Диагностика. Жедел артериялық жетіспеушілік диагнозын анықтау
барысында есте ұстайтын маңызды мәселе - науқасты тексеруге
жұмсалатын уақыт өте шектеулі. Бұл жағдайда жәй тәсілден
күрделі әдіске біртіндеп көшу принципін ұстанбау керек. Бірден
ең ақпаратты тексеру әдістерін қолданып, бітелген деңгейді,
окклюзияның таралуын, коллатеральдық артериялардың жағдайын
және олардың эмбол мен тромбқа жоғарғы - төменгі деңгейдегі
қатынасын тез анықтау қажет. Бұл талаптарға артерия мен
веналардың ультрадыбыстық дуплексті ангиосканирлеу мен
контрасты ангиография сәйкес келеді.
Жедел артериялық жетіспеушілікті анықтауда
ультрадыбыстық тексеру қан айналымның аускультативтік
анализін (талдауын) және әр деңгейдегі аймақтық систолалық
қысымды анықтауды қамтуы керек. Қан қысымының
айырмашылығы (градиент) бітелу (окклюзия) деңгейін көрсетеді.
1-ші дәрәжелі ишемияда ультрадыбыстық доплерлік тексеру
тобықтың деңгейінде артерия мен венаның ексуінде де қан ағысын
көрсетеді;
2-ші дәрәжелі артериялық ишемияда артериялық қан ағымы
жоқ, веналық қан ағымы естіледі;
3-ші дәрежеде артериялық және веналық қан ағысы толық
жойылған.
Контрасты ангиография диагнозды анықтап, емдеу тәсілін
таңдау үшін созылмалы артериялық жетіспеушілігі бар
науқастарға, қосарланған немесе қат - қабат эмболияға күмән
туындаса немесе тамыр соғысы анықталмайтын деңгеймен
ишемия шекарасы сәйкес келмесе, сондай - ақ эмболия мен
тромбозды және артериялық спазмды ажырату қиын болса
қолданылады.
Емдеу. Аяқ артерияларының жедел өткізбеушілігін емдеудің негізгі
мақсаты - қан айналымды қалпына келтіру және оның тіршілікке
қаблеттілігін (жизнеспособность) сақтау.
Егер диагноз күмән туғызбаса, науқасты жедел түрде
мамандандырылған қан тамырлар хирургиясының бөлімшесіне
жатқызу керек. Егер науқасты жедел ауруханаға жеткізу мүмкін
болмаса, науқастың салмағына байланысты көк тамыр ішіне 5 -
10000 бірлік гепарин ертіндісін егу керек.
Консервативтік ем оталық еммен қоса немесе операция
алдындағы дайындық, иә операциядан кейінгі кешенді терапия
құрамында колданылады.
Жекс терапия түрінде консервативті емді операцияға
абсолюттік немесе салыстырмалы қарама - қайшылықтар болса
қолданады.
Консервативтік ем төмендегідей нәтижелерге бағытталу керек:
тромбоздың өршуінің, үлкеюінің алдын-алу;
пайда болған тромбты еріту (лизис);
ишемияланған тіндердегі қан айналымды жақсарту;
жедел ишемия ошағындағы тіндік зат алмасуды жақсарту;
өмірге маңызды ағзалардың (жүрек, өкпе, бауыр, бүйрек)
қызметін жақсарту.
Тромбозға қарсы емнің негізін антикоагулянттық терапияны
тағайындау құрайды. Терапевтік гепаринизацияны (көк тамырға
немесе тері астына) гемостаз жүйесіне және клиникалық жағдайға
байланысты 5 - 10 тәулік жалғастырады. Қосарлана, артынан
соған толық көшу үшін, тікілей емес антикоагулянттар
қолданылады. Бірінші тәуліктен бастап қосымша 100 мг/тәулік
ацетилсалицил қышқылын тағайындау керек.
Хирургиялық ем. Операцияға абсолютті қарама қайшылық - өлім алдындағы
жан тәсілім жағдай (агония) немесе I дәрежелі ишемия кезіндегі
аурудың өе ауыр жағдайы.