Байланысты: MUKHANOVA биохимия 63 с ра метаболизм.
А.Аммиак түзілу және оны бейтараптандыру әдістерін атаңыз. Мочевина түзілу схемасын жазыңыз, оның ағзадағы биологиялық рөлін көрсетіңіз. Аммиак өте аз молшерде физиологиялық– тітіркендіргіш , ал көп молшерде болса, улы зат.Аммиак амидтердщ тузілуіне жумсалады, бул реакцияны амидтену деп атайды. Тіндерде тузілген амидтер (глутамин (глн), аспарагин (асн)) қан аркылы бауырга тycin, осы жерде дезамидтеніп, глутамин қышқылы мен аммиакқа дейін ыдырайды. Тура жэне Kepi реакциялар АТФ энергиясын жумсай отырып журеді. Адам ағзасында амидтену урдісі глутамин кышкылы арқылы, ал сирек жағдайда аспарагин кышкылы аркылы журеді. Аммиак дененің барлық мүшелері мен ұлпаларында үнемі түзіліп отырады. Оның қандағы ең белсенді өндірушілері - бұл аминқышқылдары мен биогенді аминдердің - жүйке тінінің, бауырдың, ішектің, бұлшықеттің жоғары алмасуы бар органдар.
Аммиактың негізгі көздері келесі реакциялар болып табылады:
глутамин қышқылының барлық тіндердегі (бұлшықеттен басқа), әсіресе бауыр мен бүйректердегі тотығу дезаминизациясы,
бауыр мен бүйректе глутамин және аспарагин қышқылдарының амидтерін дезаминдендіру,
биогенді аминдердің катаболизмі - барлық тіндерде, жүйке тіндерінде,
тоқ ішекте бактериялардың өмірлік белсенділігі,
пурин мен пиримидин негіздерінің ыдырауы - барлық тіндерде.
Мочевина синтезі - сүтқоректілерде аммиакты уытсыздандырудың негізгі жолы және ақуыз азотының ағзадан шығарылуының негізгі түрі. Зәрдегі азотты заттардың жалпы санынан мочевина азотының үлесі 80 - 85% құрайды. Алғаш рет мочевина синтезінің принципиалды схемасын М.В.Ненцкий ұсынды. Ол мочевинаның синтезі аммиактың екі молекуласынан және көмірқышқыл газының бір молекуласынан болатындығын дәлелдеді
Егжей-тегжейлі зерттеуде мочевина синтезін шартты түрде 3 кезеңге бөлуге болады. Алғашқы екеуінде аммиактың екі молекуласы организмге зиянсыз қосылыстармен байланысады, ал үшіншісінде мочевина түзіледі.
І кезең. Аммиак пен көмірқышқыл газының молекуласы, АТФ ыдырауы кезінде бөлінетін энергия есебінен, орнитинмен (табиғи амин қышқылы) қосылып, цитруллин түзетін карбамилфосфатқа синтезделеді.
Сонымен, аммиак пен СО2 бір молекуласы цитруллинде бекітілген.
II кезең. Басқа аммиак молекуласы глутамин қышқылында α-кетоглутар қышқылымен редуктивті аминация арқылы байланысады. Глутамин қышқылы тіркелген аммиак молекуласын NH2 тобы түрінде оксалоаксус қышқылына ауыстырады, ол аспарагин қышқылына айналады (трансаминация процесі).
III кезең. Бұл кезеңде мочевина синтезі жүреді. Цитруллин мен аспарагин қышқылы АТФ энергиясының қатысуымен аргинин-сукин қышқылын түзеді, ол фумар қышқылы мен аргининге бөлінеді. Аргназа әсерінен аргинин орнитин мен мочевинаға ыдырайды. Орнитинді осы процестің бірінші сатысына қайтадан қосуға болады, ал түзілген мочевина организмнен бүйрек арқылы шығарылады.
Две начальные реакции биосинтеза мочевины происходят в митохондриях клеток печени. NH3+CO2+2ATP ----- Карбомоил-фосфат + 2ADP + Pi
Карбомоил-фосфат + Орнитин ---- Цитруллин
Последующие реакции протекают в цитоплазме клеток печени. Цитруллин + Аспартат ---- Аргинино-сукцинат + AМP + Н4Р2О7
