02 басылым / издание 02

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.32 
из 320 
 
Осындай мектептер, мысалға алатын болсақ, көшбасшылар Harvard Business School, 
Kellogg  School  of  Management,  Stanford  University,  Richard  Ivey  School  of  Business  және 
АҚШ  пен  Канаданың  қалған  бизнес-мектептері,  таңдаулы  брендтер  жасай  отырып, 
өздерінің  брендтерін  басқа  мектептің  брендтерімен  салыстыруға  қызығушылық 
танытпайды,  сондықтан  олар  өздерінің  оқытушылар  құрамына  сенім  артады.  Мұндай 
жүйенің  кемшілігі  –  оның  икемсіздігінде.  Егер  басқа  мектептен  үздік  оқытушы  курсына 
шақыруға теориялық мүмкіндік болса, онда бұл мүмкіндік ешқашан пайдаланылмайды. 
Сонымен, АҚШ-та бизнес-білімнің тарихи шоғырлануы және қарқынды дамығанына 
қарамастан, қазір біз бизнес-білімнің провайдерлері аралығындағы жаһандық бәсекелестік 
дәуіріне қадам басқалы отырмыз. Жыл сайынғы бизнес-мектептердің Financial Times ТОП-
100  рейтингі  бойынша  американдық  емес  бизнес-мектептердің  саны  өсуде.Яғни,  соңғы 
рейтингте 44 американдық емес бизнес-мектептер, оның ішінде  27 еуропалық, 8 канадалық, 
4 азиаттық, 2 австралиялық және 3 латиноамерикалық және солтүстік африкалық мектептер 
бар. 1992 жылдары, сол кездегі рейтинг бойынша, американдық емес мектептер небәрі 31 
болған. 
 
9 географиялық аймақтағы 3 үздік бизнес-мектептер 2014 жылдың нәтижесіне сәйкес,   
Eduniversal  рейтинг  компаниясының  бизнес-мектептерінің  декандары  2014  жылдың  22 
қазанында Ыстамбұлда (Түркия) болды. 
 
o
 
Африка 
1.University of Cape Town - UCT Graduate School of Business - South Africa 
2.University of Stellenbosch - Business School - South Africa 
3.The American University in Cairo - School of Business - Egypt 
o
 
Орталық Азия 
1.Indian Institute of Management Bangalore (IIM-B) - India 
2.Indian Institute of Management Ahmedabad (IIM-A) - India 
3.Indian 
Institute 
of 
Management 
Calcutta (IIM-C) - India 
o
 
Шығыс Еуропа 
1.St. Petersburg University - Graduate School of Management - Russia 
2.University of Economics, Prague VSE - Czech Republic 
3.University of Ljubljana - Faculty of Economics - Slovenia 
o
 
Еуразия және Таяу Шығыс 
1.Koç University - Graduate School of Business - Turkey 
2.Tel Aviv University's Faculty of Management - The Leon Recanati Graduate 
School of Business Administration - Israel 
3.Istanbul University - Faculty of Business Management - Turkey 
o
 
Оңтүстік-Шығыс Азия мен Қытай 
1.National University of Singapore - NUS Business School - Singapore 
2.Hong Kong University of Science and Technology - HKUST Business school 
- Hong Kong S.A.R., China 
3.CEIBS - China Europe International Business school - China 
o
 
 Латын Америкасы 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.33 
из 320 
 
 
1.EGADE Business School - Tecnologico de Monterrey - Mexico 
2.FGV - EAESP SÃO Paule Business Administration School - Brazil 
3.IAE Business School - Universidad Austral - Argentina 
o
 
Солтүстік Америка 
1.Harvard Business School - USA 
2.McGill University - Desautels Faculty of Management - Canada 
3.Yale School of Management - USA 
3.Stanford University Graduate School of Business - USA 
o
 
Океания 
1.The University of Melbourne - Melbourne Business School - Australia 
2.Monash University - Faculty of Business and Economics - Australia 
3.The University of Sydney - Business School - Australia 
o
 
Батыс Еуропа 
1.Copenhagen Business School – CBS - Denmark 
2.London Business School - United Kingdom 
3.INSEAD - France 
 
3 қосымшада Times Higher Education World University Rankings 2014-2015 болжамы 
бойынша университеттер рейтингі берілген. Берілген тізімге үздік әлемдік университеттер 
кірді. Бұл рейтинг студенттер, ғалымдар, жоғары оқу мекемелерінің басшылары, өндірістік 
және үкіметтік құрылымдар өкілдері сенім білдіретін барынша кешенді және теңдестірмелі 
салыстыруды  қамтамасыз  етуге  тиімділіктің  13  мұқият  іріктелген  көрсеткішін 
пайдаланылады. 
3 
қосымшада 
бұл 
университеттер 
тұрған 
елдеріне 
қарай 
топтастырылған.Толық әдістеме 
www.timeshighereducation.co.uk
. сайтында келтірілген. 
5.8 Еуразиялық экономикалық одағында бизнес білім беруді дамыту тенденциялары 
(оның ішінде, Қазақстан Республикасында) 
1)
 
Нарықтың негізгі қажеттілігіне бизнес-білім беру бағдарламалары мазмұнының 
сәйкессіздігі 
2)
 
Отандық бизнес-мектептерді мемлекеттік қолдау және қорғау деңгейінің 
төмендігі 
3)
 
Жоғары оқу орнынан кейінгі білімді регламенттеуші нормативті құжаттардағы 
келіссіздік 
4)
 
Бизнес-мектептердің академиялық автономдығының болмауы, оқыту 
бағдарламаларының артық стандартталуы 
5)
 
Білім алуға жеке тұлғаларға несиелеу деңгейінің төмендігі 
6)
 
Компаниялар мен жеке тұлғалардың бизнес-білімнің маңыздылығын 
мойындауға дайын еместігі 
5.8.1 Ресейдің бизнес-білім беру нарығы 
Ресейлік  бизнес-білім  нарығына  25  жылдан  аса  қойған  жоқ,  демек,  ол  енгізу 
сатысында,  бірақ  та  енгізу  ойдағыдай  өтті  және  алда  –  қарқынды  өсу.  Ресейдің  бизнес-
білімінің заманауи нарығы бар-жоғы 90 бизнес-мектепке берілген, оның жартысы Мәскеуде 
(56), 12 — Санкт-Петербургте, қалғаны аймақтарда (8), сонымен бірге олардың жартысы — 
мәскеулік және питерлік бизнес-мектептердің филиалдары. РАБО мәліметі бойынша, МВА 
дипломы бар тыңдаушылардың жыл сайынғы шығарылымы 10 000-нан астам адам. МВА 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.34 
из 320 
 
бағдарламалары  бойынша  Петербургте  бар-жоғы  1000  тыңдаушыдай  жыл  сайын  болса, 
алайда, Мәскеуде — 8000. Осындай жолмен, бизнес-білімнің ресейлік нарығы әлдене түсіп, 
таяу  арада  өз  бәсекелестерін  күтуіне  болады.  Қазірдің  өзінде  сұраныстың  өзгеруіне 
негізделген  өзгерістер  болуы  мүмкін.  Бизнес-білімге  сұраныстың  дамуындағы  жаңа 
тенденцияларды В.А. Мау төмендегідей ажыратады:  
–  үздіксіз  білім  жаңа  білім  мен  құзіреттілікті  формалдық  диплом  немесе  дәрежемен 
салыстырады; 
—  ұзақтығы  жағынан  барынша  қысқа  және  уақыт  жағынан  бір  жерге  топтастырылған 
бағдарламаға сұраныс өседі. МВА-дің классикалық бағдарламасы қабылданған 2 жылдың 
орнына 1 жылға дейін қысқарады; 
— оқыту нысанының маңыздылығы артты. «Өндірістен қол үзбей» оқыту формасы барған 
сайын танымал бола бастауда (кешкі» немесе модульдік (2 апталық сессия тоқсанына бір 
рет); 
—  тыңдаушылар  сегментациясының  рөлі  өсті.  МВА  бағдарламаларындағы  топ-
менеджерлерге арналған «Executive MBA» бағдарламасы бөлініп шықты. 
—  МВА  бағдарламаларының  функционалды  мамандануының  пайда  болуы  —  МВА-
маркетинг, МВА-қаржы және т.б.; 
— шетелдік студенттердің осы бағдарламалармен өсуін білдіретін МВА бағдарламалары 
интернационализациясының өсуі. 
Мұның  бәрі  оқу  бағдарламаларына  және  Ресейдегі  МВА  бағдарламаларын  жүзеге  
асырудағы ұйымдастыру формаларына жаңа талаптар қояды. 
 
5.8.2 Беларусь Республикасындағы бизнес-білім беру 
Беларусь  Республикасындағы  бизнес-білім  беруді  дамыту  мен  сапасын  арттыру 
айрықша  маңызды  болып  табылады,  өйткені  белоруссиялық  басқарушылар  мен 
кәсіпкерлердің  мансаптық  ілгерілеудің  бастапқы  алаңы  болып  табылатын  техникалық 
білімі  бар.  Беларусь  Республикасындағы  бизнес-білім  беру,  негізінен  төмендегідей 
бағыттар бойынша жүреді: 
- екінші жоғары (экономикалық) білім алу; 
- MBA бағдарламасы бойынша оқу (Master of Business Administration); 
- қайта дайындау және біліктілікті арттыру. 
Белоруссиядағы басқарушы кадрлардың экономикалық білім жүйесі ХХ ғасырдың 
90-ыншы жылдардың ортасынан өзінің дамуын бастады. Осы процесс көздерінде 3 бизнес-
мектеп  тұрды:  Басқару  және  бизнес  Жоғары  мектебі  БМЭУ(1996  жылы  магистрлердің 
бірінші  шығарылымы  болды  және  ұлттық  үлгідегі  №1  диплом  экономикалық  ғылым 
магистріне  берілді),    Бизнес  және  менеджмент  технологиясы  институты  БМУ  (мұнда 
бірінші рет орыс және ағылшын тілді МВА бағдарламалары ұйымдастырылды, мемлекеттік 
үлгідегі  тиісті  диплом  берілуімен),  Жекешелендіру  және  менеджмент  институты  (мұнда 
алғаш  рет  магистрлерді  қашықтықтан  оқытудың  толық  форматты  жүйесі  байқаудан 
өткізілді).  Заманауи  бизнес-білімді  дамытудың  кейбір  әрекеттері  жасалды  және  Янка 
Купала  атындағы  Гродненск  мемлекеттік  университеті  де,  алайда  2007  жылы  МВА 
магистрлік дайындығы бойынша мамандар дайындауға көшті.  
Айта  кету  керек,  Белоруссияда  бизнес-білім  алудың  барынша  таралған  бағыты 
екінші  жоғары  (экономикалық)  білім  алу,  мүмкін,  белоруссиялық  дәстүрлердің  күшіне 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.35 
из 320 
 
бағытталған.  Тек,  2009  жылдың  аяғында  белоруссия  жағымен  ақпараттық-ұйымдастыру 
материалдар пакеті және елдің Болон процесіне кіруіне өтінім беріліп және жоғары білім 
берудің  Еропалық  кеңістігіне  институционалды  ресімделуді  2010  жылы  алды.  Ең  көп 
танымалдықты екінші жоғары экономикалық білімді 2800-ден астам адам алатын Басқару 
және бизнес Жоғары мектебі БМЭУ алды. 
Белоруссияның бизнес-біліміне айтарлықтай үлесті 1996 жылы құрылған «Бизнес және 
менеджмент технологиялары институты» қосуда. 1999 жылдан бастап БМТИ БМУ-да екі 
жылдық  – бизнесті басқару саласының жоғары білікті мамандарын дайындау үшін МВА 
бағдарламасы ашылды. БМТИ БМУбастамасы бойынша «Бизнес әкімшілдік» мамандығы 
ашылды және Институт, басқа ЖОО қатар, осы мамандық бойынша жоғары білім берудің 
алғашқы  қадамындағы  мамандар  дайындауды  бастады.  2010  жылдың  қыркүйегінде 
Институт базасында МВА ағылшын тілді магистрлік бағдарламасы бойынша Белоруссияда 
алғашқы жобаны бастады. Ағылшын тілді МВА бағдарламасының халықаралық CEEMAN 
және  АМВА  аккредитациясы  бар.  Белоруссияның  мемлекеттік  экономикалық 
университетіндеашылуы бойынша жұмыстар жүруде, ал дұрысын айтқанда халықаралық 
стандартқа  тиісті  МВА  бағдарламасы    қайта  қалпына  келтіріледі.  Осыған  байланысты, 
Беларусь  Республикасындағы  бизнес-білім  қалыптасу  кезеңінде  тұр.Сөз  жоқ,  бизнес-
білімге  сұраныс  өсетін  болады,  алайда  бизнес-білімнің  дамуына  төмендегідей  бірқатар 
факторлар кедергі келтіруде: 
• Институционалдық белгісіздік. МВА бағдарламаларының ұлттық аналогтарын толық 
көлемде бастауға мүмкіндік беретін кәсіби магистратураға тұспалданған мәртебесі тек 
2010 жылы заңды айқындалған. 
•  Шетелдік  жетекші  бизнес-мектептермен  бірлескен  толық  форматты  білім  беру 
жобаларыныңжоқтығы.  Нәтижесінде  барлық  білім  беру  бағдарламалары  ерекше  ішкі 
нарыққа тұспалданған және әзірге формальді халықаралық мойындауы болған жоқ. 
• Бизнес-білім беру саласындағы магистрлік дайындықтың ұлттық форматтары жалпы 
сипаттағы және білім беру қызметінің осы сегментінің ерекшелігін ескере бермейтін, 
көбінесе,  басқарушы  еңбектің  нарықтағы  заманауи  талаптарымен  тікелей  қарама-
қайшы  келетін  Білім  беру  Министрлігінің  көптеген  ережелері  мен  нұсқауларымен 
басқарылады.  Қалыптасқан  білім  беру  регламенттері  аясында,  мысалы,  оқу  процесін 
ұйымдастырудың  кредиттік-модульдік  жүйесіне  өту,  қашықтықтан  білім  беру 
технологиясын толық форматта пайдалану тіпті мүмкін емес. 
•  Тыңдаушылардың  конкурстық  іріктелуінің  жоқтығы:  белоруссиялық  бизнес-
мектептер оқуға ақысын төлегендердің бәрін қабылдай береді. 
• Білім беру жобаларына тиімді инвестициялаудың орнықты жүйесінің болмауы. 
 
5.9 Қазақстандағы бизнес білім беру нарығының орта мерзімді және ұзақ мерзімді 
жоспарлауындағы өсу динамикасы 
ТМД-ның басқа елдері сияқты Қазақстандағы бизнес білім беру жаңа бағыт сияқты 
ХХ ғасырдың 80 –жылдарының аяғында- 90 жылдардың басында басталды. Жалпы кәсіби 
экономикалық  білімнен  бизнес  білім  сегментін  бөліп  алу  мемлекеттік  суверенитет  пен 
экономикалық  дербестік  алумен,  экономикалық  қатынастардың  жаңа  түріне  өтуімен, 
кәсіпкерлік  пен  жеке  меншік  институтының  дамуымен  байланысты  құрылымдық 
өзгерістермен  және  әлеуметтік-экономикалық  қайта  құруларға  негізделген.  Жоспарлы-
шаруашылықтан  нарықтық  экономикаға  өту  жағдайында  елдің  алдында  нарықтық 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.36 
из 320 
 
қатынастар,  менеджмент  пен  маркетинг,  бизнес  пен  кәсіпкерлік,  бухгалтерлік  есеп  пен 
аудит,  қаржылық-кредиттік  механизм,  халықаралық  экономикалық  қатынастар  және  т.б. 
саласының білімін меңгерген мамандар дайындау қажеттілігі тұр. Тап осы жылдары елде 
менеджмент  пен  бизнес  әкімшілдік  саласының  алғашқы  бағдарламалары,  бірінші  бизнес 
мектептер ашылды (АлММ, соңында ХБА болып қайта құрылды, ҚМЭБИ). 
Бүгінде,  Қазақстандағы  бизнес-білім  беру  жүйесі  (1)  бизнес  мектеп,  (2)  тренингтік 
және  консалтингтік  компания,  (3)  компаниялар  жанындағы  оқу  орталықтары  мен 
корпоративтік университеттер, сондай-ақ (4) Қазақстандағы шетелдік бизнес мектептер мен 
тренингтік компаниялар сияқты субъектілерге берілген. 
Барынша  танымал  қазақстандық  бизнес  мектептер  қатарына  Алматы  Менеджмент 
Университетін  (бұрынғы  ХБА),  ҚМЭБИ,  Халықаралық  Бизнес  Университетін  (UIB), 
Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ Халықаралық Бизнес Мектебін жатқызуға болады. 2012 жылы 
Астана  қаласында  Бизнестің  Жоғарғы  Мектебі  Назарбаев  Университеті  ашылды,  ол 
халықаралық  стандарттарға  сай  халықаралық  деңгейдегі  Бизнес  Мектеп  болып 
қалыптасты.Осы  аталған  бизнес-мектептермен  жүзеге  асырылатын  барынша  танымал 
бағдарламалардың  арасында  Іскери  Әкімшілдік  Магистрі  (МВА),  Іскери  Әкімшілдік 
Докторы  (DBA),  сондай-ақ  басшыларды  кәсіби  дамыту  сияқты  бағдарламалар  бар.Екі 
дипломды халықаралық бағдарламалар, мысалы бірлескен бағдарламалар НЕС (Франция), 
MSM (Нидерландия), РХШжМСА (Ресей), Алматы Менеджмент Университетінде жүзеге 
асырылатын  халықаралық  екі  дипломды  бағдарламалар  IBS  Еуропалық  Университетпен 
(Швейцария),  МИРБИС  Институымен,  РФ-ның  Қаржы  Академиясымен,  Т.Рысқұлов 
атындағы  ҰЭУ  бағдарламалары  үлкен  танымалдыққа  ие.  Танымал  бағыттар 
(мамандандырулар)  қатарында  –  Стратегиялық  Менеджмент,  Қаржылық  Менеджмент, 
Адами дамуды басқару, Стратегиялық Маркетинг және басқалары бар. 
Жаһандық  бәсекеге  қабілеттілік  2013-2014  ӘЭФ  есебіне  сәйкес,  «бизнес  мектептер 
сапасы» санаты бойынша (quality of management schools), Қазақстан 148-дің ішінен 96-шы 
орынға ие болып отыр (өткен жылы бұл көрсеткіш 144-тің ішінен 103-ке теңескен болатын. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет5. «Бизнес-мектептер сапасы» көрсеткіші бойынша ел рейтингісіндегі 
Қазақстанның алатын орны 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.37 
из 320 
 
 
Дереккөздері:  ӘЭФ  мәліметі,  Жаһандық  бәсекеге  қабілеттілік  2008-2013жж.  бойынша 
есептер 
ЖОО/бизнес  мектептермен  қатар,  бизнес-білім  нарығы  қысқа  мерзімді 
бағдарламаларды, консалтинг жобаларын, бизнес курстарын, семинарлар мен тренингтерді 
жүзеге  асырушы  тренингтік  және  консалтингтік  компанияларға  да  берілген.  Кәсіби 
кадрларды оқыту мен дайындауда «Даму» кәсіпкерлікті дамыту Қоры үлкен рөл атқарады. 
Қазақстанның бизнес-білім нарығында отандық ЖОО-лар мен тренингтік компаниялардан 
басқа, қысқа мерзімді бизнес курстар мен семинарларды жүзеге асырушы шетелдік бизнес 
мектептер  мен  компаниялардың  өкілдіктері  де  қатысуда.  Қазақстанда  жыл  сайын  МВА 
халықаралық  көрмелері  өткізіледі  (QS  World  MBA  Tour,  Access  MBA  және  басқалары), 
қатысушылары отандық бизнес ЖОО-ларға кәдімгідей бәсекелестік туғызады. 
Кеңестік  дәуірдегі  басқа  елдермен  салыстырғанда,  2013  жылы  Қазақстан  осы 
категория бойынша  Ресейді (113), Украинаны (115), Арменияны (120), Молдавияны (133), 
Әзірбайжан (134), Қырғызстанды (139) басып озды, алдына Балтика елдерін ғана шығарды. 
Кеңестік  дәуірдегі  елдер  бизнес-мектептерінің  батыстан  артта  қалуы  ТМД  елдері  үшін 
бизнес-білім беру жоғары және жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесіндегі жаңа 
бағыт болып табылады. Батыстық бизнес мектептердің 130-жылдық тарихы болатын болса, 
қазақстандық бизнес білім нарығына небәрі 25 жыл. 
Қазақстанның  бизнес-білімінің  дамуына  халықаралық  ұйымдар  айтарлықтай  үлес 
қосуда.  Жүздеген  кәсіпкерлер,  қазақстандық  компаниялардың  жоғарғы  және  орта 
буындарының жетекшілері оқытылды және халықаралық ұйымдардың гранттары бойынша 
шетелдегі жетекші компанияларда машықтанудан өтті. Кәсіпкерлік кадрлардың дамуына 
айтарлықтай үлесті адами ресурсты дамытудың Қазақстандық-Жапондық Орталық қосуда, 
оның басты бағыттарының бірі компания менеджерлері мен мамандарын оқытуға арналған 
бизнес-курстарды жүзеге асыру болып табылады. Осындай жолмен, бизнес-білім нарығы 
қалыптасты және қазіргі уақытта өзінің қалыптасу және даму сатысында тұр. 
Бизнес білім жүйесін дамыту кәсіпкерлік және басқарушылық кадрларды оқыту мен 
кәсіби  дамытуға  сұраныстың  өсуіне  негізделген.  «Қазақстан-2050»  Стратегиясында, 
кәсіпкерлік «жаңа экономикалық курстың қозғаушы күш» болып мойындалған. Қазақстан 
Үкіметі шағын және орта бизнестің дамуына ерекше мән береді. Қазақстан Президентінің 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.38 
из 320 
 
Халыққа  Жолдауында  (2014),  шағын  және  орта  бизнесті  дамыту  «Қазақстанның  ХХІ 
ғасырдағы индустриалды және әлеуметтік жаңашылдандыру құралы»  ретінде белгіленді. 
Осы міндеттерді орындау үшін кәсіби оқыған кәсіпкерлік саласының мамандары керек. 
Өкінішке орай, бүгінгі күнде кәсіпкерлік және басқару кадрларының елдегі дамуы мен 
дайындығы  жеткіліксіз  болып  отыр.  Қазақстанда  бизнес  жүргізудің  заманауи  шарты 
басқарушы  кадрларға  жаңа  талаптар  қояды.  Қазіргі  заман  басшыларынан  стратегиялық 
тұрғыдан ойлай білу және тез өзгермелі жағдайларда стандартты емес шешімдер қабылдай 
білу  талап  етіледі.  Бизнесті  шебер  көшбасшылық  және  коммуникативтік  дағдылармен 
басқара білу – компания басшылары қызметінің негізгі факторы болуда. Мұндай табысты 
басшы  болу  үшін,  базалық  университеттік  білім  мен  басқарудың  практикалық 
тәжірибесінің  болуы  жеткіліксіз.  Бизнесті  басқарудың  заманауи  технологияларын  білу, 
дамудың мүмкін сценарийін моделдеу қабілеті мен бизнесті тиімді басқару бойынша жаңа 
идеялар шығару қажет. Басқаша сөзбен айтқанда, қазіргі басшыға басқарушы бизнес білім 
қажет. 
ҚР бизнес-білімінің ұзақ мерзімді трендттері 
1. Бизнес-білімнің әлемдік жүйесіне кірігуді күшейту.  
2.  Бизнес-бағдарламалардың  мемлекеттік  реттелуін  күшейту  (қысқа  мерзімді 
перспективадағы).  
3. Күшті бәсекелестік (ұлттық және халықаралық деңгейде).  
4. Оқытушылар құрамын сапалы дамыту. 
6. Бағдарламаларға сұранысты өзгерту (мамандандыру жағына).  
7. Бизнес-бағдарламалар бітірушілеріне сұранысты өзгерту. 
Бизнес-білімнің дамуын тежейтін проблемалар 
Бизнес-білім  саласының  негізгі  проблемаларына  төмендегілерді  жатқызуға 
болады: 

 
оқудың  практикадан  ажырауы;  бизнес-білім  бағдарламалары  мазмұнының 
нарықтың өзекті қажеттіліктеріне сәйкес келмеуі; 

 
жаңа  мамандыққа,  жаңа  құзіретке  болжам  механизмдерінің  және  еңбек  нарығына 
болашақ сұраныстың болмауы; 

 
жоғары  және  жоғарғы  оқу  орнынан  кейінгі  білім  кәсіби  стандарттарының  ұлттық 
біліктілік рамкаларының болмауы; 

 
білім  беру  мен  бизнестің  өзара  әрекеттестігін  мемлекеттік  қолдау  деңгейінің 
төмендігі; 

 
бизнес-білім беруді қаржыландыру механизмдерінің болмауы; 

 
көптеген  білім  беру  мекемелерінің  заманауи  еңбек  нарығына  маңызды, 
бітірушілердің жаңа құзіретін қалыптастыруға дайын емесігі; 
Жоғарыда  белгіленген  проблемалар  бизнес-білім  беру  саласындағы  заңның 
жетілмегендігінің салдары болып табылады. Ұзақ уақыт бойы Қазақстандағы MBA және 
DBA  бағдарламаларының  ресми  мәртебесі  болған  жоқ  (сараптау  тәртібімен  жүзеге 
асырылды). МВА-дің мемлекеттік стандарттары 2006 жылы пайда болды. 2011 жылы ҚР 
Білім  және  ғылым  министрлігімен  екі  бағыт  бойынша  магистратураның  жаңа  стандарты 
дайындалды: ғылыми-педагогикалық және бейіндік; соңғысына МВА кіреді. Бір жағынан, 
Болон  декларациясының  талаптары  (оқудың  екі  деңгейлі  жүйесі)  тұрғысынан,  МВА-дің 
бейіндік  магистратура  бағдарламаларына  қосылуының  қисыны  бар.  Екінші  жағынан, 
әртүрлі  мақсатты  аудиторияларды,  бағдарламалардың  мақсаты  мен  міндетін  қаперге  ала 

 
С-03.1.1-05-2016 
Алматы Менеджмент 
Университетінің 2015-2020 
жылдарға арнаған даму 
стратегиясы / Стратегия 
развития 
Алматы Менеджмент 
Университета 
на 2015-2020 годы
 
Күні/Дата 
22.02.2016ж./г. 
Басылым/Издание 
02 
Беті:стр.39 
из 320 
 
отырып,  бейіндік  магистратура  мен  МВА  бағдарламасы  –  екі  түрлі  білім  беру  деңгейі 
екендігі  анық  болып  отыр.  МВА  бағдарламасы  практикалық  тәжірибесі  бар  топ-
менеджерлер  мен  кәсіпкерлерге  арналған  (тәртібімен,  кемінде  екі  жыл),  бейіндік 
магистратура бакалавриат бағдарламасымен оқып шыққан, мамандығы бойынша білімі мен 
дағдысын  тереңдете  түскісі  келген  бакалавриат  бағдарламасының  бітірушілеріне 
тұспалданған. Сонысына қарап, оқуға түсуге бірыңғай талаптар қою (МВА- кемінде 2 жыл 
жұмыс тәжірибесінің болуы міндетті) және оқытудың бірыңғай форматын тағайындау заңға 
сәйкес емес (МВА тыңдаушылары, өздеріне оқудың күндізгі түріне мүмкіндігі жоқ жоғарғы 
және орта буын компаниялардың басшылары).  
DBA  бағдарламасы  (бизнес  әкімшілдік  докторы)  бойынша  да  –  ұқсас  жағдай.  DBA 
докторлық бағдарламасының талаптарын  PhD-ға теңестіретін болсақ, докторантура МБСТ 
(ГОСО)  шын  мәнісінде  екі  дәрежені  араластырып  тұр:  «доктор  бизнес  -  адми-
нистрирования» (DBA) және «доктор философии» (PhD). DBA бағдарламасының ғылыми-
педагогикалық  кадрларды  емес,  керісінше,  бизнес  үшін  (экономиканың  жеке  секторын) 
жоғары  біліктіліктің  басқарушы  кадрларын  дайындауға  бағытталған  дейтіндей  ашық 
түсінік  жоқ.  Әрі  PhD  –зерттеу  компоненті  басым,  ғылыми  дәреже,  DBA  –практикалық 
(қолданбалы)  бағыты  бар  жоғары  кәсіби  дәреже.  Батыс  елдерінің  тәжірибесі  көрсетіп 
отырғанындай, PhD қатар (философия докторы), докторантураға ұқсас дәрежелер де бар: 
құқық докторы (DL), медицина докторы (DM), білім беру докторы (Ed.D.) және басқалары, 
еске сала кететін жағдай, сол немесе басқа дәреженің зерттеулік немесе кәсіптік докторатқа 
жатқызу елге, тіпті нақты  университетке қатысты. Яғни, АҚШ  және  Канадада медицина 
докторы дәрежесі кәсіптік, ал Ұлыбританияда және басқа еуропалық елдерде – зерттеулік 
болып  табылады.  Сонымен  бірге,  МВА-де,  докторантура  МБСТоқудың  күндізгі  түрін 
қарастырады,  DBA  бағдарламасының  тыңдаушылары  ретінде  (компания  топ-
менеджерлері)  өндірістен  қол  үзіп  оқи  алмайды.  Яғни  бұдан,  МВА-ді  бейіндік 
магистратурамен және DBA-дің PhD-мен салыстырудың заңға сәйкес еместігін көреміз. Бұл 
жағдай жоғарғы және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы заңның қайта 
қаралуын талап етеді. 
Көптеген қазақстандық бизнес-мектептердің МВА бағдарламасына лицензиялары 

жүктеу/скачать 6,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: