1 Ежелгі сақтардың дүниетанымдық ұстанымдары мен рухани құндылықтары
Ислам мәдениетінің орта ғасырлық қала құрылысы мен сәулет өнеріне тигізген ықпалы
жүктеу/скачать 178,49 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 17. Айша бибі мен Бабаджа хатун кесенелері орта ғасырлық ислам мәдениетінің ескерткіштері ретінде.
| 16. Ислам мәдениетінің орта ғасырлық қала құрылысы мен сәулет өнеріне тигізген ықпалы Сәндік қолданбалы өнер орта ғасырдың дамыған кезінде өркендей бастаған. 11 - 12 ғасырларда ғимараттарды өрнектеп, сәндеу ісінде оюланған кірпіштер – терракота кеңінен қолданылды. Керамикаға оюлап жануарлардың бейнесін салу орын ала бастаған. 10 - 12 ғасырларда сәулетті ірі құрылыстар салына бастаған. Бұл құрылыс жүйелерінің салынуына ислам дінінің нығая бастауы себеп болды. Бұл кездегі ғимараттар – мешіттер, кесенелер, мазарлар, моншалар. 10 ғасырдағы араб - парсы деректерінде Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда мешіттер болғандығы айтылған. Тараз қаласының батыс жағында, 18 км жерде Бабаджа - қатын, Айша - бибі кесенелері орналасқан. Бұл екі кесене – алғашқы құрылыс жүйесін сақтаған ескерткіштер. Отырар моншасының жобалануы Орта Азияның, Кавказдың, Таяу және Орта Шығыстың моншаларына ұқсас болып келеді. Тараз қаласынан екі монша табылған. Түркістан қаласында Қожа Ахмет Йассауи кесенесінің жанында шығыс моншасы салынған. Сонымен, орта ғасырдың дамыған кезінде архитектуралық сәнділігімен ерекшеленетін құрылыстар – шығыс моншалары болып табылады.
17. Айша бибі мен Бабаджа хатун кесенелері орта ғасырлық ислам мәдениетінің ескерткіштері ретінде. «Айша бибі» және «Бабаджа қатын» кесенелері Жамбыл облысының інжу-маржандары және ортағасырлық сәулет өнерінің 11-12 ғасырлар ескерткіштері болып табылады. Бұл екі, түрлі аңыздармен қоршалған, құрылыс ғимараттары Тараздың шекарасына жақын жерде екі аңызға айналған екі ғимарат тұрғызылды. Жетім қалған Айша-бибі Қараханның сүйіктісі болған, бірақ оның қамқоршысы екі сүйген адамдардың некелеріне келісімін бермеген, осылайша, үмітсіз қалған қыз үйден қашып кетіп, көп ұзамай жылан уынан қайтыс болған деп саналады. Сонда қайғыға толы Қарахан сүйген жарының қайтыс болған жерінде кесене тұрғызған, бірақ-та, өкінішке орай, ол кесененің негізін қалаған ежелгі сәулетшілер туралы нақты ақпарат жоқ. Бабаджа қатын осындай жағдайға ұшыраған қыздың адал дос-ұстазы болған, ол біраз уақыт қыздың кесенесін қорғаған, ал қайтыс болғаннан кейін, оны Айшаның кесенесінен бірнеше қадам жерде жерлеген. Айша Бибі кесенесі – елдегі жалғыз сәулет өнерінің ескерткіші болып табылатын бірегей ғимарат, ол толықтай терракоталық плиталармен қапталған. Ал «Бабаджа қатын» қабірін оның шатыр пішіндес көрнекті қырлы күмбезі сипаттайды, бұл оны жалғыз ортағасырлық үлгілерінің қатарына жатқызады. Қазір күндері, кесенелер сенушілерге арналған қажылыққа бару орталықтарына және туристердің сүйікті орындарына айналған. Себебі өздеріне естелік ретінде Айша Бибі кесенесімен фото-естеліктер қалдырады. Ескерткіштердің салтанаттығы олардың рухани қарапайымдылығымен тығыз байланыста, сондықтан бұл жерде әрдайым тыныштық пен бейбітшілік атмосферасы сезіледі. жүктеу/скачать 178,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|