Қаржылық тұрақтылықты талдау үшін автономия коэффициенті (әдебиеттерде бірнеше атаулар бар: меншікті капиталдың шоғырлану коэффициенті, қаржылық тәуелсіздік коэффициенті) кәсіпорынның меншікті капиталының баланс валютасына қатынасы түрінде анықталады:
Баланс валютасы– бұл бухгалтерлік баланстың активі немесе пассиві бойынша жиынтық сома. Бұл сома қос жазбаға байланысты актив бойынша және пассив бойынша бірдей.
Бұл көрсеткіш 0-ден 1-ге дейінгі шекте өзгереді. Шеткі мәндерге жету екіталай. 0 қалыпты жұмыс істейтін ұйым үшін мүмкін емес, себебі меншікті капиталдың мүлде болмауын білдіреді. 1 ұйымның қызметін өз қаражаты есебінен 100% қаржыландыруды білдіреді. Кредиттер мен қарыздар болмағанымен де кредиторлық берешектің, сондай-ақ алынған аванстардың болуы ең жоғары мәнге қол жеткізуге мүмкіндік бермейді.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін ақпарат көзі – бухгалтерлік баланс. Оны талдау кезінде ең алдымен пассивтерді, олардың құрылымы мен өзгеру динамикасын талдау қажет.
Қаржылық тұрақтылықты талдау үшін автономия коэффициенті (әдебиеттерде бірнеше атаулар бар: меншікті капиталдың шоғырлану коэффициенті, қаржылық тәуелсіздік коэффициенті) кәсіпорынның меншікті капиталының баланс валютасына қатынасы түрінде анықталады:
мұндағы МК – меншікті капитал; БВ – баланс валютасы.
Баланс валютасы – бұл бухгалтерлік баланстың активі немесе пассиві бойынша жиынтық сома. Бұл сома қос жазбаға байланысты актив бойынша және пассив бойынша бірдей.
Бұл көрсеткіш 0-ден 1-ге дейінгі шекте өзгереді. Шеткі мәндерге жету екіталай. 0 қалыпты жұмыс істейтін ұйым үшін мүмкін емес, себебі меншікті капиталдың мүлде болмауын білдіреді. 1 ұйымның қызметін өз қаражаты есебінен 100% қаржыландыруды білдіреді. Кредиттер мен қарыздар болмағанымен де кредиторлық берешектің, сондай-ақ алынған аванстардың болуы ең жоғары мәнге қол жеткізуге мүмкіндік бермейді.
Активтердің пайда болу көздерінің сапасын бағалау үшін қарыз капиталы құрылымының коэффициенті қолданылады:
Кқкқ=ҚМ/ҚК, мұндағы ҚМ – қысқа мерзімді міндеттемелер; ҚК – қарыз капиталы
Бұл көрсеткіш кәсіпорынның қарыз капиталы қандай көздерден құрылғанын көрсетеді. Капиталдың құрылу көзіне қарай кәсіпорынның айналымнан тыс және айналымдағы активтері қалай қалыптасқаны туралы қорытынды жасауға болады, өйткені ұзақ мерзімді қарыз қаражаттары, әдетте, айналымнан тыс активтер сатып алу (қалпына келтіру) үшін алынады, ал қысқа мерзімді қарыз қаражаттары айналым активтерін сатып алу үшін және ағымдағы қызметін жүзеге асыру үшін алынады.
