Ұлпаларда аммиакты залалсыздау. Амин қышқылдары әсіресе глутамат тотыға дезаминденген кезде көп мөлшерде бос аммиак
бөлініп шығады. Аммиак өте улы, әсіресе миға зиян. Бос аммиак клетка мембранасынан оңай өтіп
кетеді де, митохондрияғы, ми клеткаларына енеді. Ұлпаларда, әсіресе бауырда аммиакты зиянсыз
қосылыстарға айналдыратын әсерлі механизм бар.
Әдетте қан құрамындағы аммиак шамасы қанның жалпы мөлшерінің 1 пайыз шамасындай,
басқалары күрделі органикалық заттар түзілу реакциясына жұмсалады. Адамда және итте
аммиактың мөлшері 0,03-0,08 мкмоль/мл. Үй қоянына тәжірбие жасап аммиак концентрациясын
көбейткенде ол өліп қалған. Аммиакты бейтараптау 3 бағытта жүруі мүмкін.
Глутаматтың глутаминді синтездеу жолымен аммиакты бейтараптау. Реакция глутаминсинтетаза
ферментінің әсерімен бауырда жүреді.
1) Аспартатпен аммиактан аспарагиннің синтезделуі. Бұл реакцияны глутамин- тәуелді
аспарагинсинтетаза ферменті катализдейді. Глутамин мен аспарагиннің амидтік топтары
биологиялық тұрғыдан өте бағалы. Олар аминқышқылдары және әртүрлі азотты
органикалық қосылыстар синтезіне пайдаланылады. Мысалы, аммиактың органикалық
азоты биомолекулаға енеді де, зат алмасуға қатысады.
2) Аммиак пен көмір қышқыл газдан мочевинаның синтезделуі. Алғашқы екі синтездік
реакцияларға пайдаланылмаған аммиак мочевинаның синтезделуі үшін жұмсалады.
Құрлықтық омыртқалы жануарларда аммиак мочевина түрінде бөлініп шығады, ал
құстарда зәр қышқылы түрінде бөлінеді.
Мочевинаның түзіліуі жөнінде теорияны 1932 жылы Г.Кребс ұсынған болатын. Қазір ол
теория дәлелденді, жаңа ғылыми жаңалықтармен байыды. Ол теория орнитин циклы немесе
мочевина циклы деп аталады. Мочевина циклына 5 реакция кіреді. Оның әрқайсысын жеке
ферменттер катализдейді
27-тақырып
Нуклеин қышқылдары. Нуклеин қышқылдары- тұқым қуалау негіздері. Нуклеин
