| 8 – сурет. Жаз айларындағы түс кезіндегі жер бетінде қалыптасатын жылу алмасу (Р. Рейгер, 1960). (Жебе сызықтардың қалыңдығы келіп түскен немесе шашыраған жылу мөлшері).
Жер ғаламшарында Антарктиканың орталық аймақтарынан басқа жерлерде радиациялық баланстың жылдық қосынды ба-лансы оң (+) типті. Қоңыржай ендікте және биіктік жағдайда те-ріс (–) айлық радиациялық баланс қыс кезеңдерінде байқалады. Радиациялық баланс мөлшеріне (деңгейіне) аймақтың ылғалды-лығы, ауадағы бұлт, аэрозоль-шаң, т.б. факторлар көп әсер етеді.
9 – сурет. Түнде жер бетінде қалыптасатын жылу мөлшері(Р. Рейгер, 1960). Белгілер: 8-суреттегідей.
Биосферадағы келіп түскен сәулелі энергияның трансфор-мациялануы, өзгеруі күрделі процесс және көптеген факторлар-дың үйлесімді әсеріне байланысты. Нәтижесінде әрбір аймақта, зоналар, региондар мен аудандарда, әртүрлі жер бедері (рельефі) мен өсімдіктер жамылғысының әртүрлі жағдайында, тығызды-лығында өзіндік жылдық, маусымдық, тәуліктік радиациялықбаланс яғни, жылулық режимі қалыптасады.
Бұл өз кезегінде атмосфераның тӛменгі қабатындағы, жер бетіндегі, топырақтағы және судағы температура режимін, мөл-шерін анықтайды. Әрбір жылдағы жылулық динамикасын ортаайлық температуралар (орта тәуліктік температуралар қосын-дысы) анықтайды және жылулық режим биосферадағы терми-калық белдеулерде әртүрлі болады (10-сурет).
Сонымен, қазіргі климатология ғылымының зерттеу нәти-желері бойынша Жер шарында негізінен 4 жылулық (термика-лық) белдеу бар (10-сурет):
Достарыңызбен бөлісу: |
