жоқ. Тек ҚМЭБИ, Alma University (бұрынғы ХБА), Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ
жанындағы Халықаралық бизнес-мектебі, UIB, Nazarbayev University, ҚБТУ, Қ.И.Сәтбаев
атындағы ҚазҰТУ сияқты бизнес-мектептер МВА-ді заңды негізде оқытуда.
Бірқатар мектептер МВА бағдарламасын тіпті білім беру қызметіне еш лицензиясыз
жүзеге асыруда: бұл – METROPOLITAN BUSINESS SCHOOL; SBS Astana; Жоғары Бизнес
мектебі «ЕврАзия»; ААҚО академиясы (Алматы қаласының аймақтық қаржылық
орталығы); ЖШС «Nurikon»; ЖШС «Nurikon кәсіби дайындау орталығы»; ЖШС
«International Business Academy». Басқалар,іштеріндегі «Тұран» университеті, Caspi
Business School, КУСК («Самұрық-Қазына» корпоративтік университеті) білім беру
қызметін жүргізуге лицензиялары бар, бірақ «Іскери әкімшілдік» лицензиясы жоқ, демек,
МВА бағдарламаларын ұсына алмайды.
Жоғарыда аталған проблемалардан басқа, MBA мен DBA бағдарламаларының заңды
ресімделуімен байланысты, бизнес мектептердің бизнестен қол үзуі сияқты маңызды
кемшіліктерді де айта кету керек. Бизнес мектептердің экономика мен бизнес
құрылымдардың нақты секторымен арасында бар байланыстар фрагментарлық сипатқа ие,
бірлескен жұмысында жүйелілік жоқ, ол білім алушылардың дайындық деңгейімен және
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.40
из 320
еңбек нарығының талаптарының арасының бөлінуіне әкеп соғады. Жұмыс берушілердің
жүргізген сауалнамасының нәтижесі (Алматы қаласында орналасқан, 5 компанияның
басшылары) тұтастай алғанда, жұмыс берушілер қазіргі заманғы нарық талаптарына жауап
бере алатын мамандар дайындауға мүдделі университеттермен және бизнес мектептермен
арадағы тығыз ынтымақтастықтың маңыздылығы мен қажеттілігін мойындап келе
жатқанын көрсетті. ЖОО-мен жүйелі жұмыстың болмауының негізгі себептерінің арасында
респонденттердің көпшілігі басқа да себептермен қатар, материалдық та, материалдық емес
те мотивацияның жоқтығын көрсетті. Осыған байланысты, жұмыс берушілердің кәсіби
қауымдастығына, компанияларға, университеттерге, бизнес мектептерге барлық мүдделі
топтардың бірлескен ынтымақтастықпен тиісті мотивацияны қамтамасыз ету мақсатында
өзара қарым-қатынастар мен әлеуметтік серіктестік механизмдерін дайындау қажет.
Аймақтық дамуға қатысты, Қазақстанның аймақтары мен облыстарында жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру саласындағы ұсыныстар мен қызмет көрсетудің бірдей еместігін
айта кеткен жөн. Бизнес мектептер мен тренингтік/консалтингтік компаниялардың 80%-ы
Алматы мен Астана қалаларында шоғырланған. Бірнеше бизнес мектептердің өкілдіктері
(ХБА, КазЭУ, UIB) Атырау, Ақтөбе, Шымкент, Павлодар сияқты қалаларда, сондай-ақ
халыққа қысқа мерзімді курстар мен семинарларын ұсынатын тренингтік компаниялардың
филиалдары бар.
Қазақстандық бизнес-мектептердің маңызды проблемасы д айындалған оқытушы-
практиктер санының жеткіліксіздігі болып табылады. Экономикалық пәндер
оқытушыларының көпшілігінің өндірістегі практикалық жұмыс тәжірибесі жоқ, яғни,
проблеманы «іштей» білмейді, демек, тек теориясын ғана біледі. Практиктер, яғни
практикалық тәжірибесі бар мамандар, сабақ беру әдістемесін білмейді. Тыңдаушылар
тарапынан MSA және DBA бағдарламаларына қойылатын жоғары талаптарды ескере
отырып,көбінесе компанияның жоғарғы және орта буынын басқара отырып, бизнес
мектептер саны өкінішке орай, Қазақстанда жеткіліксіз, бизнес-тренерлерді тартуға
мәжбүр. Сондықтан, көбінесе түрлі бизнес мектептерден өздерінің курстарының авторы
болып табылатын бір ғана оқытушы-бизнес тренерлерді көруге болады.
Қазақстандық бизнес мектептердің тағы бір кемшілігі оқуға түсуге қойылатын
талаптың төмендігі (батыстық бизнес мектептер тәжірибеден өткізіп жүрген, мысалы,
GMAT сияқты, оқуға түсу емтихандарының болмауы). Нәтижесінде, бір аудиторияда МВА
бағдарламасын меңгеруге барлық қажетті базалық білімі мен дағдысы бар студенттермен
бірге, экономика мен басқарудың негіздерін білмейтін нашар студенттер отыруы мүмкін.
Демек, бизнес мектептер бизнес-білім беру бағдарламаларына түсуге және үміткерлерді
қабылдауға талапты күшейтуі тиіс.
Бизнес мектептердің оқу жоспарлары мен бағдарламаларының сапасы, оқыту
нәтижелері мен бітірушілердің басқарушылық құзіреті туралы мәселелерге жеке көңіл
бөлуді қажет етеді. Өкінішке орай, қазірге кезде soft skills дамуында елеулі олқылықтар
бар, яғни, тұлғалық құзіреттілік, коммуникативтік қабілет, көшбасшылық қасиет,
командада жұмыс істей білу сияқты мәселелер. Бизнес мектептердің басшылары тұлғалық
құзіреттілікті дамытуды күшейту үшін оқу жоспарлары мен курс силлабустарын қайта
қарап шыққанының зор мәні бар.
Жоғарыда аталған проблемалардан басқа, барынша жалпы әрі маңызды
проблемаларды (заңдарға және басқаларына қатысты) шешу және реттеу бойынша
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.41
из 320
жауапкершілікті өзіне алатын, мысалы Ресейдегі РАБО, Орталық және Шығыс Еуропадағы
– CEEMAN және т.б. сияқты кәсіби қауымдастықтың жоқтығын атап кеткен жөн.
Тағы бір айта кететін жағдай, ол Қазақстанда қандай да бір басқарушылық/бизнес
білім беру саласында байсалды зерттеудің жоқтығы болып отыр.
Шындығына келгенде, бизнес-білім беру саласындағы осы проблемалар бизнес
мектептердің дамуын тежейді және тұтастай алғанда, оқыту нәтижесі мен бизнес-білім
сапасына әсер етеді.
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.42
из 320
6. Алматы Менеджмент Университетінің білім беру нарығында өз орнын көрсетуі
6.1 PESTLE (Political, Economic, Social-culture and Technological, Legal and Environmental)
талдау
Кесте3. PESTLE талдау
Мүмкіндіктері
Қауіп-қатерлер
Сая
си
ЖОО-ның бейімделуі бойынша саясат.
Білім беру және бизнес білім
нарығындағы ойыншылар санын
азайту.
Еңбек нарығының сұраныстарына
аймақтық мамандандыру мен
бағдарлауды ескеріп университеттердің
қайта құрылуы (ҚР БҒМ Стратегиясы)
«Жаңа Жібек жолы» жобасы арқылы
республиканың логистикалық әлеуетін
дамыту (Батыс Еуропа – Батыс Қытай
транспорттық коридоры)
Еліміздің «Нұрлы Жол» жаңа
экономикалық саясатын жүзеге асыру
үшін көшбасшылардың жаңа буынын
дайындау
Жоғары білім беру сапасын
қамтамасыз етуде, тұтастай алғанда
жұмыс берушілердің, қоғамдық
ұйымдардың және қоғамның
қатыспауының сақталуы
Үкімет деңгейіндегі ұдайы кадрлық
өзгерістер
Көрші елдермен геосаяси даулар
Э
к
он
оми
к
алық
ЖІӨ және орта класс санының өсуі.
ЕАЭО-ға мүшелік. Азиялық-Тынық
мұхиттық аймақында іскери
белсенділікті ығыстыру
Бағдарлама МҮИИДБ ҚР 2015-2020
2017 ж. Универсиада өткізу, 2022 ж.
Алматы қаласында олимпиада
ойындарын өткізу.
Астана қаласында ЭКСПО-2017 өткізу
Алматы – ЕАЭО қаржылық орталығы
Экономикалық дағдарыстың басталуы
- 2014-2017 және ұлттық валютаның
2015 жылы құнсыздануы.
ЕАЭО-ға мүшелік
Елімізде және әлемдегі жооаралық
бәсекелестіктің күшеюі (Оңтүстік-
Шығыс Азия, Орталық және Шығыс
Еуропа
Қазақстан нарығына шетелдік, оның
ішінде ресейлік жоо-ның келуі
Әле
уме
ттік
Сапалы білім алу маңыздылығын
қоғаммен мойындау (халықтың жоғары
біліммен қамтылуы 30%-ды құрайды)
Елден сыртқы миграцияның өсуі
ҚР-дағы жоғары білім беру сапасына
сенімсіздік
«Y-буынынан» «Z-буынына» жаңа
талаптармен өту, оқыту әдісі мен «Z –
буыны» арасындағы мүмкін болатын
дау-дамай ретінде білім беру
сұраныстарымен
(3 Қосымшада берілген «Х, Y, Z-
буындар» мінездемелері)
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.43
из 320
Т
ехн
олог
.
Кәсіпкерлікке бағытталған оқу
бағдарламаларын, курстарын жасау
Экономика білімін күшейту
(инновациялық экономиканың)
Кейін қалу (фактілік ажырау) білім
беру (білім беру технологиялары)
экономика мен қоғамның
сұраныстарынан
Қ
ұқ
ықтық
«Қайырымдылық, демеушілік және
меценаттық қызметтер туралы» заң
жобасын қабылдау
ЖОО автономиясы
Қазақстанға оқыту мен оқу үшін
келетін шетелдік азаматтар бойынша
құқықтық кедергінің сақталуы
Мекемелерге арналған жоо
эндаумент-қорының нормативтік-
құқықтық базасының болмауы
Қ
ор
ш
ағ
ан
ор
та
Еліміздегі және Алматы қаласындағы
экологиялық хал-ахуалдың
нашарлауына мемлекет пен қоғамның
назарын арттыру
Экологиялық қауіпсіздік мәселелерінің
шешілуіне бағытталған
бағдарламалардың барлығы
Жаһандық және аймақтық деңгейде
экологиялық жағдайдың нашарлауы
6.2 SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) талдау
Кесте4. Alma University күшті және әлсіз жақтарын талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
1.
Орнықты атақ-абырой
2.
Нарықта 26 жыл, 1988 жыл
3.
Халықаралық
және
жаһандық
аккредитациясының барлығы
4.
Халықаралық
Eduniversal
рейтингіндегі
университет
позициясы
(топ-300
бизнес-
мектептер)
5.
3 өкілдігі бар (Астана, Атырау,
Шымкент қалаларында)
6.
5 Бағдарламасы бар (бакалавриат,
магистратура, MBA, докторантура
PhD және DBA) және 33 мамандық
7.
MBA
және
DBA
бағдарламаларының саны бойынша
Қазақстанда көшбасшы
8.
Бакалавриат
бағдарламаларында
студенттер санының тұрақты өсуі
9.
Білім алушылардың жалпы санына
магистранттардың
жоғары
сыбағалы үлесі - 1:4
1.
Қазақ және ағылшын бөлімдеріндегі
студенттер үлесінің төмендігі (10% және
10%)
2.
Студенттерді оқытуда қазіргі заманғы
технологиялар мен әдістерді жеткіліксіз
пайдалану
(digitallearning,
experientiallearning,
blendedlearning,
servicelearning, businesscasesжәне т.б.)
3.
Ағылшын
тіліндегі
кітап
санының
жеткіліксіздігі
4.
Студенттердің
кәсіби
дағдыларын
қалыптастыру деңгейінің жеткіліксіздігі
5.
Мамандығы бойынша жұмысқа орналасу
деңгейінің төмендігі
6.
Оқу процесін автоматизациялау деңгейінің
жеткіліксіздігі
7.
Штаттағы
ПОҚ
нәтижесіне
дәлелді
санының жеткіліксіздігі, шетелдік дипломы
бар қазақстандық оқытушылар үлесінің
төмендігі, PhD
8.
Шетелдік оқытушылар үлесінің төмендігі
9.
Кадрлар тұрақсыздығының жоғарылығы
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.44
из 320
10.
Бастапқы
академиялық
ұтқырлықтың өсуі
11.
Бакалавриат
бағдарламалары
бойынша бітірушілердің жұмысқа
орналасу деңгейі – 88%
12.
Студенттердің дайындық деңгейін
бағалау бойынша академиялық
өлшемдерінің барлығы (үдемелі
аудармалыGPA)
13.
Университеттің
белсенді
маркетингтік саясаты
14.
Корпоративтік басқару
15.
ЖОО басқару жүйесіндегі басқа
жоо-ларға арналған бенчмарк
10.
Студенттер мен шетелдік студенттердің
кіруші академиялық ұтқырлық деңгейінің
төмендігі
11.
Студенттерге
арналған
жатақхананың
жоқтығы
12.
Бакалавриат
пен
магистратураның
стратегиялық
серіктестері
санының
жеткіліксіздігі
13.
Тапсырыс
беруші-компаниялармен
стратегиялық қарым-қатынастың дамымауы
(стипендиялар, гранттар)
14.
Бітірушілер қауымдастығының белсенді
болмауы
15.
Фандрайзинг
деңгейінің
төмендігі,
эндаумент-қорының болмауы
Кесте5. Alma University мүмкіндіктері мен қауіп-қатерін талдау
Мүмкіндіктері
Қауіп-қатерлер
1.
Қазақстандық бизнес-білім
алуға
тілек
білдірген
этникалық
қазақтар
санының көптігі
2.
Жаңа
нарыққа
шығу
(Қытай, Моңғолия)
3.
ҚР-да кәсіпкерлік білім
беру әдістемесінің жоқтығы
1.
Клиенттер мен шарттар, университет мүмкіндіктері
арасындағы алшақтық.
2.
МВА бағдарламаларының құндылығын нивелирлеу
(МВА бағдарламаларын жүзеге асырушы жаңа аса
үлкен емес мектептердің, тренингтік орталықтардың,
консалтингтік фирмалардың пайда болуы)
3.
Нарықта
жаңа
ойыншылардың,
корпоративтік
университеттердің пайда болуы
4.
ПОҚ, қызметкерлермен бәсекелестерді еліктіру үшін
қолайлы орта жасау
5.
Ғылым кандидаты және докторы атағы бар тәжірибелі
ПОҚ және PhD дәрежесі бар жаңа оқытушылар
арасындағы ұрпақтар аралық алшақтық
6.
ҚР-дан орыс тілді халықтың кетуінің көбеюі
6.3 Бәсекелестер талдауы: нарық және бәсекелестер
6.3.1 Қазақстан Республикасының білім беру нарығы
Қазақстанда 2001 жылдан бастап жоғары оқу орындарының санын қысқарту
басталды.Бүгінгі күні Қазақстанда 117-дей жоо бар. Сонымен бірге ЖОО санын
оңтайландыруоларды қысқарту жағынан емес, керісінше оларды нығайта түсу,
материалдық, адами, кадрлық ресурстарды біріктіру есебінен жүргізілді. ҚР БҒМ алда
жоспарлы түрде ЖОО-ын 100-ге дейін қысқартуды жоспарлап отыр. Бұл шара
жекешелермен қатар, мемлекеттік жоғарғы оқу орындарын да қамтыды. Білім беру
нарығының сегментіәлеуетті тұтынушылар деңгейінен алынып 6 Кестеде берілген.
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.45
из 320
Кесте6. ҚР білім беру нарығының сегментациясы
Сегмен
т
ЖОО
саны
Таңдалатын жоо
Әлеуметтік
класс
Табыс
Премиу
м
3
НУ, КБТУ, КИМЕП
Ортадан жоғары $1800-2000
ай./адам.
Орташа
бағалық
5
AlmaU, КазНУ, SDU, КНУ,
UIB,МУИТ
Ортадан төмен
$1200-1500
ай./адам
Стандар
т
~ 30
НЭУ, КазНТУ, Туран және
т.б.
Төменгі
$700-900 ай./адам.
Эконом
~79
КУ, Кайнар және т.б.
Төмен-төменгі
$600 ай./адам.дейін
Кесте7. ҚР ЖОО-бәсекелестердегі білім беру бағдарламалары мен мектептерінің болуы
Бакалавриат Магистратура PhD
ВШБ ШГОП
ШП ШИСиИ
AlmaU
NU
КБТУ
KIMEP
DBA
КазНУ
SDU
КНУ
UIB
МУИТ
НЭУ
8-14 кестелерінде Alma University-дің ҚР-дағы экономика, менеджмент, қаржы,
бизнес және ақпараттық технологиялар бағыттары бойынша білім беру бағдарламаларын
ұсынатын негізгі бәсекелес-жоо-лардың күшті және әлсіз жақтарының талдауы берілген.
Бәсекелес ЖОО-лардың деректері 5 қосымшада берілген.
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.46
из 320
Кесте8. «ҚМЭБИ» Университетінің күшті және әлсіз жақтарын талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
(+) Гуманитарлық-экономикалық жоо-лар
арасындағы ұлттық рейтингтегі көшбасшылық
ұстанымдар
(+) Барлық бағдарламалардың халықаралық
аккредитациясы бар
(+) Студенттерге жыл сайынғы қаржылық
көмек–үлкен шәкіртақылық қор - 5 млн.
долл.дейін
(+) DBA-да оқуға қолжетімді баға (ExMBA-ға
қарағанда төмен)
(+) Кіретін академиялық ұтқырлық және
шетелдік студенттер санының жоғарылығы
(+) Жұмысберушілер арасында беделінің
жоғарылығы және алғашқы үш айда %
жұмысқа орналастыру
(+) Қарқынды мансаптық өсу және бітірушілер
еңбекақысының жоғарылығы
(+) Бітірушілердің ең үлкен саны. Бітірушілер
дамыған көшбасшылық қасиетке ие
(+) "Білім -бизнес": жұмысберушілердің
"нақты" пулы-қалыптасқан байланыс
(-) Әрбір мектеп/кафедралардың
стратегиялық серіктестері «нақты
контур емес»
(-) Халықаралық рейтинг жоқ
(-)Жоғары оқу орнынан кейінгі білім
беру бағдарламалары оқу бағасының
жоғарылығы - ЕМВА бағдарламасы
бағасы жағынан DBA ALMU
бағдарламасына тең, МВА
бағдарламасы Қазақстандағы ең
қымбат бағдарлама
(-) DBA бағдарламасын бітірушілер
өте аз–диплом алу өте қиын
(-) Шетелдік ПОҚ санын азайту
(-) Әкімшілік қызметкерлер санының
үлкендігі - 2:1
(-)Студенттердің шығыс академиялық
ұтқырлығы жеткіліксіз
(-) Мемлекеттік гранттар жоқ
(-) Студенттер жалпы санын
төмендету- 2008 жылы 4500 - 2014
жылы 3000-нан астам
Кесте9. Назарбаев Университетінің күшті және әлсіз жақтарын талдау (НУ)
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
(+) Ерекше құқықтық мәртебе және
академиялық еркіндік.
(+) Әрбір Мектептің 1-2-ден стратегиялық
серіктестері бар.
(+) Қаржыландырудың жаңа формасы -
республикалық бюджет және мақсатты
капитал қоры. Үлкен көлемді қаржыландыру.
(+) PhD дәрежесі бар шетелдік ПОҚ санының
көптігі–шетелдіктерді тартудың оңайтылған
тәртібі.
(+) Құру бойынша белсенді жұмыс жүруде
Инновациялық және интеллектуалдық
кластер (ИИК).
(+) Инфрақұрылым сапасы, инновациялық
және шағын мәдени орта.
(-) Шетелдік студенттер үшін
мемлекеттік гранттар жоқ–шетелдік
студенттердің аз пайызы.
(-) 92% студент –қазақ ұлтынан.
(-) Оқудың бірінші жылынан кейін
үздік студенттердің ресейлік жоо-ға
кетуі.
(-) Ақылы бөлім жүргізудің мүмкіндігі
қаралуда.
(-) «КИМЕП пен КБТУ тарихын
қайталау" тәуекелдігі.
(-) Бітірушілерді жұмысқа
орналастырудың нақты сызбасының
жоқтығы- "Болашақ" бағдарламасын
бітірушілердің проблемасын қайталауы
мүмкін.
Кесте10. Қазақ-Британ техникалық университетінің күшті және әлсіз жақтары (КБТУ)
С-03.1.1-05-2016
Алматы Менеджмент
Университетінің 2015-2020
жылдарға арнаған даму
стратегиясы / Стратегия
развития
Алматы Менеджмент
Университета
на 2015-2020 годы
Күні/Дата
22.02.2016ж./г.
Басылым/Издание
02
Беті:стр.47
из 320
Достарыңызбен бөлісу: |