19-сұрақ: Жасуша мембранасының құрылысы. Жасуша мембранасының қызметі, қасиеттері. Мембраналық нәруыздардың негізгі түрлері. 1.Жасуша мембранасы- жасуша цитоплазмасын сыртқы ортадан немесе басқа жасуша қабығынан бөлетін мембрана. Биомембрана негізгі үш компоненттен тұрады: липидтерден, ақуыздардан, көмірсулардан. Липидтер биомембрананың қаңқасын құрайды, ол амфифильді екі қабаттан, яғни гидрофильді басына және гидрофобдты ұштарынан тұрады. Мембрананың құрамында липидтерден басқа ақуыздар да кездеседі. Олардың екі түрі бар: интегральдық және перифериялық. Көмірсулар да кездеседі, бірақ олар дербес компонент түрінде емес липид пен ақуыздың құрамында кездеседі мыс, гликолипидтер, гликопротейндер түрінде кездеседі. 2.Биомембрананың негізгі қызметтері мен қасиеттері: • 1. Тұйықтылығы- биомембраналардың ұштары ашық болмайды.
•2. Таңдамалы өткізу , заттарды жасушаға және жасушадан артық заттарды сыртқа шығарады.
• 3. Сигналдарды қабылдап, жасушааралық және жасушаішілік берілуін қамтамасыз етеді.
• 4. Жасушааралық байланысу арқылы ұлпалардың түзілуін қамтамасыз етеді.
• 5. Қозғалғыштығы тұйық болғанымен үнемі динамикалық қозғалыста болады.
• 6. Ассиметриялығы-сыртқы және ішкі беттері құрамы бойынша ерекше болады.
3.Жасуша мембранасы екі белокты байланыстырады.Перифериялық мембрана протеиндері басқа протеиндермен өзара әрекеттесу арқылы сыртқы мембранаға қосылады. Интегралды мембрана ақуыздары мембранағасалынып, мембранадан өтеді. Бұл трансмембраналық ақуыздардың бөліктері мембрананың екі жағында да көрінеді. Жасуша мембранасының белоктарында әр түрлі функциялар бар.
Құрылымдық ақуыздар жасушаның қолдауы мен пішінін беруге көмектеседі.
Жасуша мембранасының рецепторлық ақуызы гормондарды, нейротрансмиттерлерді және басқа да сигналдық молекулаларды пайдалану арқылы жасушадағы сыртқы ортаға байланысады.
Мембрана ақуыздарының қызметі: • -құрылымдық, жасушаға немесе органеллаларға белгілі бір құрылым беріп тұрады.
• -тасымалдау-мембрана арқылы заттардың тасымалдануын қамтамасыз етеді.
• -жасушааралық әрекеттесу арқылы-бір жасушаның екінші жасушамен байланысуын қамтамасыз етеді.
• -сигналдардың берілуіне қатысады.
