4. Ерітінділердің молялдығы (Сm) еріткіштің бір килограмындағы еріген заттың мөлшерімен анықталады. Мысалы, 85 г натрий нитраты (1 моль) 500 мл суда еріген кезде ерітінді алынады, оның молялдығы екіге тең, өйткені ерітіндіде 1 кг еріткіш (су) үшін 2 моль NaNO3 болады.5.
5. Ерітінділердің титрі (T) 1 мл (см3) ерітіндідегі еріген заттың массасымен анықталады.
6. Заттың мольдік үлесі (N) - бұл еріген заттың мөлшерінің ерітінді компоненттерінің жалпы моль сандарының қатынасына тең шама. Егер еріткіш пен ерітіндінің мөлшері n1 және n2 арқылы көрсетілсе, онда олардың N1 және N2 мольдік үлестері тең болады:
Молярлық массасы судың молярлық массасынан үлкен (18 г/моль) бейорганикалық қосылыстардың ерітінділері судың тығыздығынан жоғары тығыздыққа ие және ерітінділер концентрациясының жоғарылауымен олардың тығыздығы артады. Бірақ егер еріген заттың молярлық массасы судан аз болса, онда ерітіндінің тығыздығы судың тығыздығынан аз болады және концентрацияның жоғарылауымен төмендейді.
Ерітіндінің тығыздығы мен концентрациясы арасындағы байланыс анықтамалықтарда кестелер түрінде берілген. Бейорганикалық қосылыстардың су ерітінділерінің тығыздығы туралы анықтамалық деректер кеңінен келтірілген. Ерітінділердің концентрациясы тек химия мен химиялық технологияда ғана емес, сонымен қатар ерітінділер қолданылатын техниканың басқа салаларында да жүргізілетін көптеген есептеулермен байланысты.
Ерітінді концентрациясын есептеу мысалдары: 1 есеп. Құрамында глюкозаның массалық үлесі 10% болатын 500г ерітінді дайындау үшін глюкоза мен судың қандай массаларын араластыру қажет?
Берілген: mерітінді = 500г Шешуі:
w = 10% 1. Глюкозаның массасын теңдеу
бойынша анықтаймыз.
mглюк = ? mсу = ?
мұнан
Су массасын есептейміз.
2 есеп. Аурулар асқынғанда адам ағзасының осмос қысымын қал-пына келтіру үшін физиологиялық ерітінді деп аталатын натрий хлоридінің судағы 0,9% -дық ерітіндісі қолданылады. 400 г. осын-дай ерітінді дайындау үшін қажетті тұз бен мен судың массасы мен көлемін есептеңіз.
Берілген: mерітінді = 400г Шешуі:
w = 0,9% 1. Тұз (натрий хлориді) массасын еріген заттың массалық үлесін анықтау теңдеуінен табамыз.
Mтұз = ? mсу = ?
мұнан
Су массасын есептейміз.
Ерітінді дайындау үшін қажетті судың көлемін анықтаймыз, ол үшін көлем, масса, тығыздық арасындағы арақатынасты пайдаланамыз (су тығыздығы ρ=1,0 г/мл).
есеп. 200 г. 15 %-дық натрий гидроксидінің ерітіндісіне 100 мл су құйды. Жаңадан алынған ерітіндідегі тұз қышқылының массалық үлесі қандай?
Шешуі: 1) Алдымен ерітіндідегі еріген заттың массасын табамыз.
m (NaOH) = 200 г х 0,15 = 30 г
2) Ерітіндіге қосылған су массасын анықтаймыз:
m (H2O) = 100 мл х 1 г/мл = 100 г
Су қосылғаннан кейінгі ерітіндінің жалпы массасын анықтаймыз:
m (ерт.) = 200 г + 100 г = 300 г
4) Жаңадан алынған ерітіндідегі натрий гидроксидінің массалық үлесін есептейміз:
( NaOH) = = 0,1