
-
нова, ? Кадырбаева, Т. Байбосунова, А. Утекина, А.
 
Ненашева, во главе наркома просве-
щения [Т.] Жургенева.
 
Этой комиссией было отобрано 300 человек для представления национальной куль-
туры и искусства в столице Советского государства, которые 4 мая 1936 г. специальным 
поездом отправились из Алма
-
Аты в Москву. С первых же дней декады центральные га-
зеты страны, такие как «Правда» и «Известия» стали освещать ход событий.
 
Краткая хроника декады:
 
10 мая –
 
прибытие участников в Москву.
 
16 мая –
 
открытие выставки в помещениях филиала Большого академического театра.
 
17, 19 мая, –
 
открытие декады. Показ спектакля «Кыз
-
Жибек».
 

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
73 
18 мая –
 
показ спектакля «Жалбыр». Организация радиопередачи, посвященной ка-
захскому  эпосу  и  литературы,  с  передачей  отрывков  из  произведений  С.  Сейфуллина, 
 
И. Джансугурова, С. Муканова, А. Токмагамбетова, А. Тажибаева и др.
 
22 мая –
 
показ спектакля «Жалбыр».
 
23 мая –
 
заключительный концерт казахской народной музыки, песни и танца.
 
24 мая –
 
выступление казахских артистов в рабочих клубах и парках Москвы.
 
25 мая –
 
встреча артистов с московскими работниками искусств.
 
26 мая –
 
вечер казахской литературы в Доме советского писателя.
 
28 мая –
 
награждение участников декады Джамбула Джабаева, Куляш Байсеитовой, 
Канабека  Байсеитова,  Курманбека  Жандарбекова,  Сакена  Сейфуллина  и  др.  Поста
-
новлением ЦИК СССР от 26 мая 1936 г. Джамбул, С. Сейфуллин, К. Байсеитова и Т. Жур-
генов были награждены Орденом Красного Знамени 
 
31 мая –
 
отъезд участников декады в Алма
-
Ату.
 
 
АП РК. Ф.141. Оп.1. Д.10583. Л.190; Д.10596. Л.184; Д.10603. Л.64.
 
 
 
1 МАУСЫМ –
 
ҚАЗАҚСТАН
 
ҒЫЛЫМ
 
АКАДЕМИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛҒАНЫНА 70 ЖЫЛ
 
1946  ж.  1  маусымда  Қазақ  КСР  Жоғарғы  Кеңесінің  Президиумы,  Министрлер  Кеңесі 
мен  Қазақстан  КП  (б)  ОК  «Қазақ  КСР
-
нің  Ғылым  академиясын  құру  туарлы»  қаулысын 
қабылдайды. Бұл қаулы КСРО Халық Космиссарлар Кеңесінің 1945 ж. 26 қазандағы
 
КСРО 
Ғылым
 
академиясының  Қазақ  филиалын  Қазақ  КСР  Ғылым  академиясы  етіп  қайта  құру 
туралы қаулысының негізінде қабылданған болатын.
 
Академия өзінің жұмысының алғашқы күндерінен бастап республика ғылымының бас 
штабы және Қазақстандағы ғылыми
-
зерттеу жұмыстарының негізгі үйлестірушісі бола ал-
ды.  Сол  уақыттардан  бастап  Республиканың  Ұлттық  ғылым  академиясы  бай  табиғи  ре-
сурстарды игеру бойынша кең ауқымды зерттеулерін жүргізіп, еліміздің өндіріс күштерінің 
дамуына  үлкен  үлес  қосуда  және  Қазақстанның  экономикалық,  әлеуметтік  және  рухани 
дамуының маңызды мәселелерін шешудегі алатын орны зор болып отыр. 
 
КСРО  және  Қазақ  КСР  ҒА
-
ның  академигі,  көрнекті  мемлекет  және  қоғам  қайраткері, 
жаһандық  деңгейдегі  ғалым,  Қазақстан  геологтар  мектебінің  негізін  салушы,  Ленин  және 
КСРО мен Қазақ КСР
-
нің Мемлекеттік сыйлығының иегері –
 
Қаныш
 
Имантайұлы Сәтбаев 
Қазақ
 
КСР Ғылым академиясының тұңғыш президенті (1946–
1952, 1955
–1964 жж.) болып 
сайланды.  Қазақстан  ғылымы  қызметкерлерінің  күні  де  12  сәуірдегі  Қ  И.  Сәтбаевтың 
туылған күніне орайластырылған.
 
1993  жылғы  21  қаңтарда  ҚР  Президентінің  Жарлығымен  Академия  Қазақстан  Рес
-
публикасының Ұлттық ғылым академиясы болып қайта құрылды.
 
2002 жылғы 22 мамырда ҚР Үкіметінің Қаулысымен «ҚР Ұлттық ғылым академиясы»
 
Республикалық  мемлекеттік  мекемесінің  Жарғысы  бекітілді.  Жарғы  бойынша  ҚР  ҰҒА  Ғы
-
лым  академиясының  мүшелерін  (академиктер),  корреспондент
-
мүшелерін  және  Қазақс
-
танның  алдыңғы  қатарлы  ғалымдарын  бірлестіретін  мемлекеттік  ғылыми  мекеме  болып 
табылған.
 
2003 жылғы 21 қазанда ҚР Президентінің Жарлығымен «ҚР Ұлттық ғылым академия-
сы»  РММ  жойылады  және  «ҚР  Ұлттық  ғылым  академиясы»  қоғамдық  бірлесітігі  болып 
құрылады
. 
 
ҚР
 
ПА
.  708-
қ
.  10-
т.  160
-
іс.  40–
42-
пп.  1871
-
іс;  Академия  наук  Казахской  ССР  (хроника  событий).  –
  
Алма
-
Ата:  Гылым, 
1990. 
–
 
42  с.;  Органы  государственной  власти  Республики  Казахстан  (2001–
2005 гг.): Справочник: второе издание. / Архив Президента РК. Алматы «Эдельвейс»: 2007. –
 
560 с.
 

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
74 
Қазақ
 
КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумы, Министрлер Кеңесі және
 
Қазақстан
 
КП (б) ОК
-
нің 
«Қазақ КСР Ғылым академиясын құру туралы»
 
1946 ж. 1 маусымдағы қаулысы
 
 
Постановление Президиума Верховного Совета, Совета Министров и
 
ЦК КП (б) Казахстана «Об учреждении Академии наук Казахской ССР» от 1 июня 1946 г.
 
АП РК. Ф.708. Оп.10. Д.160. Л.40–
42. 
 
 
1 ИЮНЯ –
 70-
ЛЕТИЕ СО ДНЯ УЧРЕЖДЕНИЯ АКАДЕМИИ НАУК КАЗАХСТАНА
 
1 июня 1946 г. Президиум Верховного Совета, Совет Министров и ЦК КП (б) Казах-
стана приняли Постановление «Об учреждении Академии наук Казахской ССР».
 
С  первых  дней  деятельности  Академия  стала
 
координатором  научно
-
исследова
-
тельских  работ  в  Казахстане,  развернула  исследования  по  освоению  природных  ресур-
сов, внесла вклад в развитие производительных сил страны, в решение проблем эконо-
мического, социального и духовного развития казахстанского общества.
 
Первым президентом АН был избран Каныш Имантаевич Сатпаев (1946–
1952, 1955
–
1964 гг.) –
 
ученый с мировым именем, основатель казахстанской школы геологов, лауреат 
Ленинской и Государственной премий СССР и Казахской ССР.
 
21 января 1993 г. Указом Президента Республики Казахстан Академия преобразова-
на в Национальную академию наук РК.
 
22  мая  2002  г.  Постановлением  Правительства  РК  был  утвержден  Устав  республи
-
канского государственного учреждения «Национальная академия наук РК». Согласно Ус-
таву НАН РК являлась государственным научным учреждением, объединяющим действи-
тельных членов (академиков), членов
-
корреспондентов Академии наук и ведущих ученых 
Казахстана.
 
Указом Президента Республики Казахстан от 21 октября 2003 г. РГУ «Национальная 
академия  наук  РК»  ликвидировано  и  образовано  общественное  объединение  «Нацио-
нальная академия наук РК».
 
 
АП РК. Ф.708. Оп.10. Д.160. Л.40–42; Д.1871; Академия наук Казахской ССР (хроника событий). –
 
Алма
-
Ата: Гылым, 1990. –
 
42 с.; Органы государственной власти Республики Казахстан (2001–
2005 гг.): Справочник: 2
-
е издание / Архив Президента РК. Алматы: Эдельвейс: 2007. –
 
560 с.
 

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
75 
19 МАУСЫМ –
 
ҚАЗАҚСТАН
 
ХАЛЫҚ КОМИССАРЛАРЫ МЕН ҚАЗАҚСТАН К(б)П ОК
-
нің 
«АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА ТРОЛЛЕЙБУС ҚҰРЫЛЫСЫ ТУРАЛЫ»
 
ҚАУЛЫСЫНЫҢ
 
ҚАБЫЛДАНҒАНЫНА
 
75 ЖЫЛ
 
КСРО  Халық  Комиссарлар  Кеңесінің  Алматы  қаласында  троллейбус  құрылысына 
рұқсат  беру  туралы  1941  ж.  5  маусымдағы  №  3808  өкіміне  сәйкес,  Қазақстан  Халық  Ко-
миссарлары мен Қазақстан К(б)П ОК «Алматы қаласында троллейбус құрылысы туралы» 
қаулысын
 
қабылдады.  Аталған  қаулы
 
бойынша  Қазақстан  астанасында  5,5  шақырымдық 
бір жолдық троллейбус құрылысы төмендегідей бағытта бекітілді:
 
а) Дзержинский [қазіргі Наурызбай] көшесі бойымен Виноградов [қазіргі Бөгенбай ба-
тыр] көшесінен Калинин [қазіргі Қабанбай батыр] көшесіне дейін;
 
б)  Калинин  [қазіргі  Қабанбай  батыр]  көшесі  бойымен  Дзержинский  [қазіргі Бөгенбай] 
көшесінен Ленин [қазіргі Достық] даңғылына дейін;
 
в) Ленин [қазіргі Достық] даңғылы бойымен Калинин [қазіргі Қабанбай батыр] көшесі
-
нен Бас арыққа дейін [қазіргі Абай даңғ
.] 
Құрылыстың
 
қаржылық
 
қоры
 
1  млн  рубльді  құрады.  Көшелердің  жекелеген  аумақ
-
тарының талапқа сай болмауына байланысты жол
-
көпірлік жұмыстар мен асфальт төсеу 
жұмыстары қажет болды. 14 троллейбус жүргізушісін Мәскеулік курстарда оқыту жоспар
-
ланды.
 
Троллейбус жұмысын іске қосу Қазан төңкерісінің 24
-
жылдығы (яғни 1941 ж. 7 қараша)
 
күніне жоспарланған еді. Бірақ тарих көрсетіп отырғандай, Алматыдағы көліктің бұл эколо
-
гиялық таза түрінің қозғалысы 1944 ж. Гоголь көшесінің бойында ашылған. 1960 ж. трол
-
лейбустың
 
қашықтығы
 
34,4 шақырымға жеткен, 1970 ж. 151,2 шақырым, 1982 ж. 211 ша
-
қырымды
 
құраған
. 
 
ҚР
 
ПА
. 708-
қ
., 5/1-
т., 136
-
іс, 182, 183
-
п..; Алма
-
Ата. Энциклопедия
 
/ Гл. ред. Козыбаев М.К. –
 
Алма
-
Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. —
 
522 с.
 
 
 
 
 
Халық Комиссарлар кеңесі және Қазақстан КП (б) ОК
-
нің «Алматы қаласында троллейбус 
құрылысы туралы» 1941 ж. 19 маусымдағы қаулысы.
 
 
Постановление Совета Народных Комиссаров и Центрального Комитета КП (б) Казахстана 
«О строительстве троллейбуса в гор. Алма
-
Ата» от 19 июня 1941 г. 

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
76 
19 ИЮНЯ –
 75-
ЛЕТИЕ СО ДНЯ ПРИНЯТИЯ ПОСТАНОВЛЕНИЯ СОВНАРКОМА И
 
ЦК КП (б) КАЗАХСТАНА «О СТРОИТЕЛЬСТВЕ ТРОЛЛЕЙБУСА В г. АЛМА
-
АТА»
 
По данному постановлению было утверждено строительство троллейбуса в столице 
Казахстана протяжением 5,5 км одиночного пути по трассе:
 
а) по ул. Дзержинского (ныне Наурызбай батыра…) от ул. Виноградова
 
(ныне Бөген
-
бай батыра…) до ул. Калинина (Кабанбай батыра…);
 
б) по ул. Калинина
 
(Кабанбай батыра…) от ул. Дзержинского(ныне Наурызбай баты-
ра…) до проспекта Ленина (ныне Достык…);
 
в) по проспекту Ленина (ныне Достык…) от ул. Калинина (ныне Кабанбай батыра…) 
до Головного арыка (ныне пр. Абая)
. 
Объем капиталовложений на строительство составляло 1 млн
 
руб. Из
-
за не усовер-
шенствования покрытия отдельных участков улиц необходимо было произвести дорожно
-
мостовые работы и асфальтирование улиц. Планировалось подготовка 14 человек води-
телей  троллейбусов  на  Московских  курсах.  Ввод  в  эксплуатацию  троллейбуса  планиро-
вался  ко  дню  празднования  24
-
й  годовщины  Октябрьской  революции  (т.  е.  к  7  ноябрю 
1941  г.).  Однако  впервые  в  Алма
-
Ате  движение  этого  экологически  чистого  вида  транс-
порта  открылось  в
 
1944  г.
 
по  ул.
 
Гоголя
. 
В
 
1960 г.
 
протяжённость  троллейбусных  линий 
достигла 34,4 км, в
 
1970 г.
 
составляла 151,2 км, в
 
1982 г.
 
–
 
211 км.
 
 
 
 
 
Ә.Т. Сүлейменова
, 
ҚР
 
Президенті Архивінің Жинақтау және құжаттама
 
басқармасының бас сарапшысы,
 
тарих ғылымдарының кандидаты
 
 
Б.А. ТӨЛЕПБАЕВТЫҢ ЖЕКЕ ҚОРЫНЫҢ ҚҰЖАТТАРЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ 
КЕЗЕҢДЕРІН ЗЕРТТЕУДІҢ ДЕРЕККӨЗІ РЕТІНДЕ
 
 
Мемлекет  тарихының  жазылуында  жеке  тұлғалардың  өмірі  мен  қоғамды
-
саяси  қыз
-
меті белгілі бір маңызға ие. Дәуір тынысын бейнелеуде тарихшының міндеті ауқымды да 
келелі.
 
Қазақстан
 
Республикасы  Президенті  Архивіне  мемлекеттік  сақтауға  алынған  80
-
нен 
астам  жеке  қорлар  Архивтің  бейініне  қарай  Қазақстанның  кеңестік  дәуірі  мен  тәуелсіздік 
кезеңдерінде  қызмет  жолы  өрілген  саяси  қайраткерлердің  құжаттарынан  жинақталған. 
Жеке қор иелерінің арасындағы тарихшы ғалымдардың ішінен Қазақстан КП ОК жанында
-
ғы
 
Партия  тарихы  институтын  және  оның  құрылымдық  бөлімдерін  басқарған  (С.Б.  Бей
-
сембаев, М.Қ. Қозыбаев, Б.А. Төлепбаев, А.А. Байшин) тұлғалардың құжаттарын ерекше 
бөліп атауға болады [1, 37, 40
-
б.].
 
Ш.Ш.  Уәлиханов  атындағы  Тарих  және  этнология  институтының  дербес  ғылыми
-
зерттеу  институты  ретінде  шаңырақ  көтергенінің  70  жылдық  тарихындағы  ғалымдар 
қатарындағы
 
Б. А. Төлепбаевтың жеке қорының дереккөзтану саласындағы алатын орны 
бүгінгі еңбекке арқау болып отырғаны тектен тек емес. Төмендегі еңбек жолдары жөнінде 
келтірілген деректерге сүйенсек, Бәйдібек Ахметұлының өмірі мен қызметі ҚР Президенті 
Архивінің негізі болып саналатын Қазақстан КП ОК жанындағы Партия тарихы институты 
мен Тарих және этнология институтымен тығыз өрілген. 1985 ж. қазан айында Партия та-
рихы институтын басқаруға кіріскен Б.А. Төлепбаев келгенге дейін 1984–1985 жж. 11 мо-
нография, 7 жинақ жариялаған болса, бір ғана 1986 ж. өзінде 10 монография, 11 құжатты 
жинақ, мақалалар жинағы және 4 кітапша жарыққа шыққан. [2, 203
-
б.].
 
Б.А.  Төлепбаевтың
 
жеке  архивінің  құжаттары  қор  құрушының  жұбайы  К.  Төлепбае
-
ваның  тапсыруымен  2012  ж.  11  қаңтарда  жасалған  келісімшарт  негізінде  Қазақстан  Рес-
публикасы Президентінің Архивіне мемлекеттік сақтауға қабылданды.
 

АТАУЛЫ КҮНДЕР
 
ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ
 
77 
Жеке архивтің құжаттарының құндылығы сараптамадан өткізілген соң, ғылыми ұйым
-
дастыру нәтижесінде 1937–2011 жж. аралығындағы 136 істен тұратын тұрақты сақталатын 
істер тізімдемесі құрастырылды.
 
Құжаттар
 
құрамы
 
ескеріле отырып қордағы істердің төмендегідей сызбасы пайдаланылды:
 
1. Б.А. Төлепбаевтың өмірбаянына
 
қатысты
 
құжаттар
 
2. Б.А. Төлепбаевтың қызметтік және қоғамдық жұмыстары туралы құжаттар
 
2.1.  Мемлекеттік  мекемелердің,  ғылыми  ұйымдардың  Б.А.  Төлепбаевқа  ғылыми 
жиындарға, салтанатты жиналыстарға қатысуға шақырған хаттары
 
2.2. Б.А. Төлепбаевтың
 
хат алмасулары
 
2.3. Б.А. Төлепбаевтың мемлекеттік қызметіне қатысты құжаттары
 
2.4. Б.А. Төлепбаевтың ғылыми қызметіне қатысты құжаттары
 
2.
5.  Б.А.  Төлепбаевтың  бұқаралық  ақпарат  құралдарына  жарияланған  мақалалары, 
ғылыми
 
конференцияларда, салтанатты жиындарда сөйлеген сөздері, баяндамалары
 
3. Б.А. Төлепбаев туралы құжаттар
 
4. Б.А. Төлепбаевтың өзін қызықтырған мәселелер бойынша жинаған құжаттары
 
5. Б.А. Төлепбаевтың фотосуреттері.
 
Қазақстан
 
Республикасының  партия  және  қоғам  қайраткері,  тарих  ғылымдарының 
докторы,  ҚР  ҰҒА,  РҒА  академигі  Бәйдібек  (Байдабек)  Ахметұлы  Төлепбаев  1921  ж. 
 
10  қазанда  Оңтүстік  Қазақстан  облысы,  Бөген  ауданының  (қазіргі  Ордабасы  ауданы) 
Төрткүл ауылында дүниеге келді.
 
1939  ж.  Ташкент  қ.  Қазақ  педагогикалық  училищесін  бітірген  соң  Шымкент  облысы, 
Шаян ауданына қарасты Орлов орталау мектебінің мұғалімі болып еңбек жолын бастады. 
1939  ж.  Кеңес  әскері  қатарына  шақырылып,  Украинаның  Гасин,  Самбур  қалаларында 
 
189  атқыштар  дивизиясының  қатардағы  жауынгері  ретінде  Отан  алдындағы  борышын 
өтеді
. 1941
–1945 жж. Ұлы Отан соғысына бастан
-
аяқ қатысып, Оңтүстік, Батыс және Каре-
лия майдандарында бронепоездардың 7 бөлек дивизионында бронеалаң командирі бол-
ды. Майданнан оралған соң 1946–1947 жж. Ташкент өнеркәсіп училищесінде оқытушы, ди
-
ректордың  орынбасары  болып  жұмыс  істеді.  1947–1949  жж.  –
 
Өзбекстан
 
КП  ОК  жанын
-
дағы екі жылдық партия мектебінің тыңдаушысы болды, Низами атындағы Ташкент мем
-
лекеттік педагогикалық институтын экстерн бітірген соң 1949–1960 жж. Өзбекстан КП ОК 
партия, кәсіподақ және комсомол органдары бөлімі меңгерушісінің орынбасары қызметіне 
кірісті. Б.А. Төлепбаевты 1960 ж. Мәскеу қ. шақырып, ол 1973 ж. дейін КОКП ОК партия
-
лық ұйымдастыру бөлімінің нұсқаушысы қызметін абыроймен атқарды. Ол 1969–1972 жж. 
–
 
КОКП ОК жанындағы Қоғамдық ғылымдар академиясының аға оқытушысы ретінде пар
-
тиялық  жұмысты  ғылыми  қызметпен  тығыз  ұштастырды.  Бәйдібек  Ахметұлы  қызмет  ба-
бымен елге оралып, 1974–1976 жж. –
 
Алматы облыстық партия комитетінің хатшысы қыз
-
метіне  тағайындалды.  Ол  1976  ж.  бастап  ғылыми  жұмысқа
 
кірісті,  1984  ж.  дейін  –
 
Қазақстан
 
ҒА
 
вице
-
президенті лауазымында қазақ кеңестік ғылымының қара шаңырағын
-
да еңбек етті. Сонымен қатар ғалым
-
академик 1977–1991 жж. ҚазКСР
-
і «Білім» қоғамының 
төрағасы  ретінде  қоғамдық  жұмыспен  қызу  айналысты.  Бұдан  кейінгі  қызметі  төмендегі 
бағытта  өрбіді:  1978–1986  жж.  –
 
Қазақстан
 
ҒА
 
Тарих,  археология  және  этнография  инс
-
титутының бөлім меңгерушісі; 1985–1991 жж. –
 
КОКП ОК жанындағы Марксизм
-
ленинизм 
институтының филиалы –
 
Қазақстан
 
КП ОК жанындағы Партия тарихы институтының ди-
ректоры; 1991–1994 жж. –
 
Қазақстан
 
ҒА
 
төралқасының кеңесшісі; 1994 ж. бастап өмірінің 
соңына дейін ҚР БҒМ Ш. Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының бас 
ғылыми
 
қызметкері
 
міндеттерін атқарды.
 
Б.А.  Төлепбаев  тарих  ғылымдарының  докторы,  профессор,  Қазақстан  ҒА  академигі 
(1975),  КСРО  ҒА  мүше
-
корреспонденті  (1983),  Ресей  ҒА  академигі  ретінде  Қазақстанның 
ғылыми
 
ортасында абыройлы тұлғалардың бірі.
 
Сонымен  қатар  ғалым
-
академик  1971  ж.  Чехословакияда  семинарда  дәріс  оқыды, 
1974  ж.  партия  делегациясының  құрамында  Египетте  болды,  1980  ж.  Румынияда  өткен 
Тарихшылардың  XV  дүниежүзілік  конгресіне  делегат  ретінде  қатысты,  1981  ж.  ғылыми 
қызметкерлердің
 
делегациясын  Жапонияға  басқарып  барды,  1985  ж.  ГФР
-
де  өткен 
Тарихшылардың  XVІ  дүниежүзілік  конгресінің  делегаты,  1986  ж.  Швецияда  Бүкілодақтық 
«Білім» қоғамының делегациясының құрамында іссапарда болды.
 

жүктеу/скачать 6,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: