26. Дамыған елдердегі өндірістік және тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу сызбасының нақтылығы
Органикалық қалдықтарды компостирлеу процесінің микробиологиялық аспектісі
жүктеу/скачать 144,85 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 32.Органикалық қалдықтарды компостирлеу процесінің биохимиялық аспектісі
| 31.Органикалық қалдықтарды компостирлеу процесінің микробиологиялық аспектісі
Биотикалық түрленулер тірі организмдермен немесе олар шығаратын ферменттермен туындайды, бұл "зиянды заттардың метаболизмі, ал айналу өнімдері — метаболиттер"деп аталады. Металл (сынап, қалайы, қорғасын) және металл емес (мышьяк) қосылыстары, олардың ҚО жинақталуы табиғи және антропогендік (сарқынды сулар, пайдаланылған газдар) көздерден шамамен тең. Тірі ағзалар үшін зиянды салдардан (жіті немесе созылмалы уланулар, олардың цитотоксикалық қасиеттері) осы заттардың ОС-ға жиналуы қажет емес. Металдардың биотикалық түрленуі, яғни металл иондарын органикалық туындыларға қосу жылу шығаратын тірі организмдерге қатысты уыттылықтың артуына әкеледі. Мысалы, сынаптың табиғи циклінде түрленудің микробиологиялық механизмдерінің бірі тотығу болып табылады (HGS сынаптың ерімейтін табиғи сульфидінен сынап иондарының түзілу сатысы арқылы еритін сынап сульфатына өтеді). Мұндай ксенобиотиктердің барлық өсуі (грек. "ксенос" — бөтен, жат) — пестицидтер, гербицидтер, фреондар, синтетикалық пластиктер, ауыр металдар атмосфераға, су қоймаларына және топыраққа табиғи жүйелердің ассимиляциялық және өзін-өзі тазарту қабілеттілігінен асатын мөлшерде түседі. Жағдайдың күрделілігі адамның табиғи ортаға әсерінің қазіргі заманғы ауқымы мен сипаты кезінде ол мүлдем күтпеген реакцияға (адам үшін) жауап береді, бұл ортаның өзін-өзі қалпына келтіру қабілетінің таусылуымен, табиғатта өзара байланыстың үлкен санының болуымен байланысты. 32.Органикалық қалдықтарды компостирлеу процесінің биохимиялық аспектісі Заттардың айналуы - қоршаған орта факторларының әсерінен олардың химиялық құрылымының өзгеруі. Абиотикалық айналулар (оттегінің, жарықтың әсерінен) - бұл фотохимиялық реакциялар кезінде атмосферада немесе суда пайда болатын молекулалық оттегімен немесе оттекті радикалдармен реакциялар: -Тотығу реакциялары мен тотығу-қалпына келтіру үдерістерінің көпшілігі кең таралған әдебиетте келтірілген; - гидролитикалық процестер, көптеген органикалық химикаттар гидрофильді соңғы өнімдерге дейін оңай гидролизденеді (зерттеулер пестицидтердің гидролизі табиғи жағдайда су ерітінділерінде уытты қасиеттердің жоғалуына әкеп соқтыратынын көрсетті); - тропосферадағы фотохимиялық реакциялар толқын ұзындығына 290 нм астам ультракүлгін сәулеленуді жұтпайтын органикалық молекулаларға тән; - хлорорганикалық қосылыстардың тропосферадағы химиялық айналуын тудыруы мүмкін ОЖ - дағы заттардың фотохимиялық реакциялары); - әртүрлі белсенді және белсенді тропосферадағы белсенді емес бөлшектер. Көптеген тотығу реакциялары бір мезгілде фотохимиялық болуы мүмкін (мысалы, оттегінің белсенді бөлшектерімен зиянды заттардың реакциялары). Қалдықтардың құрамы мен қасиеттері. Қалдықтардың химиялық құрамы табиғи минералды қорлардың құрамынан ерекшеленеді. Бір жағдайларда қалдықтарды алу үшін қажетті компоненттердің шоғырлануы табиғи шикізатқа қарағанда төмен, басқаларында керісінше жоғары. Әртүрлі бағалы компоненттер, мысалы, асыл немесе ауыр металдар және т. б. бар химиялық қосылыстардың нысаны да өзгеше болуы мүмкін. Қалдықтардың құрамына қарапайым әдістерді қолданған кезде де оларды залалсыздандыру тәсілі байланысты, мысалы, полигондарда залалсыздандыру. Мәселен, ұшатын күл, өнеркәсіптік кәсіпорындардың және қоқыс өртейтін қондырғылардың қож (қоқыс) және басқалары полигондарға қабылдануы мүмкін. Оларға қарағанда химиялық кәсіпорындардың қауіпті қосылыстар, жарылыс қаупі бар улы қалдықтары; ауруханалардың, атом электр станцияларының қалдықтары және басқалары залалсыздандыру орындарына шығару кезінде ерекше сақтық шараларын талап етеді. Қалдықтардың қасиеттері олардың тек құрамымен ғана анықталмайды. Сонымен, қалдықтарды залалсыздандыру мен қайта өңдеудің биологиялық әдістерін пайдалану кезінде химиялық-физика-биологиялық зерттеулер қажет. Қалдықтардың барлық компоненттері рекуперацияға және кәдеге жаратуға ұшырайтын технологиялар мінсіз болып табылады. Алайда, арзан құнды қайталама (екінші ретті) шикізатқа қатысты үлкен массаны өңдеу туралы әңгіме болып отыр. Қазіргі жағдайда осындай идеалды технологияларды құрудың осы талпынысына орай мүлдем ескерілмеген болып табылады. Дегенмен, «қалдықсыз» проблемаларды теориялық қарау немесе оларды кейде дұрыс емес деп атайды, «экологиялық таза» технологиялар пайдасыз емес. Тек қана осындай теорияның негізінде экология, экономика және энергетика тепетеңдігін зерттеу жататынын дәлелдейміз және қалдықсыз технологияларды құрудың негізгі шарттары мен мәселелерін ғана атап өтеміз: 1) Барлық мақсатты компоненттерді тазалау және жаңартылатын ресурстарды (су, ауа, бастапқы табиғи нысандар) іс жүзінде қалпына келтіру. Мәселе: қымбат іс-шаралардың тұтас тізбегін біріктіру қажеттілігі. Терең, соңғы өнімді тазалау. Мәселе: теріс өндірістің экономикалық теңгерімі, көлемі мен қалдықтардың ортаға зиянды әсері. 2) Қалдықтардың пайда болуын болдырмайтын принципті жаңа, серпінді технологиялар. Мәселе: тек қана аз тонналы өнімдерді алу кезінде аз жағдайларда жасалуы мүмкін. 3) Ірі масштабты қалдықсыз технологиялар. Мәселе: шикізаттың, өнімдер мен қалдықтардың барлық түрлерін өндіру, қайта өңдеу, тұтыну және қайталама пайдалану жөніндегі тұйық аумақтық-өнеркәсіптік кешендерді құрайтын әртүрлі өндірістердің синтезі базасында ғана жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 144,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|