1. «Қайтымды және қайтымсыз реакциялар» тақырыбына байланысты оқушыларға күнделікті тұрмыста қолдана алатын қандай мысалдар ұсынатын едіңіз? Барлық реакциялар қайтымды және қайтымсыз болып екі топқа бөлінеді. Қайтымсыз реакциялар тек бір бағытта жүреді. Мысалы:
2KClO3→2KCl +3O2 Реакция нәтижесінде түзілген калий хлориді мен оттек қайтадан бертолле тұзын түзе алмайды.
Қайтымды реакция деп берілген жағдайда тура және кері бағытта жүре алатын үдерістерді айтады. Мысалы:
Fe3O4+4H 2↔3Fe+4H2O
Темір қағы сутектің әсерінен тотықсызданып, бос күйіндегі темірге ауысады да, құрамындағы оттекпен сутек қосылып су түзеді. Ал түзілген темірге су буымен әсер етсе, қайтадан темір қағы мен сутек шығады. Қайтымды реакциялардың мысалдары Кобальт хлоридінің ерітіндісі Кобальт хлоридінің ерітіндісі, CoCl2, суда ол қызғылт түске боялады, күрделі сулы түзілуіне байланысты. Бұл ерітіндіні қыздырғанда түсі көк түске өзгереді, келесі қайтымды реакция береді:
[Co (H.2НЕМЕСЕ)6]2+(ac) (қызғылт) + 4Cl–(ac) + Q ⇌ CoCl42-(ac) (көк) + 6H2O (l)
Мұндағы Q - берілетін жылу. Бұл жылу кешенді сусыздандырады, бірақ ерітінді салқындаған кезде немесе су қосылған кезде ол бастапқы қызғылт түске оралады.
Йодиді сутегі Келесі қайтымды реакция химиялық тепе -теңдік ұғымын енгізуде ең классикалық болып табылады:
H2(g) + I2(лар) ⇌ 2HI (g)
Есіңізде болсын, реакция йод қатты күйде болғанда да тепе -теңдік орнатады. Барлық түрлер молекулалық болып табылады: H-H, I-I және H-I.
Гидролиз Гидролиз - қайтымды реакциялардың өте жақсы үлгісі. Ең қарапайымдарының ішінде конъюгацияланған қышқылға немесе негізге ұшырайтыны бар. Аммоний ионының гидролизі, NH4+және карбонатты ион, СО32-, мыналар:
NH4+(ac) + H2O (l) ⇌ NH3(g) + OH– CO32-(ac) + H2O (l) ⇌ HCO3–(ac) + OH– Егер біз ОН иондарына үлес қосатын базаны қоссақ–ортасына қарай біз екі тепе -теңдікті солға қарай жылжытамыз.