11 тақырып. Дәрументәріздес заттар. §
Холин (В4 дәрумені немесе Bp) - 2-гидроксиэтил-(триметил) аммоний гидроксиді, оның атауы гректің холы - өт сөзінен шыққан
жүктеу/скачать 66,9 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өнімнің аталуы Массалық үлесі, мг/г
| Холин (В4 дәрумені немесе Bp) - 2-гидроксиэтил-(триметил) аммоний гидроксиді, оның атауы гректің холы - өт сөзінен шыққан.
Ол суда жақсы ериді, күшті негіз болып табылады, қышқылдармен тұздар түзеді, ең көп таралған тұз - фармакологияда кеңінен қолданылатын холин хлориді. Холин ең маңызды фосфолипидтердің – лецитиндер мен сфингомиелиндердің құрамына кіреді, олар жасуша мембранасының липидті құрамдас бөлігі болып табылады, ал жүйке жасушаларында олар сезімтал миелин қабатының жартысын құрайды. Барлық сүтқоректілерде В4 витаминін синтездеу қабілеті жоқ, бірақ адамдар, кейбір жануарлар және микроорганизмдер холин өндіруге қабілетті. Сүтқоректілерде холин синтезі бауырда фосфатидилсериннен сатылай жүреді, метионин метил топтарының доноры қызметін атқарады. Холиннің қосымша мөлшері амин қышқылдарының: метионин, серин және В12 және В9 витаминдерінің қатысуымен адамның ішек микрофлорасы арқылы синтезделеді, бұл эндогендік холиннің үлесін оған тәуліктік қажеттіліктің бестен біріне дейін төмендетеді. Қатаң айтқанда, холин витамин емес, өйткені ол организмде синтезделеді және жасуша мембраналарының құрылысында пластикалық зат ретінде қолданылады. Алайда, метил топтарының синтезі шектеулі болғандықтан, холин псевдовитаминге жатқызылады және оның негізгі бөлігі тағаммен қамтамасыз етілуі керек. Холиннің бай көздері жануарлар, өсімдік ұлпалары, холин және кейбір микроорганизмдер шығарады. Жұмыртқа, бауыр, соя бұршақтары, қырыққабаттың барлық түрлері, жержаңғақ, ет, балық маңызды тағам көздері ретінде әрекет етеді. Кесте 2. Тағамдағы холиннің мөлшері
Өсімдік өнімдерінде жануарларға қарағанда аз холин бар, бірақ жасыл жапырақтар мен бұршақ дақылдары жақсы көздер болып табылады. Холин дәнді дақылдардың ұрық бөлігінде, долана жемістерінде, қырыққабатта, шпинатта, сояда кездеседі. Өсімдік өнімдерін пісіру кезінде холиннің жоғалуы 10-40% диапазонында ауытқиды, ет пен бауырды пісіру кезінде олар 18% құрайды, ал нан пісіру жоғалуы шамалы. Холиннің негізгі метаболикалық түрі лецитин болып табылады, ол бауырда липидтер алмасуына ықпал етеді, яғни оның гепатопротекторлық қасиеттері бар. Холин бауырдың майлануын болдырмайды, өйткені В4 дәрумені жетіспесе, одан май қышқылдарының бөліну процесі баяулайды. Сонымен қатар, ацетилхолин ағзадағы холиннен синтезделеді - жүйке импульстарының берілуіне қатысатын ең маңызды нейротрансмиттер, демек, холиннің есте сақтау қабілетін жақсартудағы рөлі. Холин – метилдеу агенті және биохимиялық метилдену реакцияларына, атап айтқанда маңызды амин қышқылы – метиониннің синтезіне қатысады. Холиннің әсерінен гомоцистеиннің метилдену реакциясы қайтымды және организмде холин жетіспегенде ол маңызды амин қышқылы – метиониннен түзіледі. Алайда, биологиялық синтез организмдегі холин қажеттілігін толық өтей алмайды. Эндогендік холиннің түзілуінің метионин мен витаминдердің (В9, В12) болуына тәуелділігін ескере отырып, адамдарда холин тапшылығы екінші реттік тапшылықтың дамуы ретінде, ең алдымен белок тапшылығымен байланысты болуы мүмкін екені анық. Холин тапшылығы ақуыз тапшылығымен бірге майлы бауыр мен циррозды тудыруы мүмкін. Адам үшін холин қажеттілігі тәулігіне 1,5-4 г құрайды, ауыр күйзеліспен күніне 6 г дейін. Холин, оның тұздары мен күрделі эфирлері тамақ өнеркәсібінде эмульгатор ретінде пайдаланылады және тағамдық қоспа ретінде Е1001, лецитиннің құрамында антиоксидант ретінде - Е322 ретінде тіркелген. жүктеу/скачать 66,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|