1 Дәріс Тақырыбы
жүктеу/скачать 1,08 Mb.
|
1 Ä ð³ñ Òà ûðûáû
- Бұл бет үшін навигация:
- Tic кіреукесі
- Дентин
- Цемент
| Ұзынсауытты тіс (hypselodontes) тек тic сауытынан тұрады. Оның мойны мен түбipi болмайды. Бipaқ, тic сауытының кішкене белт ғана ауыз қуысында көрініп тұрады. Ал калған бөлігі тіс ұясында орналасып, тіс түбірінің қызметін атқарады. Tic үйкеліп қажалған сайын, тіс тіс ұясынан ауыз куысына қарай өсіп шыға береді. Жасы ұлғайып сақайып қартайған жануарлардың тic сауыты қысқа болып, аздап тic түбірі пайда бола бастайды. Ұзын сауытты тic сыртынан ішіне қарай төрт қабаттан: цементтен, кіреукеден, дентиннен жəне пульпаға толған тіс куысынан тұрады. Даму барысында цемент, дентин жəне пульпа мезенхимадан жетіледі, яғни олар кілегейл қабыктың өзіндік такташасынын туындылары болып саналады.
Tic кіреукесі бip катарда орналасқан ұсак, алты кырлы тым қатты эмаль призмаларынан түзілген. Tic кіреукесі құрамының 98% минеральды тұздар құрайды. Сондыктан, кіреуке жануалар организміндегі ең, берік зат. Оның тығыздытын кварцпен, ал омырылғыштығын фарформен салыстыруға болады. Дентин тістің негізін кұрайтын кұрылысы ерекше суйек ұлпасы. Дентин жасаушы жасушалар одонтобласттар суйек ұлпасынан тыс, тic куысындағы пульпаның - дентин жатындағы сырткы бетінде бip қатарда орналасып, дентинді кіреуке кабатына жапсарлай тұзеді. Дентин құрамынының 70 - 80% -ы минеральды тұздардан тұрады. Цемент құрылысы суйек ұлпасына ұксас. Оның 60 - 70% -ы минеральды тұздардан тұрады. Tic жұмсағы (тіс пульпасы) қан жəне лимфа тамырлары мен жүйкелерге бай жінішке талшыкты дəнекер ұлпасынан тұрады. Барлык жануарлардын сут тicтepi, ит пен шошканын тұракты Tiстepi жəне күйсті жануарлардын күрек тicтepi кыска сауытты тicтepгe, ал ұзын сауытты тістерге жылкының барлык тұрақты тicтepi жəне күйіс қайтаратын жануарлардын тұракты азу тicтepi жатады. Жануарлар тістерінің жалпы санын тic формуласымен бөлшек түрінде көрсетеді Бөлшек сызығының үстінде жоғарғы жақ тic доғасындағы тістердің бip жак жартысының саны, ал сызыктын астында төменгі жак тic доғасындағы тістердің жарты саны көрсетіледі. Жануарлар сут тістернің формуласы: Ал тұрақты тic формуласы: , I – күрек тіс, C – сойдақ тіс, P - премоляр, M - моляр, Иттің сут тici: ; тұрақты тicі Шошқанын сут тici: ; тұрақты тici: Сиыр, кой, ешкінің сут тici: ; тұрақты тici: Жылқьның (айғыр) сут тici: тұрақты тici: Биенің сут тісінде де, тұрақты тісінде де сойдак тістер болмайды. жүктеу/скачать 1,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|