1. Тарихи-мәдени ескерткіштердің сипатын нақты ашып көрсетіңіз


Қазақстанды зерттеу қоғамының Орынбор, Қызылорда, Алматы бөлімшелері уақытындағы қызметін көрсетіңіз



бет6/39
Дата13.09.2022
өлшемі185,78 Kb.
#38951
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39
8.Қазақстанды зерттеу қоғамының Орынбор, Қызылорда, Алматы бөлімшелері уақытындағы қызметін көрсетіңіз.

Қызылорда облысында 30-дан астам қалалар мен бекіністер бар. Мұндағы Жетіасар мэдениетінің калалары мен бекіністері (Алты- насар жэне т.б.), Жент, Шірікрабат (Сақ мемлекетінің астанасы), Жанкент (Оғыз мемлекетінің астанасы), Сығанақ (Ақ Орда, Қазақ хандыгы астанасы) айтарлықтай белгілі. Қарастырылыи отырган хронологиялық кезең бойынша аз таралган Қазақстанның баска да аймақтарындағы қалапар - Атырау облысындағы Сарайшық, Акмола облысындағы Бозоқ бар.


Археологтар тұрақты қоныстарды жартылай көшпенділердің қыстауы, отырықшы кыстақ пен қала сияқты үш түрге бөледі. Көшпенділер мен жартылай көшпенділер қоныстарының күры- лысы мен колемі біркелкі емес екендігін ерекше атап өтуге бо- лады. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда орта гасырлар көшпен- ділердің отырықшылануы, қолөнердің дамуы мен сауданың өсуі, мүлік теңсіздігі, кала өмірінің пайда болуы үдерісінің болуымен басталады. Жалпы, калалардың гүлденуі ҮІ-ХІІ ғасырлардан бай- қалады, ягни оған тек сауда, экономика мен колонердің дамуы ғана емес, Үлы Жібек жолының рөлі де себепші болды. Сырда- рия, Шу мен Талас, Жетісудың қалалық мэдениеті үшін татар- моңгол шапқыншылығының жэне оның салдары туралы да айт- пай кетуге болмайды. Қоныстар мен қалалардың қайта көтерілуі ХУ-ХУІ ғасырлар, яғни Қазақ хандыгының қалыптасуымен бай- ланысты болды. Қазакстанның қазіргі елді мекендері ішіндегі өзінің ежелден кала мэртебесінде келе жатқандары - Түркістан, Тараз жэне Шымкент қалалары.
Орта Азия мен Қазақстан аумагындағы қалалардың эртүрлі бөліктерінің жоспары біркелкі емес. Оған үлкен жэне кіші қала- ларда ңитадель, шахристан жэне рабадтың міндетті түрде болуы жатады.
9. 1932 ж. Қазақстан өлкетанушыларының орталық бюросының құрылуын анықтап беріңіз.

Міне, осы ғылыми мекеме жұмысы жүйелі жиналыс негізінде тек өлкетануға байланысты мэліметтерді зерттеу ғана емес, казақ- тардың материалдык жэне рухани мәдениеті, алғашқы элеуметтік- экономикалық зерттеме, өлкедегі түргылықты халықтың мәдени жэне этникалық тарихы аукымды хронологиялық диапазонымен органикалык байланысқан. Зерттеу қатарында, эсіресе Т. Тогжа- нов мен В.Г. Соколовскийдің еңбектерінде практикалық жагынан маңызды казақ ауылдарының теориялық жэне үлттық элеумет- тік-экономикалық қүрылымының нақты тарихи аспектілері зерде- ленді. 1920-1930 жылдар аралығындағы үйымдастырылған ауыл тексеру экспедициясы салдарында жинақталған жүйелі түрдегі материалдар негізінде өлкетануды жартылай негізі, материалдық мэдениеті жэне басқа да мәселелер бойынша зерттеді. Республи- каның түрлі аймақтарына жүргізілген экспедиция барысында жи- накталган тарихи-өлкетанулық жэне этнографиялық материалдар пэндік-тақырыптық алуандыгымен ғана емес, мэліметтік маңыз- дылығымен жэне байлығымен өзгешеленеді.


Көп үлтты Ресейді зерттейтін комиссия (КИПС, 1922 жылдан бастап ҚСРО). Орталық Азия мемлекеттері мен Қазакстанда үлт- тық-мемлекеттік бөлінуді даярлау КИПС жэне оның бөлімшесі- нің қызметі болып табылады. Кошпелі казак жүртының көшіп- қону шегі мен отырықшы қазақ жүртының түрақты орны нақ- тыланды. 1928 жылы «Этнографическая карта народов СССР» шығарылып, мал шаруашылық аймақтарында далалық зерттеу- лер үйымдастырылды. Профессор В.Н. Кунның басшылығымен үйымдастырылған ғылыми коммисия Түркістанның түрғылықты халқының түрмысын зерттеді.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет