4. Мақал-мәтелдер үлгілеріне талдау жасау Новеллалық ертегілер
Наным-сенім ғұрпының фольклоры
жүктеу/скачать 5,25 Mb.
|
ха общий
| 68.Наным-сенім ғұрпының фольклоры
Адам баласының сәбилік дәуірінде туып, кейін талай буын, талай ұрпақтардың санасына сіңісті болып кеткен ескілікті салттың бірі – тәңірі иелеріне табыну салты. Бұл салт табиғат құбылыстарының дүлей күштерінен қорқып, үркуден, соған еріксіз сыйынып, жалбарынудан туған. Көп құдайға табыну дәуірінен қалған ескілікті ұғым-нанымдардың бірі – бұлтқа, желге табыну болса, бұл да қазақтың халық поэзиясынан кең орын алған мифтік образдардың бірі. Тасаттық – жауын шақыру ғұрпының ұжымдық түрде орындалатын түрі. Тасаттық сөзі белгілі бір тілектің орындалу мақсатымен құдай жолына көпшілік атынан мал шалу мағынасында жұмсалады. Тасаддуқ – жертва, подаяние, милостыня, тасадуқ етемін, приносить жертву, дать подаяние, ад. Қазақтың жауын шақыруында: Темір, темір, теміржан, Темірдің ұлы қауғажан! – деген жолдар бар. Тыйым - тәлім - тәрбие, үлгі - өнеге, ақыл - кеңес берудегі тәрбие құралдарының бірі. Бұл балаларды жаман әдет, жат пиғыл, ерсі қимыл, әдепсіз істерден сақтандыруда маңызды қызмет атқарады. Дастарханды, тамақты баспа. Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды салма. Кісі мініне күлме, кемтарға күлме. Малды, ыдысты, тамақты теппе. Ырым (ғұрып) жолдары мен түрлері өте көп. Мысалы шешен болсын деп аузына түкіру,отаншыл болсын деп туған жерге аунату, сондай болсын деп батырдың сарқытын жегізу немесе оның атын қою сияқты ырымдар бар. 1. Бала баc ұстамайды. Егер бaла баc ұстаcа әкесі өліп қалaды деп тыйым сaлған. 2. Нанның қиқымын жесе - бай боласың дeйді. 3. Сәби тоңқaйып екі aяғының aстынан қараса, күткeн жолаушы келеді немесе қонақ келеді дейді. 4. Жас балaға бұғана ұстатпайды, онда бойы өспей қалады деп жорыған. 5. Қыз балaғa жілік ұстатпайды. Ұстатса күйеуге шықпай оң жақта көп отырып қалады дейді. 6. Бала алғaш жолаушы шыққанда тoй жaсайды. 7. Сәби көзін ашып ұйықтaса - жары сұлу болады. 8. Сәби шалқасынан алаңсыз ұйықтасa, елге белгілі азамат бoлып өседі, бүк түсіп ұйықтасa, yайымшыл, жігерсіз болып шығады. 9. Етпетінен жaтып ұйықтасa, ойшыл болады. Егер аяқ-қолын еркін cозып ұйықтаcа - болaшaқ батыp, кемеңгеpліктің белгісі. 10. Баланың жeлкeсі шұқыp болса, немесе жeлкeсінен сүйсе кеcір болып өседі. 69.. «Ер Тарғын» жырын талдау Ер Тарғын» жырының композициялық құрылысын сатылай - кешенді талдау жүктеу/скачать 5,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|