Тұрақты ток машинасының электр қозғаушы күші Якорь орамасының жекелеген өткізгіштерінде қозғалатын электр қозғалтқыш күштері магнит өрісінің индукциясына, өткізгіштің ұзындығына және өрістің магнитті сызығы бағытына перпендикулярлы бағыттағы осы өрістегі өткізгіштің ауысу жылдамдығына тікелей пропорционалды:
. (2.8.1) Тұрақты ток машинасының якорінде N әріпімен белгіленген көптеген белсенді өткізгіштер салынады. Ораманың әр параллельді тармағында N / 2а белсенді өткізгіштер және машинаның ЭҚК жалпы шамасы тізбекті түрде қосылады:
(2.8.2) Өткізгіштердің магнитті өрісте жылжу жылдамдығы
(2.8.3) мұндағы, 2p - машинаның полюстерінің саны; τ- полюсті бөлу, яғни әр түрлі атты полюстердің орталықтары арасындағы қашықтық; n - машина якорының айналу жиілігі.
Машинаның бір полюсының магнитті ағыны:
(2.8.4) Машинаның электрлі қозғаушы күші:
(2.8.5) Машинаның құрылымдың деректеріне байланысты тұрақты коэффициент
(2.8.6) Сонда
(2.8.7) Тұрақты ток E машинасының ЭҚК жалпы шамасы n ротордың жылдамдығы мен Ф магнит ағынына тікелей пропорционалды.
Тұрақты ток генераторын қоздыру әдістері Тұрақты ток генераторларының қасиеттері негізінен қозу орамасының берілуіне байланысты болады (2.8.6-сурет). Осыған байланысты генераторлардың төрт түрін ажыратады:
тәуелсіз қозумен – қоздыру орамасын тұрақты токтың сыртқы көзімен қуатталады (2.8.6, а суреті);
параллельді қозу – қозу орамасы жүктемеге параллельді якорь орамасына қосылады (2.8.6, б суреті);
тізбекті қозу – қозу орамасы якорь орамасымен және жүктемемен бірізді байланыстырылады (2.8.6, в суреті); аралас қоздырумен – екі қоздыру орамы бар: олардың біреуі жүктемеге параллельді қосылған, ал екіншісі онымен қатар қосылған (2.8.6, г суреті).
2.8.6 - сурет. Тұрақты ток машиналарының схемасы:
а - тәуелсіз; б - параллельді; в - бірізді; г - аралас