6. Тақырып: Тұтас педагогикалық процестегі оқыту Тақырыптың негізгі сұрақтары: Дидактика – оқыту және білім беру теориясы
жүктеу/скачать 59,71 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (Қоянбаев Ж .Б., Қоянбаев Р.М . Қ 70 Педагогика: Уннверс итеттер студенттеріне арналған оку кұралы. — Алма ты, 2004 219-222 бет )
|
6.Тақырып: Тұтас педагогикалық процестегі оқыту Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1. Дидактика – оқыту және білім беру теориясы. Дидактика - бүд ежелгі грек сөзі, яғни didaktikos — үйретуші, didaskalos — мүғалім деген уғымды білдіреді. Дидактика - білім беру мен оқьғгудын теориялык, жөне өдістемелік негіздерін зерттейтін педагогика ғылымының саласы. Дидактика білім беру мен окытудың мазмунын, окытудьщ мазмүнын, оқыту принциптерін, оқытуды үйымдастыру өдістерін жөне формаларын қарастырады.Дидактиканың негізінде жеке пөидерді окыту ерекшеліктері де зерттеледі. Дидактиканьщ гылнми негізін салған чех педагош Ян Амос Коменский (1592-1670). Оның “Великая дидактика” кітабында (1632) оқытудың мақсаты, өдістері мен принцигггері жөне сынып еабақ жүйесі баяндалған. XVII ғ. швейцар педагоги Иоганн Генрих Песталоцци (1746- 1827) дамытып оқыту принииптерінің жүйесін дөлелдеді, бастауыш білім беру өдістерінің негізін жасады. XIX г. неміс педагога Фридрих Вильгельм Адольф Дистервек (1790-1966) дамытып окыту дидактикасьш баяндады. Оқыту процесінде өр түрлі ережелерді қолдана білуді атап көрсетгі: көрнекгілік, елікгіргіштік, жігерлілік, оқуцш лардың дербес ерекшеліктерін ескеру, жакыннан қаш ы кқа, оңайдаи күрделілікке көшу т.б. К.Д: Ушинский Ресейде орыс дидактикасыньщ дамуына игі өсерін тигізді, ал кеңес өкіметі жылдарында Н.К.Крупская, П.П.Блонский, С.Т.Ш ацкий т.б. үлкен үлес қосты. Белгілі педагог ғалымдардын Б.П .Есипов, М А.Данилов, Л.В.Занков, М.Н.Скаткин т.б. оқыту мөселелері жөніндегі еңбектері жарияланды. Олар оқыту принциптерінің жүйесін, оқытуды үйывдастырудың өдісгері мен формаларын дәледдеді. Педагогика ғылымының “Дидактика" саласында белгілі қазақ педагог-галымдары, агарту ісінін қайраткерлері Ыбырай Алтынсарин, Магжан Жүмабаев, Ахмет Байтүрсынов, Міржақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов, Шарали Әлжанов т.б. оз уакытгарьшда шығармашылыкпен еңбектеніп, бірсыпыра үлестерін қосты. Қазақстан үлы педагогы Ыбырай Алтынсарин (1841-1889) ісдзақ балаларын оқыту, оларға білім беру жайлы оқыту әдістері мен тоеілдерін зерттеді. Оның ғылыми-өдістемелік анықтамасы бойынша окыту өдістері — бүл балалардың сабаққа, ғылымға, өздігімен білім алуға ынталарын арттыратын, сезімін оятатын жол. Ы.Алтьшсарин бірнеше оқу қүралдарының, солардың ішіңде орыс тілін қазақтарга үйрегу туралы бастауыш қүрал кітабынын, мектетгер үшін оқу жоспарларының, оқу пөвдер бағдарламаяарьғньщ авторы. Осы окулықтар мен оку күжаттарын мектептерде үтымды колдануды үйымдастырған алғашқы қазақ педагогы. Мағжан Жүмабаев үлы акын, ағартушы, қыска өшрінін көбін үстаздықпен еткерген, жастарды калай окы тьт, омірге дайындаудың жолын қадала зерттеген педагог. Оның “Педагогика” кітабы ен алгашқы рет 1922 жылы Қызылжар қаласында, одан кейін 1923 жылы Ташкент каласында (“Түркістан баспасөз маккамасы”) шығарыдды. Магясан осы кітабында “Дидактика” жөне әдістеме мөселелерін оқыту мен білім берудің негізі деп қарастырған. Оның 1917-18 жылдары Омбы қаласында курста қазақ балаларына, 1919-20 жылдары Орынборда мүгалімдер курсында, 1928 жылы Бурабайдағы арнайы орта мектепте оқыған дөрістері окыту проиесін жақсартудың неіізі болса, ал екіншіден, Мағжан Жүмабаевгың шыгармашылык іздену жүмысына ежелгі грек философтары Сократъщ , Аристотельдін, сол кездің атакты педагог психологтары СЛ.Рубинштейннін (1894-1975), т.б. ғалымдардың енбекгері игі эсер етті. Жоғарыда айш лған ғалым-педагогтардың дидактикага байланысты ой-пікірлері, олардыц еңбектерінде қарастырылған. (Бірінші бөлімнің біріңші тарауын пайдаланыңыз, өдебиеттер тарау соиында берілген). Шетел, Ресей, Қазакстан педагог ғалымдарының еңбектері дидактикалық проблемаларды шешудің, сонымен бірге кейбір пакты сүрақтардын, жауабын анықтаудың яегізі. Мөселен, нені оқыту керек, қалай оқыту керек, не үшін оқыту керек деген дидактика сүрактарына казіргі заман талалтаръша сәйкес жауап берілуі тиіс. Мысалы: Нені оқыту керек? Оқушыларды кең білім шенберімен каруландыру, олардьш бойында адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру керек. Сондықтан білім беру мазмүнын мектеп реформасына, жалпы білім беру бағдарламасы талаптарына жөне жаңашыл мүғалімдердің идсяларына сөйкее шлым негізінде далелдеп, іске асыру кажет. Қалай оқьггу керек? Түтас педагогикалық процесте оқыту мен төрбиенің қазіргі кездегі одістерін тиімді пайдалану. Ол үшін оқыту одістерін, формаларын жетіддіру жөне дәлелдеу керек. Не үшін оқыту керек? Қоғамдық емірдің барлық саласына окушыларды белсснді қатысуға даярлау. Ол үшін мектепте окытудың мақсатын, міндеттерін, принцигггері мен заңдылықтарын дөлелдсу жөне жүэеге асыру. Дидактиканыц негізгі категориялары: білім беру, окдіту, сабақ беру, оқу, оқыту принциптері, оқыту процесі жоне онын компонснттері, міндсттері, мазмүны, формалары, әдістері, қүралдары, оқытудың нөтижесі. Дидактиканың дамуы білім беру мен оқьпу проблемаларын терең зертгеуге, педагогикалық озат тожірибені зерттеп жинақтауға жоне оны окыту мен төрбие процссінс енгізуге байланысты. Дидактика кептеген проблемаларды зерттейді. Солардың ішіндс жалпы орта білім беру түжырымдамасы, үздіксіз халыкка білім беру жүйесі. Бул жерде оқьггу түжырымдамасына сөіікес кейбір көкейтесті мөселелер қарастырылады. 1. Жалпы жөие көсіптік білім беру мазмұнын, оқу жоспарын, бағдарламаларды, оқу қүраддарьін жетілдіру, жаңарту. 2. Әрбір пөн бойынша сабақ берудің сапасын артгыру. 3. Политехникалык білім, еңбек тәрбиесі мен оқьггу, көсштік бағдар беру. 4. Жалпы білім беру мазмүнын ізгілендіру жөне іуманитарландыру. Жалпы жоне көсіптік білім берудің мақсаты — жастарды жанжақты дамытып, өмірге, ецбек іе-өрекетіне және көсіптік орта, жоғары оқу орындарына түсуге даярлау. Білім берудін мазмүны казіргі кездегі жоғары талаптарға сай жаэылған оқу бағдарл амалары мен оқулықтарға байланысты. Жалпы білім беру маэмүнына оқылатын пөндердің үш негізгі цикдцері кіреді: ғылыми жаратылыс, гуманитарлық цмклдер, еңбек жөне дене шынықтыру дайындығы. “Білім беруді жегілдірудің ңегіэгі талаптарының бірі — оку пөндері бойынша сабақ беру денгейін арттьіру, оку пәндерінің егізгі үкымдары мен жетекші идеялэры барынша айқын баяндалатын болсын, оларда ғылым мен практиканың жана жетістіктерінің кажеггі түрде көрініс табуы қамтамасыз етілсін”м, — деп мектеп реформасыңда жазылған. Оқыту процесінін табысы болуы: біріншіден, муғалімнін өэ пөнінен теориялык жөне практикалық дайындығына, оқу процееін үйымдастыра жөнс басқара білуіне; екіншіден, білім дағдысына, жоғары мөдениеттіяігіне, ғылым мен техника жетістіктеріне пайдалана білуіие; үшіншіден, мүғалім мен оқушылар арасындагы адамгершілік өзара қатынас жөне бірлікке байланысты. Оқыту пөидері бойынша орбір сабақты шьнармашылықпен өткізу жайлы жанашыл мүғалімдердің еңбектерін терең зерттеп, тиімді етіп пайдалана білгсн жөн. Бүл жөнінде И.В.Волковтьщ “Творчествоға баулимыз”, В.Ф.Шаталовтың “Баршаны да, өркімді де оқыта білейік” еңбектерінде сабақты өткізу принііитгғері мен өдістері көрсетілген*5. Жаңашыл экспериментшіл мүғалімдердің идеяларын сабақ үстінде шығармашылықпен пайдалану окыту процесін жақсартудъгң шешуші жолдарының бірі. Қазіргі кезеңде еңбек төрбиесі және оқыту, көсіптік бағдар, политехникалгж, білім беру мөселелеріне ерекше мөн берілуде. Осы мақсатқа лайык мектептщ, көсіптік-техникалык училиіцелердің базасын тольгқ пайдалануды қамтамасыэ ету керек. Негізгі базалар мектеп лабораториялары, оку кабинеттері, шеберханалар оқу төжірибе учаскелері, оқушылардың өңдірістік бритадалары, мектеларалық оқушылардың ондірістік комбинаттары, орта көеііггік-техникалык училищелер т.с.с. Бңбек төрбиесін жене көсілтік бағдар беру Іеін ссылай үйымдастыру жоне жүргізу оқушылардын енбек етуге ынтасьш, қабілетін дамытады, өэі сүйенетін мамандықты саналылықпен таңдап алуға қолайлы жағдай жзсайды, кәсілтік бағдар беру ісіне игі өсер етеді. (Қоянбаев Ж .Б., Қоянбаев Р.М . Қ 70 Педагогика: Уннверс итеттер студенттеріне арналған оку кұралы. — Алма ты, 2004 219-222 бет ) жүктеу/скачать 59,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|