1- сұрақ. Мутагенездің ашылуының қысқаша тарихы
жүктеу/скачать 0,78 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Индукцияланған мутациялар
- Индукциялық мутагендер: Физикалық мутагендер, химиялық мутагендер, Биологиялық мутагендер
| 1. Геномдық мутациялар.
2. Соматикалық тіндердегі спонтандық мутация. 3. Антимутагендер, түрлері. 8-билет О.Аида 1. Индукциялы мутациялар. Жасанды немесе индукциялы мутация деп белгілі бір факторлармен арнайы әсер ету арқылы болатын тұқым қуалайтын өзгергіштікті айтады. Ондай мутагендік факторларға радиоактивті сәулелер, температура, ультра күлгін және лазер сәулелері, сол сияқты кейбір химиялық қосылыстар (колхицин, этиленимин, азотты иприт, акридиндер, метилметансульфанат т.б.) жатады. Өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдермен жүргізілген көптеген зерттеулердің нәтижесінде осы аталған факторлармен әсер ету арқылы мутация тудыруға болатындығы анықталды. Мутациялық өзгергіштікті қолдан жасауда әсіресе радиоактивті сәулелердің мутагендік қасиетін зерттеп білудің ерекше маңызы болды. ХІХ ғасырда мутагендік факторларды зерттеу Висмон ғалымының есімімімен тікелей байланысты. Ал АҚШ-та 1900 жылы радиациялық әсерден адамның өлуіне байланысты рентгенологиялық жаңалықтар ашыла бастады. 1936 жылы Гамбург қаласында радиацияның әсерін зерттеген 115 ғалымға ескерткіш қойылды. ХХ ғасырда мутациялық теорияның негізін Х. Де Фриз және С.И. Коржинский қалады. Индукцияланған мутациялар алғаш рет 1925 жылы КСРО-да А.Надсон мен Г. С. Филипповтан табылды. Олар mucor genevensis зең культураларын рентген сәулелерімен сәулелендірді және мәдениеттің "бір-бірінен ғана емес, бастапқы (қалыпты) формадан да ерекшеленетін екі формаға немесе нәсілге"бөлінуін алды. Мутанттар тұрақты болып шықты, өйткені сегіз рет қайталанғаннан кейін олар алынған қасиеттерді сақтап қалды. Индукциялық мутагендер: Физикалық мутагендер, химиялық мутагендер, Биологиялық мутагендер Физикалық мутагендер. Олардың әсер етуінің негізгі механизмдері: ДНҚ молекулалары мен ақуыздарға тікелей әсер ету арқылы гендер мен хромосомалар құрылымының бұзылуы; бөліну шыбықтарының жіптерінің жыртылуы ДНҚ-мен химиялық әрекеттесуге енетін бос радикалдардың пайда болуы; димерлердің (тиминдердің) пайда болуы. Химиялық мутагендер: Химиялық мутагендерге мыналар жатады: - табиғи органикалық және бейорганикалық заттар; - табиғи қосылыстарды өнеркәсіптік өңдеу өнімдері – көмір, мұнай; - бұрын табиғатта кездеспеген синтетикалық заттар (пестицидтер, инсектицидтер және т.б.); - адам мен жануарлар организмінің кейбір метаболиттері. Химиялық мутагендер негізінен гендік мутацияны тудырады және ДНҚ репликациясы кезінде әрекет етеді. Олардың әсер ету механизмдері: негіздердің құрылымын өзгерту (гидроксилдену, дезаминдену, алкилдену); азотты негіздерді олардың аналогтарымен алмастыру; нуклеин қышқылдарының прекурсорларының синтезін тежеу. жүктеу/скачать 0,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|