1. Дифференциалды психология пәні мақсат, міндеттері
Э.Кречмер бойынша темперамент типтерін анықтау -
жүктеу/скачать 82,41 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Билет №24 1.Қарым-қатынас және ата-ана тәрбиесінің стилдерінің өзаара байланысы
| 3.Э.Кречмер бойынша темперамент типтерін анықтау - Темперамент – ғалымдарды ежелгі кезден-ақ қызықтырған мәселелердің бірі. Оған деген қызығушылықтың төркіні – адамдардың мінез-құлқын сырттай бақылай отырып, олардың әрқайсысына тән өзіндік дара болмысы, ерекшеліктері бар екенін байқаған. Әр адамның жан дүниесі өз алдына бір болмыс. Оның қайталанбастығы, бір жағынан, адам тәнінің биологиялық және физиологиялық құрылымы мен дамуына байланысты болса, екіншіден – әлеуметтік ерекше байланыстар мен қатынастарға негіз бола алуында. Темперамент адамның биологиялық сипатынан көрінеді. Адамдар арасындағы көптеген психикалық айырмашылықтар: эмоция тереңдігі, қарқындылығы, тұрақтылығы, ауыспалы-қозғалғыштығы – бәрі осы темперамент табиғатымен түсіндіріледі. Дегенмен, осы күнге дейін темперамент мәселесінің шешілмеген, талас-тартысты қырлары баршылық. Бірақ мәселеге байланысты көзқарастардың көптігіне қарамай, ғалымдардың бәрінің мойындайтыны: темперамент – жеке адамның әлеуметтік тұлға ретінде қалыптасуының биологиялық, яғни табиғи іргетасы. Темперамент көбіне адамға тума берілген әрекет-қылығының ұдайы қозға-лыстағы сипатын бейнелейді. Сондықтан, темпераменттік қасиеттер басқа психи-калық құбылыстарға қарағанда тұрақтанған, өзгеріске келе бермейді. Назар аударарлықтай ерекшелік, темпераменттің әрқилы қасиеттері бір-бірімен кездейсоқ қосылмай, зандылықтар негізінде түрлі темпераменттің белгілі құрылымын түзеді.
Билет №24 1.Қарым-қатынас және ата-ана тәрбиесінің стилдерінің өзаара байланысы Ата-аналардың көптеген классификациялары бар. Олардың бірін Диана Баумринд ұсынды. Бұл американдық психолог ата-ананың келесі стильдерін анықтады: авторитарлық; беделді; либералды. Авторитарлық отбасылық ата-ана стилі Кейбір ата-аналар балаларын қатал ұстайды, қатаң тәрбие әдістері мен формаларын қолданады. Олар балаларына нұсқаулар беріп, олардың орындалуын күтеді. Бұл отбасыларда қатаң ережелер мен талаптар бар. Балалар дауласпастан бәрін жасауы керек. Тәртіп бұзылған және дұрыс емес мінез-құлық болған жағдайда, ата-аналар балаларын жазалайды, олардың пікірлерімен санаспайды, ешқандай түсініктеме сұрамайды. Ата-аналардың мұндай стилі авторитарлық деп аталады. Беделді стиль - {textend} - ата-аналардың идеалды моделі. Дегенмен, оны ерекше ұстану әлі де қалаусыз. Балаға ерте жастан ата-анадан шығатын авторитаризм қажет және пайдалы. Мысалы, аналар мен әкелер нәрестеге дұрыс емес мінез-құлық туралы көрсетіп, одан кез-келген әлеуметтік нормалар мен ережелерді сақтауын талап етуі керек. Либералды қарым-қатынас моделі бар отбасыларда тәрбиеленген балалар келесі қасиеттерге ие: көбінесе агрессивті, импульсивті болады; өздерін ештеңеден бас тартпауға тырысыңыз; өзін көрсеткісі келетін; физикалық және ақыл-ой жұмысын ұнатпайды; дөрекілікпен шектесетін өзіне деген сенімділікті көрсету; оларды қызықтырмайтын басқа адамдармен жанжал. Ата-аналардың балаларын басқара алмауы көбінесе оның қоғамға жат топтарға түсуіне әкеледі. Кейде ата-ананың либералды стилі жақсы нәтижеге әкеледі. Балалық шақтан бастап еркіндік пен тәуелсіздікті білетін кейбір балалар белсенді, шешуші және шығармашыл адамдар болып өседі (нақты бала қандай тұлғаға айналады, оның мінезі табиғатына байланысты). Бұл модельде немқұрайды ата-аналар мен ашуланған балалар сияқты партиялар ерекше көзге түседі. Аналар мен әкелер ұлдары мен қыздарына мән бермейді, оларға салқын қарайды, қамқорлық, мейірімділік пен сүйіспеншілік танытпайды, тек өз мәселелерімен айналысады. Балаларды ешнәрсе шектемейді. Олар ешқандай тыйымдарды білмейді. Олар «жақсы», «жанашырлық» сияқты ұғымдарға сіңірілмейді, сондықтан балалар жануарларға да, басқа адамдарға да жанашырлық танытпайды. Кейбір ата-аналар өздерінің немқұрайлығын ғана емес, қастықты да көрсетеді. Мұндай отбасылардағы балалар өздерін қажетсіз сезінеді. Оларда деструктивті импульсі бар девиантты мінез-құлық бар. жүктеу/скачать 82,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|