1 дәріс Тақырыбы: Ерітінділер түсінігі. Жоспары: Кіріспе
жүктеу/скачать 1,68 Mb.
|
лекцяя ерітінділер
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұқсастықтарды салыстыру Осмос пен диффузия арасында ұқсастық бар
- Осмос диффузияға қарсы Осмос пен диффузия арасында негізгі айырмашылықтар бар
| Диффузияның мысалдары: диффузияның жақсы мысалы - парфюмерия бүкіл бөлмені қалай толтырады. Тағы бір мысал-жасуша мембранасы арқылы ұсақ молекулалар мен иондардың қозғалысы. Тағамдық бояудың суға түсуі диффузияның мысалы болып табылады. Басқа процестер жүреді, бірақ негізгі тасымалдау әдісі-диффузия.
Ұқсастықтарды салыстыру Осмос пен диффузия арасында ұқсастық бар: Осмос та, диффузия да пассивті көлік процестері болып табылады. Басқаша айтқанда, олар өздігінен жүреді және олардың пайда болуы үшін ешқандай энергия қажет емес. * Екі процесс те ерітіндінің концентрациясын теңестіреді. Осмос диффузияға қарсы Осмос пен диффузия арасында негізгі айырмашылықтар бар: * Осмос тек жартылай өткізгіш мембрана арқылы жүреді, ал диффузия кез-келген қоспада болуы мүмкін (оның ішінде жартылай өткізгіш мембрана арқылы да). * Биологияда осмос тек судың қозғалысына қатысты. Химияда судан басқа еріткіштер де қозғала алады. Диффузия екі пән бойынша да бірдей мағынаға ие. * Осмос кезінде тек еріткіш мембрана арқылы еркін жүре алады. Диффузия кезінде еріткіштің де, ерітіндінің де бөлшектері еркін қозғалады.
Осмотикалық қысым ерітіндінің концентрациясы мен температурасына байланысты, бірақ ерітіндінің табиғатына да, еріткіштің табиғатына да байланысты емес екендігі анықталды (В.Пфеффер, 1887). Электролиттердің сұйылтылған ерітінділері үшін осмотикалық қысымның (Posm) молярлық концентрацияға (C) және температураға (T) тәуелділігі келесі теңдеумен көрсетіледі: Posm = С·R·T. Молярлық концентрация (C) еріген зат мөлшерінің (n) ерітіндінің көлеміне (V) қатынасына тең, ал заттың мөлшері оның массасын молярлық массаға (M) бөлгенге тең. Сондықтан Вант-Гофф теңдеуін осы формада жазуға болады: Posm=m/(M∙V)∙R∙T или Posm∙V=m/M∙R∙T Соңғы теңдеу-идеалды газ күйінің теңдеуі. Сондықтан идеалды ерітіндінің осмотикалық қысымы, егер белгілі бір температурада ол ерітіндінің көлемін газ түрінде алатын болса, ерітіндінің қысымына тең болады (Вант-Гоффтың осмотикалық заңы). Осмотикалық қысым-бұл үлкен қысым. Мысалы, электролит емес бір полярлы ерітіндінің бір литрінде бір моль ерітінді болады. Қалыпты жағдайда газ түріндегі заттың бұл мөлшері 22,4 литрді алады. Бұл электролит емес бірполярлы ерітіндінің осмотикалық қысымы қалыпты атмосфералық қысымнан 22,4 есе жоғары, яғни ол 2262,4 кПа құрайды. Осмос өсімдіктер мен жануарлардың өсуі мен дамуында маңызды рөл атқарады, өйткені метаболизм және қоректік заттардың ассимиляциясы осмос арқылы жүзеге асырылады. Ғылыми зерттеулерде осмотикалық қысым ерітінділердің молярлық массаларын анықтау үшін өлшенеді. Осмотикалық қысымнан асатын сыртқы қысым кезінде кері осмос байқалады, яғни еріткіш молекулаларының диффузия процесі (жартылай өткізгіш өткел арқылы). Кері осмос Ағынды суларды тазарту технологиясында және қымбат еріткіштерді қалпына келтіру үшін қолданылады. Бірдей осмотикалық қысымы бар ерітінділер изотонды деп аталады.оңғы теңдеу-идеалды газ күйінің теңдеуі. Сондықтан идеалды ерітіндінің осмотикалық қысымы, егер белгілі бір температурада ол ерітіндінің көлемін газ түрінде алатын болса, ерітіндінің қысымына тең болады (Вант-Гоффтың осмотикалық заңы). Осмотикалық қысым-бұл үлкен қысым. Мысалы, электролит емес бір полярлы ерітіндінің бір литрінде бір моль ерітінді болады. Қалыпты жағдайда газ түріндегі заттың бұл мөлшері 22,4 литрді алады. Бұл электролит емес бірполярлы ерітіндінің осмотикалық қысымы қалыпты атмосфералық қысымнан 22,4 есе жоғары, яғни ол 2262,4 кПа құрайды. Осмос өсімдіктер мен жануарлардың өсуі мен дамуында маңызды рөл атқарады, өйткені метаболизм және қоректік заттардың ассимиляциясы осмос арқылы жүзеге асырылады. Ғылыми зерттеулерде осмотикалық қысым ерітінділердің молярлық массаларын анықтау үшін өлшенеді. Осмотикалық қысымнан асатын сыртқы қысым кезінде кері осмос байқалады, яғни еріткіш молекулаларының диффузия процесі (жартылай өткізгіш өткел арқылы). Кері осмос ағынды суларды тазарту технологиясында және қымбат еріткіштерді қалпына келтіру үшін қолданылады. Бірдей осмостық қысымға ие ерітінділер изотонды деп аталады. жүктеу/скачать 1,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|